(Thanh tra) - Luật Viên chức 2025 tiếp tục khẳng định các nguyên tắc công khai, minh bạch, cạnh tranh, bình đẳng, nhưng bổ sung yêu cầu quan trọng: Người được tuyển chọn phải đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm dự tuyển.
Luật Viên chức sửa đổi năm 2025 đã có bước điều chỉnh quan trọng đối với chính sách tuyển dụng viên chức. Theo đó, cùng với việc kế thừa các nguyên tắc của Luật Viên chức 2010, luật mới tập trung làm rõ yêu cầu tuyển dụng theo nhu cầu thực tế, vị trí việc làm và khả năng đáp ứng ngay nhiệm vụ của viên chức được tuyển dụng. Đây là những quy định quan trọng góp phần thay đổi tư duy quản lý nguồn nhân lực khu vực sự nghiệp công lập.
Điều 15, Luật Viên chức 2025 quy định: “Việc tuyển dụng viên chức phải căn cứ vào nhu cầu thực tế của đơn vị sự nghiệp công lập, vị trí việc làm, quỹ tiền lương và nguồn thu hợp pháp khác của đơn vị sự nghiệp công lập”.
Đây là điểm mới nổi bật, vì căn cứ tuyển dụng bên cạnh việc phải xác định nhu cầu công việc, vị trí việc làm hay quỹ tiền lương, thì còn phải gắn với nguồn thu hợp pháp khác của đơn vị sự nghiệp công lập. So với Luật Viên chức 2010, quy định này phản ánh sát hơn thực tiễn tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay.
Quy định này yêu cầu đơn vị sự nghiệp công lập phải cân nhắc toàn diện các yếu tố về nguồn lực khi thực hiện tuyển dụng. Việc tuyển dụng phải bảo đảm tính phù hợp và khả thi trong tổ chức bộ máy và nguồn thu, hạn chế tình trạng tuyển cho đủ biên chế nhưng không bảo đảm điều kiện chi trả, hoặc phát sinh áp lực quỹ tiền lương về lâu dài.
Luật Viên chức 2025 tiếp tục khẳng định các nguyên tắc công khai, minh bạch, cạnh tranh, bình đẳng, nhưng bổ sung yêu cầu quan trọng: Người được tuyển chọn phải đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm dự tuyển.
So với Luật Viên chức 2010, quy định này cho thấy điều kiện tuyển dụng đã rõ ràng, cụ thể hơn đối với năng lực thực thi nhiệm vụ của viên chức được tuyển dụng. Sẽ không có “khoảng trống” thời gian để viên chức “vừa làm vừa hoàn thiện dần”, mà phải có đủ trình độ, kỹ năng để đảm nhận công việc ngay sau khi trúng tuyển.
Quy định này cũng đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn đối với việc xây dựng, mô tả vị trí việc làm và tiêu chuẩn năng lực của người được tuyển dụng, vì thế, khâu tuyển dụng sẽ thực chất hơn, tránh hình thức.
Bên cạnh đó, Luật Viên chức 2025 quy định cụ thể hơn về điều kiện đăng ký dự tuyển (Điều 19), đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu phẩm chất chính trị, đạo đức, lý lịch rõ ràng và việc đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn theo yêu cầu của hoạt động nghề nghiệp.
So với Luật Viên chức 2010, các điều kiện này được thiết kế theo hướng chặt chẽ hơn, giúp sàng lọc ngay từ khâu đầu vào. Đáng chú ý, luật mới tách bạch rõ điều kiện đối với viên chức thông thường và viên chức quản lý, yêu cầu người dự tuyển vào vị trí quản lý phải đáp ứng tiêu chuẩn bổ nhiệm theo quy định, trừ trường hợp do cấp có thẩm quyền quyết định.
Bên cạnh đó, Luật Viên chức 2025 tiếp tục mở rộng phân cấp trong tuyển dụng viên chức (Điều 18). Cơ quan quản lý đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện việc tuyển dụng viên chức theo phân cấp, ủy quyền của nộ, ngành, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh. Một số đơn vị sự nghiệp công lập thẩm quyền tuyển dụng sẽ do Chính phủ quy định, căn cứ vào quy mô tổ chức, lĩnh vực hoạt động và năng lực đáp ứng yêu cầu tuyển dụng.
Cách tiếp cận này vừa tăng quyền chủ động cho các đơn vị đủ điều kiện, vừa bảo đảm vai trò kiểm soát của cơ quan quản lý đối với những đơn vị chưa đủ năng lực tổ chức tuyển dụng, qua đó nâng cao chất lượng đầu vào đội ngũ viên chức.
Nếu Luật Viên chức 2010 chỉ quy định hai phương thức cơ bản là thi tuyển và xét tuyển, thì Luật Viên chức 2025 đã mở rộng cơ chế tiếp nhận vào làm viên chức đối với một số nhóm đối tượng đặc thù.
Theo Khoản 2, Điều 17, Luật Viên chức 2025 quy định, ngoài hai hình thức tuyển dụng là thi tuyển, xét tuyển, các chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, năng khiếu đặc biệt, người có kinh nghiệm phù hợp; người đang ký hợp đồng làm công việc tại đơn vị sự nghiệp công lập hoặc các đối tượng khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành nếu đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm thì có thể được tiếp nhận ngay mà không phải trải qua quy trình tuyển dụng thông thường.
Đây là điểm mới có ý nghĩa thực tiễn lớn, vừa đảm bảo đồng bộ với Luật Cán bộ, công chức sửa đổi, vừa tạo hành lang pháp lý để các đơn vị sự nghiệp công lập chủ động thu hút nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các lĩnh vực đòi hỏi trình độ chuyên sâu hoặc năng khiếu đặc thù.
Trước đó, trong báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu quốc hội về dự án Luật Viên chức sửa đổi, Chính phủ cũng đã nhấn mạnh, đối với các quy định về tiêu chí cụ thể, phương thức tổ chức thi tuyển, xét tuyển sẽ do Chính phủ quy định để bảo đảm phù hợp với từng ngành, nghề, lĩnh vực hoạt động.
Đối với những người đang là cán bộ, công chức, viên chức, người hưởng lương trong Quân đội Nhân dân, Công an Nhân dân, tổ chức cơ yếu, nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện của vị trí việc làm sẽ thực hiện hình thức điều động theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm không phát sinh thủ tục hành chính.
Các quy định mới về tuyển dụng viên chức trong Luật Viên chức 2025 cho thấy, trọng tâm của tuyển dụng là lựa chọn đúng người, đúng việc, phù hợp với khả năng tài chính và yêu cầu thực tiễn của đơn vị sự nghiệp công lập. Đây là bước điều chỉnh cần thiết nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dịch vụ công theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả và lấy chất lượng làm thước đo
