Chùm ngây tên khoa học là Moringa oleifera thuộc họ Moringaceae. Đây là loài thực vật lâu đời ở Việt Nam, còn gọi là đậu ngựa, mọc hoang nhiều nhất ở vùng Ninh Thuận, Bình Thuận. Cây thân gỗ nhỏ, cao 8 - 10 m, phân nhánh nhiều. Lá kép lông chim, hình bầu dục dài 1,5 - 2 cm. Hoa màu trắng hơi vàng, mùi thơm. Các bộ phận của cây chứa nhiều khoáng chất quan trọng như kali, canxi, magie, giàu đạm, vitamin, beta-carotene, acid amin và nhiều hợp chất phenolics. Các nghiên cứu khoa học cho thấy lá và hoa còn tươi của cây chùm ngây có chứa vitamin C gấp 7 lần cam, canxi nhiều hơn 4 lần và protein gấp 2 lần sữa, được cho là có tính kích thích, giúp lưu thông máu huyết, làm dễ tiêu hóa, vitamin A gấp 4 lần so với cà rốt, potassium gấp 3 lần chuối. Do vậy đây được xem như một loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe.

Các bộ phận như lá, rễ, hạt, vỏ cây, quả và hoa có những hoạt tính như kích thích hoạt động của tim và hệ tuần hoàn, lợi tiểu, hạ huyết áp, hạ cholesterol… Theo y học cổ truyền, cành lá luộc ăn hay sắc uống sẽ kích thích tiêu hóa, kiện vị, trị tiêu chảy, kiết lỵ, viêm phổi. Rễ chùm ngây được cho là có tính kích thích, giúp lưu thông máu huyết, làm dễ tiêu hóa, tác dụng trên hệ thần kinh, làm dịu đau. Hạt làm giảm sưng. Nhựa từ thân có tác dụng làm dịu cơn đau.

Theo lương y Nguyễn Công Đức (giảng viên Khoa y học cổ truyền ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh) cây chùm ngây được sử dụng trong một số đơn thuốc để chống tăng cholesterol và lipid máu, giảm axit uric và ngăn ngừa sỏi oxalat, ổn định huyết áp, ổn định đường máu, bảo vệ gan, trị suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh.

Hiện nay tính dược dụng của cây chùm ngây vẫn còn đang tiếp tục được nghiên cứu bổ sung. Bước đầu cho thấy cây có hiệu quả trong việc kháng nấm, kháng sinh, chống sưng, chống co giật. Trong tương lai một số dược tính khác như điều trị tiểu đường, cao huyết áp, hỗ trợ phục hồi chức năng cũng sẽ được kiểm chứng. Ngoài giá trị về dinh dưỡng, dược liệu, hạt của cây có chứa một số hợp chất “đa điện giải” (polyelectrolytes) tự nhiên có thể dùng tạo chất kết tủa để làm trong nước. Phương pháp lọc này rất hữu dụng tại các vùng nông thôn của các nước nghèo, được áp dụng khá rộng rãi tại Ấn độ. Có thể thấy tiềm năng về tính khả dụng của loại cây này là rất lớn.

Đã có hơn 80 quốc gia tiến hành nghiên cứu và đưa vào sản xuất  các chế phẩm từ cây chùm ngây. Mỹ là quốc gia nhập thô chùm ngây nhiều nhất. Chủ yếu được sử dụng trong các loại nước uống, mỹ phẩm, và quan trọng hơn là chiết suất thành nguyên liệu tinh cung ứng cho công nghiệp dược phẩm, hóa chất. Cây đã được dùng để trị nhiều bệnh trong y học dân gian từ lâu tại nhiều nước trong vùng Nam Á và Trung Đông.

Hiện nay, trên thị trường Việt Nam đã xuất hiện loại trà chùm ngây do Cty TNHH Hanh Thông tại 57/17 đường số 1, phường 7, quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh (www.hanhthong.com.vn) sản xuất và phân phối. Chủ yếu là lá chùm ngây sấy khô có công dụng an thần dễ ngủ, lợi tiêu hóa. Thuộc tính phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu. Thành phần hóa học và dược tính đã được kiểm nghiệm khoa học và chứng minh. Việc nghiên cứu phát triển sản xuất các sản phẩm từ loài cây này ở nước ta trong thời gian tới là rất khả quan, cần được quan tâm nhiều hơn.

        Lê Bình – Phương Ngọc