Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: ND

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc nhấn mạnh với mục đích tăng cường công tác quản lý về ATBXHN, nâng cao ý thức đối với tổ chức, cá nhân quản lý, sử dụng nguồn phóng xạ trong việc chấp hành các quy định pháp luật về năng lượng nguyên tử, đặc biệt là các quy định về quản lý nguồn an ninh phóng xạ, đảm bảo khả năng kiểm soát được việc quản lý sử dụng nguồn phóng xạ, tránh nguy cơ mất an ninh nguồn dẫn đến mất nguồn phóng xạ gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng và xã hội, năm 2017, Bộ KH&CN quyết định phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo giao các Sở KH&CN chủ trì phối hợp với các lực lượng chức năng triển khai cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng về việc chấp hành quy định của pháp luật trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (NLNT) đối với các tổ chức, cá nhân quản lý, sử dụng nguồn phóng xạ (NPX).

Thông qua cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng năm 2017, Bộ KH&CN hướng đến các mục tiêu sau: Thống kê thực trạng sử dụng, lưu trữ NPX trên phạm vi toàn quốc; đánh giá tình hình bảo đảm ATBXHN, an ninh NPX trong xử lý nguồn NPX trên toàn quốc, từ đó đề xuất các biện pháp tăng cường công tác quản lý về ATBXHN đối với các đơn vị sử dụng, quản lý NPX.

Phát hiện, phòng ngừa và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về NLNT trong quản lý NPX đối với tổ chức, cá nhân sử dụng, quản lý NPX, bảo vệ sức khỏe con người, thực hiện vai trò kiểm soát của cơ quan quản lý Nhà nước về ATBXHN đối với các hoạt động ứng dụng NLNT trong phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời đánh giá được trách nhiệm quản lý ATBXHN của các cơ quan được phân công theo quy định của Luật NLNT.

Tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương trong công tác quản lý Nhà nước đối với việc sử dụng, lưu giữ, chuyển giao, vận chuyển NPX. Củng cố vai trò của cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương trong kiểm tra, giám sát bảo đảm an toàn, an ninh NPX tại địa phương, đồng thời bồi dưỡng và nâng cao nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành về ATBXHN trong hệ thống Thanh tra KH&CN.

Trong phần phát biểu của mình, ông Trương Hồng Dương, Chánh Thanh tra Bộ KH&CN cho biết: Theo số liệu thống kê thì đã có 56/63 tỉnh, thành phố tổ chức triển khai các cuộc thanh tra diện rộng theo tinh thần Công văn số 1103 ngày 11/4/2017 của Bộ trưởng Bộ KH&CN đã gửi tới các đơn vị này trước đó.

Kết quả thanh tra cho thấy, tổng số cơ sở được thanh tra là 880 cơ sở (gồm 589 cơ sở có NPX và 291 cơ sở X-quang). Tổng số cơ sở vi phạm bị xử phạt vi phạm hành chính là 84 cơ sở, chiếm tỷ lệ 9,55% với tổng số tiền xử phạt là hơn 552 triệu đồng.

Ngoài hình thức xử phạt bằng tiền, cơ quan thanh tra đã áp dụng hình phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả đối với các cơ sở vi phạm như: Buộc khai báo, cấp phép vận chuyển, lưu giữ nguồn phóng xạ, buộc bổ nhiệm người phụ trách an toàn… 

Một số địa phương đã xử lý nghiêm các hành vi vi phạm như: TP Hồ Chí Minh, Long An, Hải Phòng, Thanh Hóa, Bắc Kạn…

Cũng tại hội thảo, ông Dương Quốc Hùng, Cục phó Cục ATBXHN cho biết: Bên cạnh những kết quả đã được trong công tác quản lý thì cũng còn có những khó khăn, bất cập cần tháo gỡ trong công tác quản lý NPX hiện nay như: Chưa có quy định cụ thể việc lưu giữ tạm thời, nơi cất giữ NPX đối với từng trường hợp cụ thể khi tạm ngừng sản xuất, sữa chữa bảo dưỡng thiết bị; chưa quy định cụ thể trách nhiệm xây dựng và thực hiện quy định nội bộ về đảm bảo an ninh NPX, xây dựng hệ thống thông tin liên lạc cung cấp tin kịp thời khi có sự cố mất an ninh NPX…

Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc phát biểu. Ảnh: ND

Số lượng cán bộ biên chế có chuyên môn sâu, được đào tạo bài bản về đảm bảo ATBX, an ninh NPX còn hạn chế. Ý thức chấp hành pháp luật về ATBX của một số tổ chức, cá nhân trong hoạt động kinh doanh, sản xuất, nhập khẩu còn chưa cao, nhận thức pháp luật còn hạn chế nhưng chưa có biện pháp thích hợp để quản lý, đôn đốc, chấn chỉnh kịp thời.

Đại diện Sở KH&CN TP Hồ Chí Minh cho biết, trên địa bàn có 109 cơ sở có hoạt động công việc bức xạ hạt nhân, trong đó, Sở được chủ trì thu thập xử lý thông tin, tổ chức thanh tra là 76 đơn vị, còn lại là có sự phối hợp của Sở với Cục ATBXHN thực hiện việc thanh tra, kiểm tra các đơn vị này. 

Qua công tác thanh tra chuyên đề năm 2017, Sở KH&CN TP Hồ Chí Minh có những kiến nghị: Thường xuyên rà soát danh sách các cơ sở tiến hành công việc bức xạ, cập nhật kịp thời các thay đổi về số lượng NPX, thay đổi về pháp nhân, địa điểm hoạt động. Hàng năm gửi danh sách đã cập nhật cho các Sở KH&CN các địa phương biết để phối hợp quản lý.

Thưởng xuyên tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về công tác quản lý NPX, thanh tra ATBXHN và an ninh NPX cho đội ngũ quản lý cấp Sở để nâng cao năng lực chuyên môn cho lực lượng quản lý Nhà nước ở địa phương.

Còn đại điện Sở KH&CN Bình Dương đề xuất đối với Cục ATBXHN cần xây dựng và triển khai một số các kịch bản mẫu có tính chất chung về ứng phó sự cố bức xạ và hướng dẫn cho các địa phương diễn tập. Từ đó các địa phương làm căn cứ triển khai, tổ chức diễn tập ứng phó sự cố bức xạ trên địa bàn tỉnh cho các tình huống còn lại.

Đại diện Sở KH&CN Hà Tĩnh cho hay, về ATBX và đo lường trong y tế các cơ sở chỉ chú trọng việc khám bệnh, chữa bệnh; cán bộ phụ trách ATBX, phụ trách vật tư y tế của các cơ sở chưa chủ động, chưa phát huy hết quyền hạn và trách nhiệm trong tham mưu, đề xuất người quản lý thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý theo quy định. Việc thực thi pháp luật về ATBX và về đo lường trong y tế của một số cơ sở còn chưa cao, còn mang nặng tính chủ quan, phó mặc và thậm chí là đối phó…

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Phạm Công Tạc nhấn mạnh. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, qua cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng đã chỉ ra một số vấn đề tồn tại, bất cập trong công tác quản lý NPX. Đây là những thách thức đặt ra và cơ quan quản lý Nhà nước về ATBXHN phải có các giải pháp trong thời gian tới (ngắn hạn và dài hạn).

Nam Dũng