Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải. Ảnh: HG

Chiều ngày 13/8, tiếp tục chương trình làm việc, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thảo luận giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước giai đoạn 2013 - 2018”.

Trình bày báo cáo của Đoàn Giám sát, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải khái quát, việc thành lập và hoạt động của các quỹ đã cơ bản đáp ứng được các yêu cầu đề ra, nhưng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Hệ thống pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ khá phức tạp, chưa rõ ràng, chưa có một văn bản pháp luật để thống nhất quản lý các quỹ. 

Đáng chú ý, nguồn thu tài chính hình thành các quỹ tài chính chưa đảm bảo hoạt động độc lập với ngân sách nhà nước khi chủ yếu phụ thuộc vào ngân sách nhà nước hoặc trùng với nguồn thu của ngân sách nhà nước, trong khi các nguồn thu khác không đáng kể…

Trong khi đó, việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ các quỹ còn trùng lặp, hiệu quả chưa cao khi nhiều quỹ được thành lập có chức năng, nhiệm vụ (có thể toàn bộ hoặc một phần) trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách. 

“Một số quỹ có các nội dung chi không đúng với bản chất quỹ; việc chia sẻ nguồn thu giữa các địa phương, các tổ chức, cá nhân có liên quan ở một số quỹ chưa thực sự hợp lý, còn nhiều bất cập”, ông Hải nói. Đồng thời chỉ rõ, một số quỹ chi phí quản lý lớn hơn so với nội dung chi hoạt động; có quá nhiều quỹ tại địa phương làm phát sinh chi phí quản lý và tổ chức biên chế... 

Từ đánh giá nói trên, Đoàn Giám sát đề nghị Quốc hội nghiên cứu ban hành nghị quyết về tăng cường quản lý, sử dụng các quỹ.

Với Chính phủ, Đoàn Giám sát kiến nghị, xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện việc rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các quỹ, thực hiện cơ cấu lại, sáp nhập, dừng hoạt động hoặc giải thể đối với các quỹ hoạt động không hiệu quả, không đúng mục tiêu đề ra hoặc không còn phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, trùng lặp về mục tiêu, nhiệm vụ, đối tượng phục vụ; không có khả năng độc lập về tài chính, trùng lặp nguồn thu, nhiệm vụ chi với ngân sách Nhà nước.

Báo cáo của Đoàn Giám sát đề nghị bãi bỏ ngay các Quỹ Bảo trì đường bộ Trung ương và địa phương; Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và Phát triển doanh nghiệp; Quỹ Hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS; Quỹ Hỗ trợ các hoạt động ngoại giao phục vụ kinh tế và Quỹ Hỗ trợ vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; Quỹ Phòng chống chống thiên tai.

Đoàn giám sát cũng đề nghị xây dựng lộ trình bãi bỏ các quỹ: Phòng chống tác hại thuốc lá; Bình ổn giá xăng dầu; Dịch vụ viễn thông công ích.

Theo ông Hải, Đoàn Giám sát đề nghị cần nghiên cứu, xác định rõ lộ trình hoặc bãi bỏ ngay Quỹ Bình ổn giá xăng dầu để mặt hàng xăng, dầu cũng được quản lý giá như các mặt hàng khác theo Luật Giá mà không cần quỹ bình ổn.

Còn đối với Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Đoàn Giám sát đề nghị xác định lộ trình bỏ quỹ này và bỏ quy định về chế độ thu gắn với lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chuyển các nhiệm vụ chi của Quỹ thành nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước. 

Ngoài ra, Đoàn Giám sát cũng đề nghị sáp nhập đối với các quỹ trùng lặp về mục tiêu, nhiệm vụ, phương thức hoạt động, đối tượng phục vụ hoặc trùng lặp về đối tượng hoặc trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước và thực hiện cơ cấu lại hoạt động đối với một số quỹ như: Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam; Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng; Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia và Quỹ Phát triển khoa học công nghệ quốc gia. 

H.Giang