Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nhật Bản. (Ảnh: Đức Tám/TTXVN)

Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản chia sẻ đánh giá tích cực về sự phát triển mạnh mẽ và những thành quả quan trọng đạt được 40 năm qua trong quan hệ và hợp tác hai bên trên nhiều lĩnh vực, đóng góp hiệu quả cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.

Nhật Bản là một trong những nước đối tác đầu tiên thiết lập quan hệ đối thoại với ASEAN năm 1973 và tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC). Trong những năm gần đây, hợp tác hai bên đang được triển khai tích cực thông qua các kế hoạch hành động về Quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Nhật Bản giai đoạn 2005-2010 và 2011-2015.

Trong suốt 40 năm qua, Nhật Bản luôn là một trong những đối tác kinh tế, thương mại, đầu tư quan trọng, và nước cung cấp viện trợ và hợp tác phát triển lớn nhất ASEAN. Hiện, Nhật Bản là đối tác thương mại lớn thứ hai của ASEAN với tổng kim ngạch thương mại hai bên đạt 262,4 tỷ USD năm 2012. Đầu tư trực tiếp của Nhật Bản vào ASEAN năm 2012 đạt hơn 20 tỷ USD, chiếm 1/5 tổng số vốn đầu tư nước ngoài vào ASEAN.

Hợp tác văn hóa và giao lưu nhân dân hai bên cũng đạt được nhiều kết quả tích cực thông qua các chương trình hợp tác, trao đổi thanh niên, đặc biệt là Chương trình giao lưu thanh niên và sinh viên ASEAN-Nhật Bản (JENESYS), nhằm gắn kết người dân, nâng cao hiểu biết về các giá trị văn hóa và lịch sử truyền thống của nhau cho nhân dân và thế hệ trẻ hai bên.

Các nhà lãnh đạo ASEAN đặc biệt đánh giá cao sự hợp tác tích cực và hỗ trợ quan trọng của Nhật Bản dành cho ASEAN trong hợp tác, liên kết khu vực, xây dựng Cộng đồng ASEAN, thu hẹp khoảng cách phát triển, cũng như trong ứng phó với các thách thức ở khu vực.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe khẳng định chính sách đối ngoại trên cơ sở 5 nguyên tắc, trong đó nhấn mạnh và coi trọng tăng cường quan hệ và hợp tác với ASEAN về mọi mặt, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực. Nhật Bản sẽ tiếp tục ủng hộ ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng, triển khai liên kết khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển, đẩy mạnh hợp tác kết nối, phát triển tiểu vùng thông qua cơ chế Mekong-Nhật Bản, và phối hợp chặt chẽ với ASEAN đóng góp thiết thực cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.

Thủ tướng Nhật Bản cam kết cấp 2.000 tỷ yen cho các dự án kết nối và khu hẹp khoảng cách ở ASEAN trong 5 năm, gia hạn và cấp thêm 100 triệu USD cho Quỹ Liên kết ASEAN-Nhật Bản, cấp 300 tỷ yen cho hợp tác và hỗ trợ ASEAN nâng cao năng lực quản lý và ứng phó với thiên tai, lập Trung tâm châu Á để tăng cường trao đổi thanh niên, sinh viên, nghệ thuật và học thuật với ASEAN, tổ chức Giải bóng đá trẻ ASEAN.

Kết thúc hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản đã thông qua Tuyên bố tầm nhìn về Quan hệ hữu nghị và hợp tác ASEAN-Nhật Bản, Kế hoạch triển khai Tuyên bố tầm nhìn và Tuyên bố chung ASEAN-Nhật Bản về hợp tác đối phó với các vấn đề khu vực và toàn cầu, đề ra định hướng lớn và các biện pháp triển khai cụ thể nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác ASEAN-Nhật Bản vì hòa bình, an ninh, ổn định, thịnh vượng ở khu vực.

Theo tuyên bố, ASEAN và Nhật Bản sẽ tăng cường hợp tác trong quản lý thiên tai, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, an ninh và an toàn hàng hải và hàng không; tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư hướng tới mục tiêu tăng gấp đôi các dòng thương mại và đầu tư hai bên vào năm 2022, thu hẹp khoảng cách phát triển, hợp tác kết nối; sớm hoàn tất và ký các hiệp định thương mại dịch vụ và đầu tư, tiến tới hình thành Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Nhật Bản toàn diện; phát triển nguồn nhân lực, giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch; giải quyết các vấn đề kinh tế-xã hội và môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân; ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước.

Về an ninh hàng hải, các nhà lãnh đạo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng và khẳng định quyết tâm hợp tác bảo đảm an ninh và an toàn hàng hải, tự do hàng hải, thương mại không bị cản trở, giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với các nguyên tắc luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS); ủng hộ tham vấn chính thức giữa ASEAN và Trung Quốc về Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao tầm quan trọng chiến lược của quan hệ ASEAN-Nhật Bản và nhấn mạnh cần tập trung nguồn lực triển khai các cam kết, thỏa thuận và chương trình hợp tác đã thỏa thuận; hoan nghênh Nhật Bản tiếp tục đóng góp tích cực và xây dựng cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực; ưu tiên hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, đẩy mạnh triển khai liên kết và kết nối khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển, phát triển Tiểu vùng Mekong và sử dụng bền vững nguồn nước.

Trao đổi về các vấn đề khu vực, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh việc bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, giải quyết hòa bình các tranh chấp, tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), thực hiện nghiêm túc Tuyên bố DOC và nỗ lực để sớm đạt COC, bảo đảm tự do và an toàn hàng không trên cơ sở luật pháp quốc tế, thực tiễn và các chuẩn mực của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO).