(Thanh tra) - Theo các khảo sát, có tới 90% các công ty khởi nghiệp (startup) phải đối mặt với thất bại, một con số đáng báo động đặt ra câu hỏi lớn về con đường phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tại Đắk Lắk, nhiều startup "chết yểu" không phải vì sản phẩm kém, mà bởi những "nút thắt" cả về nội tại lẫn chính sách. Bài toán đặt ra là làm thế nào để tăng tỷ lệ sống sót và ươm mầm cho những ý tưởng sáng tạo.
Những "điểm nghẽn" khiến startup khó phát triển
Ông Trần Thiệu Nhã, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Doanh nhân trẻ tỉnh Đắk Lắk, Giám đốc PNJ Chi nhánh Tây Nguyên – Nam Trung Bộ nhận định, nhiều startup ở Đắk Lắk "chết yểu" không phải vì sản phẩm kém, mà vì chiến lược yếu, quản trị kém, thiếu vốn và thiếu kết nối hệ sinh thái.
Theo ông Nhã, những "cái bẫy tử thần" phổ biến là việc sản phẩm chỉ "hay" với người sáng lập mà không được thị trường đón nhận, hoặc doanh nghiệp tạo ra sản phẩm rồi mới đi tìm khách hàng. Vấn đề quản trị dòng tiền cũng là điểm yếu chí mạng khi phần lớn doanh nghiệp khởi nghiệp không biết cách quản lý, "đốt" tiền vào văn phòng, marketing mà thiếu dòng tiền thực.
Thêm vào đó, nhiều startup thiếu tư duy thị trường ngoài địa phương, chỉ xoay quanh các mối quan hệ tỉnh nhà mà không tính đến thị trường quốc gia và quốc tế. Đội ngũ nhân sự "non" kinh nghiệm quản trị cũng là một trở ngại lớn.
Bà Lương Thị Thúy Anh, Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo Daklak Innovation Hub (DIH) chia sẻ rằng, nhiều ý tưởng đạt giải cao sau các cuộc thi vẫn "chỉ dừng lại ở đó" vì thiếu kinh nghiệm và sự dẫn dắt. Các startup hiện nay đang thiếu một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, thiếu mentor (người dẫn dắt), thiếu nhà đầu tư và thiếu kết nối với các trường đại học, doanh nghiệp lớn.
Rào cản về cơ chế và giải pháp tháo gỡ
Bên cạnh những yếu kém nội tại, các startup còn đối mặt với nhiều rào cản từ bên ngoài. Khảo sát thực tế cho thấy khó khăn hàng đầu là tiếp cận quỹ đất sản xuất, nhất là với doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Tiếp đó là các vấn đề liên quan đến thủ tục hành chính phức tạp và việc tiếp cận vốn tín dụng, vốn cho nghiên cứu - phát triển (R&D).
Báo cáo Điểm lại của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam năm 2024 chỉ ra rằng, 69% doanh nghiệp được khảo sát gặp khó khăn về tiếp cận tài chính và 37% khó tìm kiếm người lao động có đủ kỹ năng quản lý và lãnh đạo. Mặc dù chi phí thành lập doanh nghiệp ở Việt Nam thấp, giúp tăng tỷ lệ gia nhập thị trường, nhưng số lượng thủ tục nhiều hơn, thời gian thực hiện dài hơn và quy trình xin giấy phép con phức tạp, thiếu rõ ràng về khung pháp lý đã tạo ra gánh nặng lớn.
Trước những khó khăn này, Chính phủ đã có những động thái hỗ trợ. Các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân được xem là “kim chỉ nam” cho cộng đồng doanh nhân trẻ.
Đặc biệt, để tháo gỡ "nút thắt" về mặt bằng sản xuất cho doanh nghiệp, lãnh đạo Chính phủ đã yêu cầu dành riêng và chia nhỏ quỹ đất cho SME và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tinh thần này cũng được hướng dẫn rõ trong Nghị quyết 198 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Bộ Tài chính cũng đang phối hợp soạn thảo chính sách hỗ trợ 30% tiền thuê đất cho SME và startup khi vào các khu quy hoạch.
Từ kinh nghiệm thành công, Giám đốc Ê Đê Café Y Pốt Niê khuyên các startup cần có câu chuyện khởi nghiệp chân thật, sản phẩm khác biệt, mục tiêu rõ ràng và lập kế hoạch bài bản về mọi mặt, từ tài chính, marketing đến quản trị rủi ro.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh việc khởi nghiệp tinh gọn, nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng và quan trọng nhất là xây dựng một hệ sinh thái thực sự bao gồm quỹ khởi nghiệp địa phương, trung tâm "vườn ươm" và đào tạo đội ngũ nhân sự có kỹ năng quản trị, gọi vốn, phát triển sản phẩm.
