(Thanh tra) - Trước những vướng mắc của Thanh tra Thành phố Hà Nội trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với các hành vi vi phạm của UBND phường, xã trước thời điểm thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Thanh tra Chính phủ đã có văn bản hướng dẫn cụ thể, căn cứ đầy đủ vào các quy định của pháp luật hiện hành để bảo đảm việc giải quyết tố cáo không bị gián đoạn và phù hợp với tổ chức bộ máy mới.
Theo Thanh tra Chính phủ, thẩm quyền giải quyết tố cáo đã được quy định đầy đủ trong Luật Tố cáo năm 2018, tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chủ trương xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và bỏ cấp huyện, phát sinh yêu cầu phải điều chỉnh, bổ sung các quy định để phù hợp với cơ cấu tổ chức mới. Do đó, Thanh tra Chính phủ đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 141/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ, đồng thời Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông tư số 02/2025/TT-TTCP ngày 25/6/2025 hướng dẫn thực hiện một số quy định thuộc lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ liên quan đến mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó có nội dung quy định về phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo khi không còn chính quyền địa phương cấp huyện.
Mặc dù vậy, trong thực tiễn tổ chức thực hiện vẫn có thể xuất hiện nhiều tình huống cụ thể mà các quy định hiện hành của pháp luật về tố cáo chưa thể bao quát đầy đủ, từ đó dẫn đến khó khăn hoặc lúng túng trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tố cáo. Để tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và tháo gỡ triệt để các vướng mắc này, Thanh tra Chính phủ cũng cho biết đang tham mưu Chính phủ trình Quốc hội khóa XV tại kỳ họp thứ 10 dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, trong đó dự thảo luật dự kiến bổ sung quy định giao Chủ tịch UBND cấp tỉnh thẩm quyền xác định cơ quan có thẩm quyền giải quyết đối với tố cáo cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức, viên chức thuộc quyền quản lý của mình nhưng không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 3, khoản 4, khoản 5 và khoản 6, Điều 12 Luật Tố cáo năm 2018, nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất giúp giải quyết dứt điểm những bất cập phát sinh trong thực tiễn và không để việc giải quyết tố cáo bị trì hoãn.
Trên cơ sở khung quy định như vậy, Thanh tra Chính phủ đã hướng dẫn cụ thể hướng xử lý đối với những tình huống khó khăn mà Thanh tra Thành phố Hà Nội nêu trong Văn bản số 6965/TTTP-TH. Đối với trường hợp công dân tố cáo hành vi vi phạm của UBND phường hoặc UBND xã trước thời điểm thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Thanh tra Chính phủ khẳng định rằng việc xác định thẩm quyền phải căn cứ khoản 6, Điều 12 Luật Tố cáo năm 2018, theo đó, tố cáo đối với cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ thuộc thẩm quyền giải quyết của người đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức bị tố cáo.
Bởi vậy, thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với các hành vi vi phạm của UBND phường hoặc UBND xã trước khi chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thuộc Chủ tịch UBND quận hoặc huyện. Tuy nhiên, để xử lý các trường hợp tố cáo đã được Chủ tịch UBND quận hoặc huyện tiếp nhận nhưng đến ngày 1/7/2025 vẫn chưa giải quyết xong, Thanh tra Chính phủ cho biết việc tiếp tục thực hiện phải tuân theo khoản 8, Điều 54 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. Theo đó, cơ quan tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện hoặc UBND phường, xã mới được thành lập sau khi sắp xếp có trách nhiệm chủ trì và phối hợp với các cơ quan liên quan để tiếp tục giải quyết vụ việc.
Trong trường hợp nội dung tố cáo liên quan từ 2 UBND phường hoặc xã mới trở lên hoặc có tính chất phức tạp theo khoản 2, Điều 3 Nghị định 31/2019/NĐ-CP, thì Chủ tịch UBND Thành phố có thể căn cứ điểm g, khoản 2, Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 để giao cho một UBND phường hoặc xã có liên quan chủ trì thực hiện việc giải quyết. Bên cạnh đó, nếu xét thấy cần thiết để bảo đảm hiệu quả giải quyết, UBND Thành phố có thể trực tiếp thụ lý và giải quyết vụ việc theo khoản 3, Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng định hướng rằng đối với những trường hợp tố cáo phát sinh sau ngày 1/7/2025 khi không còn chính quyền cấp huyện, thì việc xác định thẩm quyền giải quyết phải tiếp tục áp dụng khoản 8, Điều 54 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 và được áp dụng tương tự như đối với những trường hợp Chủ tịch UBND cấp huyện đã tiếp nhận tố cáo trước ngày 1/7/2025 nhưng chưa giải quyết xong, nhằm bảo đảm tính thống nhất trong tổ chức thi hành pháp luật về giải quyết tố cáo theo quy định tại điểm đ, khoản 2, Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.
