(Thanh tra) - Chia sẻ về tình yêu với 45 năm cầm bút, nhà báo Hồ Quang Lợi không ngần ngại khẳng định: “Tình yêu với nghề là mạch sống…”. Mỗi bài báo của anh đều đem đến cho độc giả những lát cắt thế sự nóng bỏng, đem đến "những chân trời cuộn sóng" về thời cuộc, về thế sự.
Với độc giả, từng mê phong cách viết báo của anh có một thời, khó có thể quên sức mạnh từ những tác phẩm của anh - những tuyệt phẩm báo chí chói sáng, làm nên tên tuổi nhà báo Hồ Quang Lợi, cây bình luận quốc tế số một Việt Nam.
Những ngày tháng 6 này, cuốn sách “Sự thật, lẽ phải và ngọn bút” của nhà báo Hồ Quang Lợi ra mắt đúng dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025). Cuốn sách là góc nhìn về sứ mệnh của nghề báo qua biến động thời cuộc.
Nếu là người trong nghề, chỉ cần đọc một, hai bài viết, đã có thể nhận ra sự trường sức, trường vốn và cả những nhiệt huyết, chân thành của một người làm báo.
Nhà báo Hồ Quang Lợi, trong suốt 45 năm gắn bó liên tục với nghề, và cũng không cần đến khoảng thời gian dài như thế cũng đủ để những nhận định khắt khe nhất phải thừa nhận, phong cách bình luận thời sự quốc tế của Hồ Quang Lợi như thép được "tôi" qua lửa, đanh thép về lập luận và mềm dẻo trong ngôn ngữ thể hiện.
Nói đến nhà báo Hồ Quang Lợi - nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, là nói đến một tài năng báo chí.
Điểm qua các chức vụ anh từng đảm nhận đã nói lên điều ấy: Đại tá, Phó Tổng Biên tập báo Quân đội Nhân dân; Tổng Biên tập báo Hà Nội mới; Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Thư ký Liên đoàn các nhà báo ASEAN...; Với nghề báo, anh đoạt tới 9 Giải Báo chí Quốc gia và Toàn quốc!...
Cùng hơn chục đầu sách thuộc thể luận do các Nhà xuất bản danh tiếng ấn hành từ 1997 tới nay, quá dư để khẳng định: Hồ Quang Lợi – Một cây bút bình luận quốc tế xuất sắc nhất của báo chí Việt Nam! Một nhà báo tài năng luôn ở đầu nguồn sự kiện và các vấn đề đại sự quốc gia, quốc tế!...
Những ngày tháng 6 đổ lửa này, dù đã về hưu vui vầy con cháu, nhưng nhà báo Hồ Quang Lợi vẫn là “địa chỉ đỏ” để các nhà báo lên lịch gặp phỏng vấn. Cuộc nói chuyện với anh liên tiếp bị ngắt quãng bởi hết cuộc gọi này sang cuộc gọi khác xin phỏng vấn anh.
Dấu ấn đậm nét nhất của anh chính là hình ảnh nhà báo bình luận quốc tế số một Việt Nam. Có thể nói, thập niên cuối cùng của thế kỷ 20 sang thập niên đầu tiên của thế kỷ 21, trong khoảng gần 20 năm, đấy là thời kỳ "hoàng kim" của cây bút bình luận quốc tế Hồ Quang Lợi.
Anh là tên tuổi lớn làng báo thời điểm đó, mỗi bài báo của anh về các sự kiện lớn như: sự sụp đổ của chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu, hai cuộc chiến tranh Vùng Vịnh (1991, 2003), cuộc khủng hoảng tiền tệ Châu Á, Chiến tranh Nam Tư - cuộc chiến tranh cuối cùng trong thế kỷ 20, sự kiện 11-9, chiến tranh Afghanistan – cuộc chiến tranh đầu tiên trong thế kỷ 21…, là những tác phẩm "nặng ký", đem đến cái nhìn, dự báo và bình luận sắc sảo về thế cuộc.
Trong vòng hơn 40 năm qua, nhiều biến động dữ dội và bất ngờ diễn ra trong đời sống quốc tế, tác động sâu sắc đến tất cả các nước, trong đó có Việt Nam - quốc gia nằm ở một trong những vùng xung yếu nhất của thế giới hiện đại. Các trục quan hệ, các tầng lợi ích đan cài vào nhau hết sức phức tạp và nhạy cảm, làm cho việc bình luận, phân tích thế sự trở thành một thách thức lớn đối với các nhà bình luận thời cuộc.
Trong bối cảnh đó, các bài viết của anh về các vấn đề, sự kiện đối ngoại của Việt Nam; hay các vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo… luôn được chờ đợi và tin cậy.
Chả thế mà, giai đoạn này, có những thời điểm, một tháng anh nhận được "đặt hàng" của khoảng 20 tờ báo. Đó là những năm tháng thuộc về "thời đại" của báo giấy, tên tuổi anh như một "bảo chứng" góp phần cho "tia ra" của báo được đảm bảo.
Hàng loạt bài báo bình luận quốc tế của anh "phủ sóng" trên hàng chục tờ báo lớn, nhỏ và luôn là các tác phẩm cuốn hút: Cải tổ - vùng mắt bão, Thế giới- cuộc kiến trúc lại đầy ẩn số, Điểm nút thời đại nhạy cảm, Cuộc trường chinh tới các giá trị lớn, Cổng lửa 2001, Nước Nga xác quyết tương lai, Chiều kích cuộc biến động mới…
Nhận định về phong cách viết của anh đối với một thể loại khó, kén người viết, đòi hỏi bản lĩnh, trí tuệ, không dễ "chinh phục", nhiều tác giả tên tuổi đã nhận xét: "Nhiều bài báo của Hồ Quang Lợi không chỉ giàu thông tin, nhận định, ý tưởng, mà còn là những bài văn đầy mỹ cảm. Cây bút trong tay anh vùng vẫy xuôi ngược, dọc ngang, dạt dào sức sống", Giáo sư Vũ Khiêu.
