Trải nghiệm sinh hoạt văn hóa phi vật thể cồng chiêng ở Làng Du lịch cộng đồng Hoa Tiến. Ảnh: Xuân Thống

Hoa Tiến là bản người Thái cổ có đến 98% đồng bào dân tộc Thái sinh sống hiền hòa bên dòng sông Hiếu thơ mộng. Làng có 386 hộ gia đình với hơn 300 ngôi nhà sàn. Nhà sàn ở Hoa Tiến được duy trì nhà ở theo kiến trúc truyền thống nguyên bản, không bán nhà sàn. Trong bản hiện có 10 hộ gia đình đủ điều kiện phục vụ khách ăn, nghỉ tại nhà, ngoài ra còn 2 nhà được nâng cấp thành nhà nghỉ cộng đồng.

Tại các nhà nghỉ cộng đồng homestay còn bố trí các gian hàng bán sản phẩm truyền thống như thổ cẩm, mâm mây, ghế, chăn ga, gối, nệm Thái, guồng nước. Một số còn có dịch vụ du lịch kèm theo như xe trâu, đi bè trên khe, suối đánh chài.

Hoa Tiến được xem là cái nôi của nghề dệt thêu thổ cẩm ở Quỳ Châu. Mỗi hộ dân trong làng đều có khung cửi làm ra những sản phẩm thổ cẩm nhiều mẫu mã, hoa văn tinh tế tạo nên nét đẹp văn hóa riêng so với các dân tộc thiểu số khác. Các sản phẩm này không chỉ là món quà ý nghĩa đối với khách du lịch khi đến bản Hoa Tiến, mà còn góp phần làm tăng thêm thu nhập cho người dân địa phương.

Thực hiện Chương trình số 10-CTr/HU ngày 25/5/2016 của Ban Thường vụ Huyện ủy Qùy Châu về “phát triển văn hóa, thông tin thể thao và du lịch, gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống huyện Quỳ Châu” cấp ủy, chính quyền xã Châu Tiến đã lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai ban hành các đề án, kế hoạch thực hiện cụ thể, trong đó quan tâm công tác phổ biến tuyên truyền đến mọi cán bộ, đảng viên và nhân dân tiếp tục thực hiện Đề án số 01-ĐA/ĐU ngày 16/12/2015 của Ban Thường vụ Đảng ủy về “bảo tồn và phát triển văn hóa tuyền thống dân tộc Thái xã Châu Tiến giai đoạn 2016 - 2020 và các năm tiếp theo”.

Nhằm khai thác tiềm năng sẵn có ở địa phương, đảm bảo phát triển du lịch ổn định, bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới thúc đẩy nền kinh tế phát triển, tăng cường mối quan hệ giao lưu hiểu biết về văn hóa, xã hội giữa các dân tộc trong nước và quốc tế, trong nhiều năm qua, làng du lịch cộng đồng bản Hoa Tiến đã có những phát triển khởi sắc.

Làng văn hóa bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Qùy Châu. Ảnh: Xuân Thống

Khác với cách làm du lịch cộng đồng ở nhiều địa phương, ở Hoa Tiến các sản phẩm du lịch chính còn được lưu giữ như guồng nước (cọn nước). Cọn nước là bản sắc của dân tộc Thái bản Hoa Tiến, đây là sản phẩm sáng tạo độc đáo của cư dân vùng cao, chiếc cọn nước đã chiếm một vị trí và vai trò quan trọng trong đời sống sản xuất nông nghiệp của đồng bào nơi đây. Hiện, toàn xã có trên 220 chiếc cọn nước.

Phát huy những giá trị vốn có, đến với Hoa Tiến du khách còn được trải nghiệm hoạt động du lịch làng nghề truyền thống. Các sản phẩm du lịch văn hóa, tâm linh, sản phẩm làng nghề, thủ công mỹ nghệ, các sản phẩm nông nghiệp, các hình thức sinh hoạt văn hóa như cồng chiêng, dân ca, dân vũ, nhảy sạp, khắc luống, ném còn, tò mọc lẻ.

Bên cạnh đó, bản còn xây dựng gian hàng thương mại giới thiệu, bán sản phẩm đặc sản của huyện như măng khô, mật ong rừng, rượu cần, thổ cẩm, hàng mây tre đan, hương trầm…

Đến với làng du lịch cộng đồng Hoa Tiến, sẽ không thể trọn vẹn khi du khách chưa dừng chân ở lại bản làng để thưởng thức văn hóa ẩm thực địa phương gắn với những đặc sản độc đáo và khác biệt của huyện Quỳ Châu như vịt bầu, thịt bò giàng, họ mọc, măng muối, canh ột, cá nướng, thịt chua, cá chua, dưa muối ống, gà đồi, canh môn, cơm lam, các món chẻo… những người làm du lịch ở đây còn xây dựng các tour hướng dẫn chế biến món ăn nét văn hóa truyền thống, tạo sự mới lạ cho khách, đặc biệt là khách quốc tế.

Chủ homestay Từ Tâm giới thiệu về cách làm du lịch cộng đồng. Ảnh: Lê Thăng

Chị Lang Thị Tâm, Giám đốc Hợp tác xã Du lịch cộng đồng Hoa Tiến, chủ homestay Từ Tâm, ở bản Hoa Tiến 2 chia sẻ: Hưởng ứng chủ trương phát triển du lịch của địa phương, nhiều năm gần đây gia đình chị là một trong số hộ được ban chỉ đạo xã chọn là hộ làm du lịch cộng đồng. Là hộ trực tiếp thực hiện các sản phẩm du lịch đến với du khách, rất vui được mọi người biết đến khi trải nghiệm các sản phẩm văn hóa của đồng bào do chính người dân bản địa làm ra. Từ khi làm du lịch cộng đồng, gia đình còn có thêm thu nhập khá ổn định, vừa giới thiệu được nét đẹp văn hóa của dân tộc mình đến du khách thập phương nên các thành viên ai ai cũng rất phấn khởi. Vinh dự hơn, sản phẩm của hợp tác xã vừa qua tham gia, phân hạng được UBND tỉnh công nhận đạt hạng 2 sao trong chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP 2020.

Chị Nguyễn Phương Thảo, công chức văn hóa xã hội xã Châu Tiến cho biết thêm: Xã Châu Tiến, huyện Qùy Châu từ lâu nổi tiếng với địa danh hang Bua kỳ vĩ và đền Chiềng Ngam tương truyền đã có lần Vua Bảo Đại từng dừng chân vãn cảnh. Xã cũng rất tự hào khi bản Hoa Tiến cách đây hơn 10 năm đã có những tour du lịch của du khách Pháp, Bỉ và một số khách lẻ ghé thăm. Gần đây, hoạt động du lịch trên địa bàn tiếp tục đón nhiều đoàn khách tham qua, trải nghiệm du lịch và lưu trú đến từ nhiều tỉnh, thành trong nước và quốc tế.

Thời gian tới, bên cạnh sự hỗ trợ của tỉnh thông qua Nghị quyết 07/2020/HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng, giai đoạn 2021 - 2025, xã tiếp tục xây dựng, phát triển sản phẩm du lịch mới mang tính đặc trưng, đồng thời khảo sát, xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên du lịch đưa vào quy hoạch phát triển du lịch của huyện; ban hành các cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng của huyện nhằm đầu tư xây dựng làng nghề có thương hiệu, phát huy gìn giữ và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, từ đó nhân dân tự ý thức xây dựng du lịch cộng đồng để loại hình du lịch này đem lại nhiều lợi ích kinh tế cho người dân địa phương, góp phần xóa đói giảm nghèo, phát triển bền vững.