Chính sách ưu đãi đầu tư còn hạn chế dẫn đến thu hút, triển khai các dự án đầu tư chưa thực sự hiệu quả

Ưu đãi thuế: Chưa đến được nơi cần đến

Theo quy định hiện hành, chỉ có một số lĩnh vực được hưởng thuế suất ưu đãi ở mức cao nhất gồm: Công nghệ cao, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; đầu tư phát triển nhà máy nước, điện, hệ thống cấp thoát nước, cầu, đường bộ, đường sắt, cảng hàng không, cảng biển, cảng sông, sân bay, nhà ga; một số công trình hạ tầng khác và sản xuất sản phẩm phần mềm.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Bộ KH&ĐT, các lĩnh vực ưu đãi đầu tư chưa bao quát hết các lĩnh vực mà Việt Nam đang tập trung khuyến khích đầu tư, chẳng hạn như: Công nghiệp hỗ trợ, phát triển nông nghiệp và nông thôn.

Thực tế cho thấy, gần đây, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy định về các đối tượng được hưởng ưu đãi, như 62 huyện nghèo, các đơn vị hành chính mới thành lập do Chính phủ điều chỉnh địa giới hành chính để được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (DN) theo Nghị định 53/2010/NĐ-CP... Tuy nhiên, có vẻ như, mỗi danh mục lại để phục vụ một mục đích ưu đãi khác nhau, chứ chưa có một danh mục dùng chung.

Chính vì vậy, một số văn bản mới đây liên quan đến các lĩnh vực này đã đưa ra các ưu đãi mới, dẫn đến sự chồng chéo, gây khó khăn cho cả cơ quan quản lý Nhà nước lẫn DN khi áp dụng.

Trong khi đó, các mức ưu đãi hiện hành chưa quy định cụ thể tiêu chí, điều kiện được hưởng ưu đãi (như quy mô vốn, sản phẩm, công nghệ áp dụng…), dẫn đến việc ưu đãi chưa đến được các loại dự án thực sự cần được khuyến khích.

Danh mục khuyến khích đầu tư chưa rõ ràng

Dự án Luật Đầu tư do Bộ KH&ĐT soạn thảo và Chính phủ trình Quốc hội thông qua. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, các bộ, ngành lại soạn thảo các nghị định hướng dẫn liên quan đến lĩnh vực của mình một cách “độc lập” nên khiến hệ thống pháp luật về ưu đãi đầu tư hiện nay trở nên thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong việc áp dụng và làm giảm hiệu quả của chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư.

Một trong những trường hợp điển hình là ưu đãi đối với dự án đầu tư trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế và khu công nghệ cao (gọi chung là khu công nghiệp).

Theo quy định trong Nghị định 108/2006/NĐ-CP và Nghị định 29/2008/NĐ-CP ban hành năm 2008, các khu công nghiệp được hưởng mức ưu đãi đầu tư áp dụng cho địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Tuy nhiên, theo quy định hiện hành về thuế thu nhập DN, các DN đầu tư vào các khu công nghiệp này hiện nay lại không được hưởng ưu đãi thuế thu nhập DN theo địa bàn khó khăn. Tương tự, các DN cũng không được hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu theo địa bàn khó khăn do Nghị định 87/2010/NĐ-CP ban hành năm 2010 không cho phép áp dụng điều này.

Hệ lụy của việc chính sách thuế không thống nhất là không định hướng được các dự án đầu tư vào các khu, cụm công nghiệp, gây lãng phí lớn về nguồn lực cũng như “làm khó” các địa phương và DN phát triển hạ tầng khu công nghiệp.

Theo các chuyên gia của Bộ KH&ĐT, đã đến lúc cần ban hành một nghị định về Danh mục lĩnh vực và địa bàn đầu tư để áp dụng các ưu đãi và hỗ trợ đầu tư chung, trong đó có các ưu đãi về thuế. Hiện tại, về cơ bản Bộ Tài chính đã đồng ý với đề xuất này của Bộ KH&ĐT và Danh mục lĩnh vực và địa bàn ưu đãi đầu tư đang được các cơ quan này cùng phối hợp soạn thảo để trình duyệt trong thời gian sớm nhất.

Bài, ảnh:  Quý - Minh