Hay nhà thơ Bằng Việt thì chia sẻ: "Đọc các bài báo của Hồ Quang Lợi cho ta một cảm giác đầy đặn về dung lượng các sự kiện, về sức đi và sức nghĩ của tác giả, cũng như mọi đổi thay tưởng chừng choáng ngợp trong hai thập kỷ vừa qua của thế giới…".
Với các chuyên gia, họ không che dấu sự thán phục bước chân của nhà báo Hồ Quang Lợi, với tác phong sâu sát, “chân đi tay viết” giữa không khí của nắng gió, thời tiết đất trời và “thời tiết” chính trị, suốt hơn 45 năm cầm bút, các tác phẩm báo chí của anh ngay tức khắc đưa đến niềm tin cậy và thích thú đối với bạn đọc.
Có thể nói, báo Quân đội Nhân dân, nơi anh gắn bó 30 năm, đã tạo dựng cho làng báo chí nước nhà một cây bút chính luận sắc sảo, liên tiếp nhiều năm liền Hồ Quang Lợi là cây bút "cầm đinh" trên chuyên mục bình luận của báo.
"Nói một cách chính xác, quân đội đã phân công cho tôi nhiệm vụ làm báo, nhưng nhìn rộng hơn, thì chính cuộc đời đã chọn tôi cho nghề này. Đó là điều may mắn lớn của đời tôi", nhà báo Hồ Quang Lợi cho hay.
Đầu năm 2008, cơ duyên sắp đặt cho anh một lối rẽ. Anh rời báo Quân đội Nhân dân về làm Tổng Biên tập báo Hà Nội mới. Hồ Quang Lợi nhớ như in, anh có 2 năm 3 tháng 1 ngày trên cương vị này, đồng thời là Chủ tịch Hội Nhà báo Hà Nội.
Đội ngũ làm báo Hà Nội mới vẫn còn nhớ hình ảnh một Tổng Biên tập không chỉ là người giao việc, mà "lăn" vào làm cùng với anh em. Thậm chí đề tài khó thì anh trực tiếp viết luôn, vì thế, anh trở thành người truyền lửa cho cả cơ quan.
Ví như loạt bài đấu tranh phê phán những việc làm sai trái liên quan đến những vụ đòi đất có nguồn gốc tôn giáo ở 142 Nhà Chung, Thái Hà, Núi Chẽ…, anh viết cùng một phóng viên của báo và loạt bài đó đoạt Giải Báo chí Quốc gia.
Làm Tổng Biên tập Hà Nội mới được hơn hai năm, anh được chuyển sang làm Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội. Gần 6 năm trên cương vị Trưởng Ban Tuyên giáo nhưng không có ngày nào anh rời dòng chảy báo chí. Trước các sự kiện lớn, nhà báo Hồ Quang Lợi lại cho ra đời các bài bình luận có tầm vóc như: Những chân trời bị đốt nóng, Thông điệp lớn trên quảng trường Đỏ, Những kích ứng đổi thay thế giới…
Anh chia sẻ: "Với tôi, nghề báo dường như đã là mạch sống, là nhịp đập không bao giờ dừng lại…".
"Trước đây, thời gian làm việc của tôi hầu như dành toàn bộ cho viết báo. Sau này, làm quản lý, họp hành nhiều, có những lúc tôi thèm được trở về với cây bút. Nên dù có làm công việc quản lý, tôi vẫn say nghề, còn lửa nghề và muốn viết. Ban ngày bận, thì tôi viết về đêm.
Không ít lần, tòa soạn ngạc nhiên khi thấy tôi gửi bài tầm 2-3h sáng, thậm chí 4h sáng. Việc nuôi dưỡng lửa nghề không dễ, nhiều lúc mệt mỏi, nhưng tôi nghĩ là nhà báo thì phải cầm bút, nên lại miệt mài viết. Và niềm vui cầm bút lại cho mình năng lượng, cứ như thế, mỗi ngày...".
Nhà báo Hồ Quang Lợi (1956), từng giữ cương vị Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam. Hiện ông là Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam.
Ông từng đoạt nhiều giải báo chí cấp quốc gia; giải thưởng về văn học, nghệ thuật.
Và sau 15 năm, từ "Giải Báo chí Toàn quốc" được nâng lên thành "Giải Báo chí Quốc gia", ông cũng là một trong những người đầu tiên đoạt giải A. Một kỷ niệm thú vị, năm 2005 khi ông nhận giải A thì con trai ông là Hồ Quang Phương nhận giải B.
Chưa hết, 4 năm liên tiếp, từ năm 2003 - 2006, ông đều đoạt giải A. Đến năm 2009, là lần thứ 9 ông đoạt giải thưởng cao quý này khi đang làm Tổng Biên tập báo Hà Nội mới.
Ngoài ra, ông đã xuất bản nhiều cuốn sách có giá trị: “Cuộc bứt phá toàn cầu” (1997); “Ẩn số thời cuộc” (2004); “Xung chấn kỷ nguyên đột biến” (2011); “Việt Nam trên ngọn sóng thời cuộc” (2012); “Những chân trời cuộn sóng” (2013); “Hà Nội-Cuộc kiến tạo mang hưng khí thời đại” (2014); “Thế sự và mắt nhìn” (2015); “Nước Nga-Hành trình tới tương lai” (2017); “Thời cuộc và Văn hóa” (2019); “Người trên đường đời” (2024); “Sự thật, lẽ phải và ngọn bút” (2025)...
