Một trạm quan trắc môi trường tự động trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: Báo Quảng Ninh

D.A phù hợp với yêu cầu cấp thiết về quản lý môi trường

D.A tổng thể đầu tư xây dựng các trạm quan trắc môi trường tự động để kiểm soát ô nhiễm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có địa điểm đầu tư trên địa bàn 7 huyện, thị xã, TP.

Nguồn vốn đầu tư từ ngân sách tỉnh 99.701 triệu đồng; Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và các doanh nghiệp sản xuất xi măng, nhiệt điện 57.509 triệu đồng.

D.A có quy mô đầu tư gồm 26 trạm quan trắc môi trường tự động cố định và trung tâm điều hành với chức năng thu nhận, cập nhật, lưu trữ, hiển thị số liệu… Trong đó, ngân sách Nhà nước đầu tư 13 trạm và trung tâm điều hành; Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam đầu tư 5 trạm; các doanh nghiệp sản xuất xi măng, nhiệt điện đầu tư 8 trạm.

CĐT là Sở TN&MT Quảng Ninh (đại diện cho phần vốn ngân sách); đồng CĐT tiểu D.A (các đơn vị, doanh nghiệp tham gia vốn đầu tư).

Theo quyết định phê duyệt, thời gian thực hiện D.A năm 2013 (thực tế triển khai, bàn giao đưa vào sử dụng năm 2016; quyết toán hoàn thành năm 2017).

Kết luận thanh tra cho biết, chủ trương đầu tư D.A nhằm cụ thể hóa các chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về quản lý, bảo vệ môi trường. D.A phù hợp với chiến lược bảo vệ môi trường Quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội và yêu cầu cấp thiết về quản lý môi trường của tỉnh…

D.A đã công bố số liệu quan trắc trực tuyến (online) tới điện thoại cầm tay của lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo 7 huyện, thị xã, TP và các cơ quan liên quan để nắm bắt kịp thời tình hình phát thải ra môi trường. Ngoài ra, dữ liệu được truyền trực tiếp ra các màn hình hiển thị tại Trung tâm Hành chính công tỉnh và các địa phương để nhân dân phối hợp giám sát…

Không trình, duyệt kế hoạch đấu thầu

Kết luận thanh tra chỉ rõ, Sở TN&MT không thực hiện trình UBND tỉnh để báo cáo Tỉnh uỷ, HĐND tỉnh xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư theo chỉ đạo của UBND tỉnh; triển khai thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư theo Văn bản số 1449 ngày 29/3/2013 của UBND tỉnh về việc chủ trương lập D.A đầu tư xây dựng các trạm quan trắc môi trường tự động để kiểm soát ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh là chưa đúng quy trình, thủ tục theo quy định.

Đồng thời, Sở TN&MT không trình, duyệt kế hoạch đấu thầu (đối với gói thầu tư vấn trước khi D.A được duyệt) và không thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục chỉ định thầu theo quy định; thực hiện chỉ định thầu gói thầu tư vấn lập D.A không đảm bảo điều kiện áp dụng chỉ định thầu.

Ngoài ra, D.A được duyệt có nội dung chưa đảm bảo chất lượng. Cụ thể, đề xuất thiết kế kết cấu xây dựng theo thiết kế cơ sở có tính toán phương án ép cọc cừ Larsen bằng búa thuỷ lực, đóng cọc bê tông cốt thép bằng búa gắn ụ nổi... không phù hợp với thực tiễn, làm tăng tổng mức đầu tư, thực tế thi công thay đổi phần lớn kết cấu nền móng.

Nội dung thuyết minh, căn cứ và sự cần thiết phải thực hiện công tác khảo sát địa chất công trình cho toàn bộ vị trí đặt trạm quan trắc chưa đảm bảo cơ sở thực tiễn, tính chất kết cấu chịu lực công trình, dẫn đến, phần lớn chi phí đầu tư cho hạng mục này lãng phí, không thật sự cần thiết.

