Nhiều doanh nghiệp khai thác cát trên sông Trà Khúc (TP Quảng Ngãi) vượt phạm vi được cấp phép. Ảnh: N.P

Theo Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi, từ năm 2018 đến năm 2021, Sở TN&MT Quảng Ngãi đã thẩm định và trình UBND tỉnh cấp 40 giấy phép khai thác khoáng sản cho các tổ chức, doanh nghiệp.

Qua kiểm tra 17/40 hồ sơ cấp phép, phát hiện có 2 giấy phép khai thác đất đồi làm vật liệu san lấp được cấp khi doanh nghiệp không đăng ký ngành nghề hoạt động, khi thanh tra vào cuộc thì 2 doanh nghiệp trên mới lập thủ tục đăng ký bổ sung ngành nghề này.

Có 16/17 doanh nghiệp thành lập trên 1 năm, nhưng trong hồ sơ xin cấp phép không có văn bản chứng minh vốn chủ sở hữu.

Sở TN&MT không thực hiện đúng quy định về thẩm định hồ sơ cấp giấy phép khai thác khoáng sản mà căn cứ vào kết quả kiểm tra tọa độ, kiểm tra thực địa diện tích khu vực đề nghị thăm dò khoáng sản trước đó để thẩm định và trình cấp phép cho 17/17 hồ sơ xin cấp giấy phép khai thác khoáng sản.

Thanh tra cũng phát hiện 14 mỏ đất, cát đã quá thời hạn 6 tháng kể từ ngày giấy phép hết hiệu lực mà chủ đầu tư chưa nộp đề án đóng cửa mỏ cho Sở TN&MT. Cụ thể gồm: Công ty (Cty) Xuân Phát, Cty Cổ phần (CP) Phát Đạt, Cty Hà Mỹ Á, Thành Phát, Sơn Hà, Bảo Châu, Phước Thịnh, Minh Mẫn, Việt Nhật...

Toàn bộ 17/17 mỏ được kiểm tra đều chưa lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản ra khỏi khu vực khai thác, là không đúng theo quy định. 8 giấy phép khai thác khoáng sản ký hợp đồng thuê đất chậm so với quy định.

Ngoài ra, có 8 doanh nghiệp được sở tham mưu trình UBND tỉnh cấp 8 giấy phép trong các năm 2017 - 2019 theo hình thức chỉ định mà không thông qua đấu giá quyền khai thác khoáng sản, trong khi các doanh nghiệp trên không đảm bảo các điều kiện quy định, bao gồm: Cty Chiêu Kỳ, Cty Hân Nga, Cty 706, An Lộc Phát, Việt Đức, Toàn Thịnh...

Do thiếu kiểm tra, giám sát, Sở TN&MT đã không phát hiện kịp thời nhiều doanh nghiệp khai thác vượt công suất, trữ lượng được cấp phép như: Cty Lũng Lô 251, Cty Phát Đạt, Hà Mỹ Á... Có 3 doanh nghiệp khai thác vượt ra ngoài ranh giới và diện tích khu vực được cấp phép, khai thác tại khu vực thuộc phạm vi không được khai thác, là không đúng quy định.

Riêng Cty Hân Nga khai thác tại mỏ đất Núi Ngang, thôn Hà Trung và Hà Nha (xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh), trong thời hạn khai thác là 3 năm kể từ ngày cấp phép (26/3/2018), công suất khai thác 50.000m³/năm, nhưng theo báo cáo định kỳ khai thác của Cty gửi cho sở thể hiện, đơn vị đã khai thác hết trữ lượng trước khi giấy phép hết hạn.

Sở tiến hành thanh tra và phát hiện Cty Hân Nga sai phạm tại mỏ Núi Ngang thiếu 2 mốc M7, M9 và tại mỏ cát Ngân Giang khai thác quá độ sâu từ 1m đến dưới 2m, đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 2 hành vi trên.

Ngày 13/6/2019, Thanh tra Sở xác định khối lượng khai thác chỉ là 38.167,3m³, chưa vượt công suất khai thác trong năm 2019 nên không xử lý lỗi vi phạm này.

Sở TN&MT Quảng Ngãi còn tham mưu UBND tỉnh cấp 5 giấy phép khai thác cát theo hình thức chỉ định khai thác, nhưng chưa tham mưu UBND tỉnh khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản đối với cát làm vật liệu xây dựng thông thường mà đã cấp phép chỉ định.

Trong đó, Cty Bình Minh Miền Trung khai thác cát san lấp phục vụ thi công dự án nâng cấp, mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, dù công trình không đủ điều kiện nhưng được cấp phép không qua đấu giá quyền khai thác.

Dù chưa tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch đấu giá quyền khai thác đất đồi làm vật liệu san lấp, nhưng Sở TN&MT Quảng Ngãi đã lồng ghép cho thuê đất trong giấy phép khai thác khoáng sản, là không có trong quy định của pháp luật về khoáng sản và pháp luật về đất đai.

Kết luận của Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi xác định, Giám đốc, Phó Giám đốc Sở TN&MT phụ trách lĩnh vực được thanh tra; kế toán, Chánh Thanh tra, Trưởng phòng Khoáng sản, Trưởng phòng Quản lý đất đai và công chức tham mưu của các phòng này thuộc Sở TN&MT trong giai đoạn thanh tra chịu trách nhiệm về các sai phạm, thiếu sót đã chỉ ra.

Đồng thời, Giám đốc Sở Tài chính, Phó Giám đốc Sở phụ trách lĩnh vực quản lý giá và công sản, Trưởng phòng Quản lý giá và công sản, công chức tham mưu có liên quan chịu trách nhiệm sai sót về nội dung xây dựng, tham mưu UBND tỉnh ban hành bảng giá tính thuế tài nguyên.

Sau thanh tra, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo Giám đốc Sở Nội vụ tiếp nhận hồ sơ kiểm điểm của tập thể lãnh đạo các Sở TN&MT, Sở Tài chính và xem xét tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh xử lý theo thẩm quyền và quy định pháp luật; nếu qua kiểm điểm trách nhiệm các sở này có đề xuất hình thức xử lý kỷ luật đối với cá nhân là lãnh đạo, nguyên lãnh đạo các sở.

Yêu cầu Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi chịu trách nhiệm tính toán xác định để thu và truy thu các loại thuế, phí có liên quan; đồng thời xử lý vi phạm hành chính (nếu có) đối với các hành vi vi phạm của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản.