(Thanh tra) - Bảo vệ người tố cáo nhằm khuyến khích công dân đấu tranh với các hành vi tham nhũng, lãng phí. Hướng dẫn về bảo vệ người tố cáo trong Công an Nhân dân, bao gồm thẩm quyền của trưởng công an cấp xã, theo tinh thần gần dân, sát dân của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đã được Bộ Công an ban hành.
Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp và pháp luật bảo vệ. Đây không chỉ là quyền mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Để quyền này thực sự đi vào đời sống, một trong những yếu tố then chốt là phải đảm bảo an toàn cho người tố cáo, tránh khỏi mọi nguy cơ bị trả thù, trù dập.
Theo Luật Tố cáo, việc bảo vệ không chỉ giới hạn ở người trực tiếp tố cáo mà còn mở rộng sang cả những người thân của họ như vợ, chồng, cha mẹ, con cái. Các biện pháp bảo vệ này được chia thành nhiều nhóm: Bảo vệ bí mật thông tin, bảo vệ vị trí công tác, việc làm, bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm.
Để bảo vệ bí mật thông tin, cơ quan chức năng sẽ giữ kín họ tên, địa chỉ, bút tích của người tố cáo. Các dấu vết nhận dạng trong hồ sơ cũng được lược bỏ để đảm bảo an toàn tối đa. Thời gian, địa điểm, phương thức làm việc được lựa chọn phù hợp để bảo vệ danh tính.
Đối với người tố cáo là cán bộ, công chức, viên chức hoặc người lao động, các cơ quan có thẩm quyền sẽ tạm đình chỉ hoặc hủy bỏ các quyết định xâm phạm quyền lợi của họ, khôi phục vị trí và thu nhập. Thậm chí, nếu cần thiết, họ có thể được xem xét bố trí công tác khác khi có sự đồng ý. Những người có hành vi trả thù, trù dập sẽ bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.
Các biện pháp khẩn cấp được áp dụng ngay khi người tố cáo và người thân có nguy cơ bị đe dọa hoặc xâm hại. Đó có thể là đưa họ đến nơi an toàn, bố trí lực lượng bảo vệ, hoặc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.
Trách nhiệm bảo vệ người tố cáo thuộc về cơ quan giải quyết tố cáo. Khi nhận được đề nghị bảo vệ, cơ quan này phải xem xét và quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ kịp thời. Trường hợp vượt thẩm quyền, họ phải ngay lập tức đề nghị hoặc yêu cầu cơ quan cấp trên thực hiện, không để người tố cáo rơi vào rủi ro.
Nghị định số 31/2019/NĐ-CP đã quy định chi tiết về trách nhiệm này, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ và minh bạch giữa các cơ quan, cá nhân liên quan, góp phần củng cố niềm tin của công dân.
Việc bảo vệ người tố cáo được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của lực lượng Công an Nhân dân.
Điều 21 Luật Tố cáo quy định người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị quản lý trực tiếp người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ mà không phải là cán bộ, công chức, viên chức có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người đó trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ.
Mới đây, Bộ Công an đã ban hành Thông tư 78/2025/TT-BCA sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong Công an Nhân dân, bao gồm, nội dung quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục, biện pháp bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người tố cáo về hành vi tham nhũng, lãng phí.
Theo đó, người có thẩm quyền giải quyết tố cáo quy định tại Điều 21 Luật Tố cáo kịp thời đề nghị, yêu cầu áp dụng biện pháp bảo vệ đến trưởng công an xã, phường, đặc khu.
Khi nhận được đề nghị, yêu cầu bảo vệ, trưởng công an cấp xã có trách nhiệm xem xét, quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ. Trong trường hợp có khó khăn, vướng mắc, trưởng công an cấp xã phải kịp thời báo cáo Giám đốc Công an cấp tỉnh để chỉ đạo giải quyết.
Đặc biệt, Nghị định 224/2025/NĐ-CP ngày 14/8/2025 đã sửa đổi, bổ sung Điều 5 Nghị định số 22/2019/NĐ-CP về tố cáo và giải quyết tố cáo trong Công an Nhân dân.
Theo quy định mới, trưởng công an cấp xã, trưởng đồn công an và tương đương được giao thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với cán bộ, chiến sĩ công an thuộc quyền quản lý trực tiếp, trừ ohó trưởng công an cấp xã, phó trưởng đồn công an và tương đương. Họ cũng có thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với các tổ thuộc quyền quản lý trực tiếp.
Khi nhận được văn bản đề nghị áp dụng biện pháp bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người tố cáo về hành vi tham nhũng, lãng phí, nếu xét thấy có căn cứ, có tính xác thực, hoặc trong quá trình giải quyết tố cáo thấy có căn cứ, trưởng công an cấp xã, trưởng đồn công an phải kịp thời quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ đối với người được bảo vệ có địa chỉ nơi ở hoặc nơi có tài sản trong phạm vi địa bàn thuộc thẩm quyền.
Trường hợp người được bảo vệ có nơi ở hoặc nơi có tài sản ngoài địa bàn thuộc thẩm quyền của người đang giải quyết tố cáo, người này phải đề nghị trưởng công an cấp xã có liên quan ra quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ, đồng thời báo cáo Giám đốc Công an cấp tỉnh để theo dõi, chỉ đạo.
Đây là điểm mấu chốt, thể hiện tinh thần gần dân, sát dân của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc trao thẩm quyền cho trưởng công an cấp xã giúp các biện pháp bảo vệ được triển khai nhanh chóng, chính xác ngay tại cơ sở, nơi sinh sống hoặc nơi có tài sản của người được bảo vệ, rút ngắn thời gian xử lý và giảm thiểu rủi ro.
Đáng chú ý, để đảm bảo tính khách quan và liêm chính, nếu người bị tố cáo là trưởng công an cấp xã hoặc trưởng đồn công an, Thanh tra Công an cấp tỉnh sẽ tham mưu Giám đốc Công an cấp tỉnh để chỉ đạo một phó trưởng công an cấp xã, phó trưởng đồn công an hoặc đơn vị, cá nhân khác có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ. Cách sắp xếp này tránh xung đột lợi ích, đồng thời duy trì tính liên tục của hoạt động bảo vệ.
Trong trường hợp phạm vi bảo vệ vượt ra ngoài địa bàn thuộc thẩm quyền, người có thẩm quyền giải quyết tố cáo phải đề nghị Giám đốc Công an cấp tỉnh có liên quan quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ. Điều này giúp tăng cường liên thông, phối hợp liên tỉnh, đáp ứng yêu cầu bảo vệ xuyên địa bàn.
Với khuôn khổ pháp lý chặt chẽ cùng sự chủ động của trưởng công an cấp xã và các cấp công an, cơ chế bảo vệ người tố cáo trong Công an Nhân dân khi được triển khai đồng bộ, sát thực tiễn sẽ góp phần xây dựng nền hành chính liêm chính, củng cố niềm tin của Nhân dân và tăng cường hiệu quả phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
Đây là bước đi quan trọng, khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi của công dân, phát huy sức mạnh của toàn dân trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