Chi phí khảo sát địa chất công trình được lập dự toán chi tiết 1.892 triệu đồng chưa có nội dung thuyết minh căn cứ và sự cần thiết phải thực hiện khảo sát; chưa nêu rõ nhiệm vụ và mục đích của công tác khảo sát…

Cùng với đó, hồ sơ tài liệu của D.A, báo cáo giải trình của CĐT và cơ quan liên quan không rõ căn cứ, cơ sở về việc lựa chọn chủng loại thiết bị, giá thiết bị, vật tư. Theo danh mục, toàn bộ thiết bị, vật tư trạm quan trắc khí xung quanh và trạm quan trắc tự động môi trường nước có model, xuất xứ Đức mà không phải thiết bị của hãng sản xuất, nguồn gốc xuất xứ khác…

Báo cáo thẩm định D.A chưa đánh giá, nhận định đầy đủ các nội dung theo quy định; chưa có nội dung đánh giá, nhận định về lựa chọn giải pháp thiết kế, thiết bị, phần mềm đáp ứng yêu cầu về khả năng đồng bộ, truyền nhận dữ liệu theo ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh và đơn vị tham gia trong quá trình hoàn thiện hồ sơ D.A.

Sở TN&MT không thực hiện đăng tải thông tin, không công khai thông tin về đấu thầu theo quy định.

Chỉ định thực hiện 3 gói thầu tư vấn không nằm trong kế hoạch đã duyệt

Trong giai đoạn thực hiện đầu tư, kết luận thanh tra cũng cho biết, Sở TN&MT đã ban hành quyết định thành lập ban quản lý đối với D.A này và quyết định điều chỉnh chức danh thành viên Ban quản lý D.A; tuy nhiên, nhân sự chưa phù hợp quy định.

Về việc lập, thẩm định phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu các gói thầu sau khi D.A được duyệt, CĐT trình, Sở Tài chính thực hiện thẩm định không đúng thẩm quyền theo quy định; nội dung 2 tờ trình (số 902 và số 44) của Sở Tài chính về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu không nêu căn cứ, lý do, cơ sở pháp lý lựa chọn gói thầu theo hình thức hợp đồng EPC (thiết kế, thi công, lắp đặt và chuyển giao).

Sở TN&MT đăng tải thông tin kế hoạch đấu thầu chậm 12 ngày; không đăng tải kết quả lựa chọn nhà thầu theo quy định. Kế hoạch lựa chọn nhà thầu được lập, thẩm định và phê duyệt không phù hợp về thời gian…

Đặc biệt, đối với việc lựa chọn nhà thầu (chỉ định thầu rút gọn) thực hiện các gói thầu tư vấn giai đoạn thực hiện đầu tư (3 gói thầu thẩm định giá; tư vấn lập hồ sơ mời thầu; tư vấn đánh giá hồ sơ dự thầu; giám sát thi công; kiểm toán...), CĐT thực hiện chỉ định thầu không đúng trình tự, thủ tục theo quy định.

Không chỉ vậy, chỉ định thầu thực hiện 3 gói thầu tư vấn (2 gói thầu tư vấn thẩm định giá khối lượng điều chỉnh, phát sinh; 1 gói thầu tư vấn thẩm định hồ sơ mời thầu và thẩm định báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu gói thầu EPC) không nằm trong kế hoạch đấu thầu đã duyệt, không trình duyệt điều chỉnh kế hoạch lựa chọn nhà thầu trong quá trình triển khai; có gói thầu được phê duyệt nhưng không thực hiện (gói thầu thẩm tra hồ sơ thiết kế - dự toán).

Chưa hết, gói thầu tư vấn giám sát thi công, lắp đặt do Chi nhánh Công ty CP Tập đoàn Vinacontrol Quảng Ninh thực hiện, năng lực của đơn vị tư vấn không đảm bảo về giám sát thi công lắp đặt thiết bị có tính chất tương tự như gói thầu; không có chứng chỉ hành nghề giám sát kèm hồ sơ năng lực của đơn vị…

Bài 2: Không thẩm định được giá của nhiều thiết bị