Theo đánh giá của Viện Nghiên cứu Mía đường, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, hiện nay, hàng chục giống mía đã NK về Việt Nam vẫn đang trong quá trình khảo nghiệm, chưa có báo cáo kết quả cũng như nghiệm thu. Tuy nhiên, do lợi ích trước mắt, nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp tục xin được cấp giấy phép NK mía giống với khối lượng lớn và giá thành cao.

Trong khi đó, các giống mía vào Việt Nam chủ yếu bằng xe tải cỡ lớn. Ngay sau khi NK, mía giống được trồng ở nhiều nơi, thậm chí ngay trong các vùng mía nguyên liệu tập trung có diện tích lớn. Điều này có thể gây nhiều hệ lụy khi việc kiểm dịch, kiểm soát sâu bệnh không nghiêm ngặt.

Thực tế, vừa qua, bệnh chồi cỏ mía ở Nghệ An được cho là do mía NK gây ra. Hiện tượng này hoàn toàn có thể lặp lại và lan rộng nếu tiếp tục quản lý lỏng lẻo.

Đại diện Viện Nghiên cứu Mía đường cho biết, do cây mía chủ yếu được nhân giống bằng phương pháp vô tính nên chỉ sau 1 năm là có thể đạt hệ số nhân từ 10 - 15 lần, thậm chí hàng trăm lần khi áp dụng phương pháp nuôi cấy mô. Thế nên, việc NK ồ ạt giống mía là không cần thiết và gây lãng phí lớn.

Hiện nay, việc nghiên cứu, lai tạo và phát triển các giống mía lai Việt Nam như VN 84-4137 đang có những tín hiệu tích cực. Theo Cty Cổ phần Mía đường Nước Trong (Tây Ninh), giống mía VN 84-4317 hiện chiếm trên 50% diện tích vùng nguyên liệu và đã giúp Cty luôn vào vụ chế biến sớm hơn các nhà máy khác trong vùng từ 2 - 3,5 tháng, góp phần kéo dài thời vụ chế biến tới gần 8 tháng. Giống này có nhiều đặc tính tốt, có khả năng thích ứng với các điều kiện biến đổi khí hậu như: Chín sớm, trữ đường (CCS) cao, chịu phèn mặn và hạn tốt, tái sinh nhanh, ít bị nhiễm sâu bệnh. Đây là cơ sở để năng suất tăng kỷ lục từ 53,7 tấn/ha niên vụ 2007 - 2008 lên 75 tấn/ha ở niên vụ 2011 - 2012 (bình quân gần 5 tấn/ha/năm).

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã thành lập Trung tâm Lai tạo giống mía thuộc Viện Nghiên cứu Mía đường tại Lâm Đồng với khoảng 195 giống mía (103 giống thương phẩm) mở ra nhiều hứa hẹn mới từ giống mía nội.

Từ thực tiễn trên, nhiều ý kiến cho rằng, cần lai tạo, tuyển chọn, đưa vào canh tác các giống mía nội có chất lượng và có xu hướng phát triển rộng, tạo được chỗ đứng khá vững chắc ở nhiều vùng mía nguyên liệu tập trung như VN 84-4317. Nếu làm tốt công tác này không chỉ khai thác tốt tiềm năng của giống mía nội mới mà còn góp phần giảm việc phụ thuộc NK giống mía ngoại.

Tràng An