Gia đình ông Hùng sẽ rơi vào cảnh không nhà ở nếu bị cưỡng chế.

Theo Văn tự cho nhà ngày 06/7/1991, vợ chồng ông bà Nguyễn Ngãi, Võ Thị Hồng (bà Hồng là em ruột bà Hiên, trú Thừa Thiên- Huế) ký giấy cho bà Võ Thị Hiên nhà 65 Đống Đa diện tích 39m2 đất (nay là số 209), trong đó thể hiện nguồn gốc đất của ông Nguyễn Đức Lộc và bà Võ Thị Hoàng Yến bán cho ông Ngãi, bà Hồng năm 1982. Đến ngày 09/3/1999, đôi bên lập Hợp đồng chuyển dịch tại Phòng Công chứng số 1 Đà Nẵng, ngày 06/9/1999, UBND TP cấp Giấy chứng nhận QSHN và QSDĐ số 3401030392 cho bà Hiên. 

Vì nhà ở xuống cấp, nên bà Yến gửi nhiều đợt gồm 24 ngàn USD cho bà Hiên xây lại nhà. Do tình cảm chị em giúp đỡ nên ngày 24/02/2000, bà Hiên viết giấy cam kết: “…Ngôi nhà 209 Đống Đa, Đà Nẵng do em ruột tôi là Võ Thị Hoàng Yến, Việt kiều Mỹ tạo dựng và bỏ tiền ra xây cất toàn bộ cho tôi ở. Vậy tôi cam kết rằng, sau này nếu tôi muốn bán hoặc sang tên cho người khác..., đều phải được sự đồng ý của em tôi...”. Sau khi bà Hiên mất vào năm 2005, ngày 18/7/2006, ông Hùng và bà Hương ký vào giấy do người phía bà Yến soạn sẵn, sẽ tiếp tục thực hiện cam kết bà Hiên. Ngày 01/01/2006, bà Hồng lấy tình cảm dì cháu khuyên ông Hùng giao Giấy chứng nhận QSHNƠ và QSDĐ đứng tên bà Hiên cho bà cất giữ. 

Có được giấy tờ, ông Hà gửi đơn kiện ông Hùng, bà Hương lấy lại nhà. Tại Bản án sơ thẩm 03/2012/DSST ngày 07/6/2012, TAND TP. Đà Nẵng tuyên chấp nhận yêu cầu của bà Yến, buộc ông Hùng giao toàn bộ nhà đất cho bà Yến... Ông Hùng kháng cáo và Viện KSND TP ra Quyết định kháng nghị 04/QĐ-KNPT-DS. Tại Bản án phúc thẩm 50/2012/DS-PT ngày 28/9/2012, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà Nẵng lại ra phán quyết công nhận nhà 209 Đống Đa thuộc sở hữu của bà Yến, buộc ông Hùng, bà Hương giao toàn bộ nhà đất cho bà Yến... Qua hai bản án trên, căn cứ vào tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ cho thấy, nhận định của Tòa là suy diễn, thiếu căn cứ pháp lý. Bởi vì, giấy cam kết giữa bà Hiên với bà Yến chỉ thể hiện ngôi nhà nói trên do bà Yến tạo dựng và bỏ tiền ra xây cất toàn bộ. Khi ông Hùng, bà Hương ký giấy cũng chỉ cam kết tiếp tục thực hiện cam kết của mẹ mình đối với bà Yến. Nghĩa là khi bán nhà đều phải được sự đồng ý của bà Yến, còn đương nhiên phần đất hoàn toàn thuộc về bà Hiên, nay chị em ông Hùng thừa kế; vì trong giấy không có từ ngữ nào nói về QSDĐ thuộc về bà Yến. 

Theo ông Hà, nhà đất trên do bà Hồng mua của bà Yến năm 1993, nhưng hồ sơ vụ án không thể hiện tài liệu nào chứng minh việc mua bán và bà Hồng cũng không đưa ra chứng cứ. Bà Hồng khai bà Yến đi định cư tại Mỹ năm 1992, đến năm 1993 mua lại nhà đất bà Hồng và nhờ bà Hiên đứng tên, nhưng năm 1991, vợ chồng bà Hồng đã lập Văn tự cho bà Hiên ngôi nhà có diện tích 39m2. Do vậy, bà Hồng không còn nhà đất để bán. Nhiều nhân chứng quanh khu vực trên đều xác nhận phần đất ngôi nhà 209 là do bà Hiên tạo lập và sinh sống liên tục từ trước năm 1975 đến nay, chứng minh QSDĐ hợp pháp của bị đơn nhưng bị Tòa bác bỏ? 

Căn cứ Văn tự cho nhà của vợ chồng bà Hồng thì diện tích chỉ thể hiện 39m2 đất, đến khi bà Hiên được cấp giấy chứng nhận ghi rõ diện tích là 44,5m2 đất. Việc hai cấp Tòa buộc bị đơn phải giao toàn bộ 44,5m2 đất cho bà Yến mà không trừ ra 5,5m2 đất và xâm phạm đến quyền lợi của ông Hùng, bà Hương. Mặt khác, bản án phúc thẩm tuyên công nhận ngôi nhà thuộc bà Yến, không đề cập đến QSDĐ, nhưng lại buộc ông Hùng phải giao trả toàn bộ nhà đất tại 209 Đống Đa cho bà Yến sở hữu là vi phạm, vì pháp luật Việt Nam quy định cá nhân không có quyền sở hữu đất đai và bà Yến chỉ có QSHNƠ tại 209 Đống Đa. Theo Luật Đất đai năm 1987 và năm 1993, khoảng thời gian này những trường hợp như bà Yến không có quyền mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam. Nếu có thực thì đây là giao dịch bất hợp pháp, không được Nhà nước công nhận. Do đó, Tòa án công nhận QSHNƠ cho bà Yến là trái pháp luật.

Đáng chú ý là hai bản án có quá nhiều mâu thuẫn, ông Hùng liên tục gửi đơn khiếu nại đến Trụ sở Tiếp công dân của T.Ư Đảng và Nhà nước, Viện KSND Tối cao..., nhưng đến nay chưa nhận được phản hồi nào. Trong khi đó, Cục THADS TP. Đà Nẵng đã có quyết định THA và Kế hoạch cưỡng chế THA số 226/2013 ngày 20/11/2013 để tổ chức cưỡng chế giao nhà đất 209 Đống Đa cho ông Hà, thời gian vào ngày 26/12/2013. Do ông Hà đồng ý dời thời gian giao nhà sau Tết Giáp Ngọ để ổn định sinh hoạt, nên ngày 20/02/2014 sẽ cưỡng chế THA đối với ông Hùng. 

Vì quyền lợi chính đáng của mình không được công nhận và bảo vệ, gia đình ông Hùng sắp rơi vào cảnh trắng tay, không nhà ở. Đề nghị, Viện KSND Tối cao sớm có kháng nghị bản án phúc thẩm và TAND Tối cao xem xét theo trình tự giám đốc thẩm, để việc thực thi pháp luật được nghiêm minh, tránh oan sai. Trước mắt, cần chỉ đạo tạm hoãn thi hành án tại ngôi nhà 209 Đống Đa.

Nguyên Phê