Đôn đốc giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng nêu đây là vấn đề trăn trở kéo dài nhiều năm

Sáng 21/2, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc về đôn đốc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 và thực hiện Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội.

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng nêu rõ, giải ngân đầu tư công vừa là nguồn lực, vừa là động lực phát triển, song đây vẫn là nhiệm vụ nặng nề, triển khai khó khăn, là vấn đề trăn trở kéo dài nhiều năm, nhiều nhiệm kỳ.

Năm 2022, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, công điện, tổ chức nhiều hội nghị trực tuyến toàn quốc, cuộc họp; thành lập 6 tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ để kiểm tra, đôn đốc công tác giải ngân vốn đầu tư công và gần đây đã ban hành Nghị quyết số 124/NĐ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.

Khi đi công tác địa phương, Thủ tướng, các Phó Thủ tướng, lãnh đạo các bộ, ngành đã dành nhiều thời gian thị sát, kiểm tra các dự án đầu tư công trọng điểm quốc gia, của tỉnh, TP.

Nhờ đó, ước giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước đến ngày 31/01/2023 là hơn 541.857 tỷ đồng, đạt xấp xỉ 93,5% kế hoạch Thủ tướng giao. 

Còn số này tuy thấp hơn cùng kỳ năm 2021 nhưng là năm có số tuyệt đối giải ngân cao nhất so với các năm trước đây, tăng khoảng 23,5% (khoảng 103 nghìn tỷ đồng) so với năm 2021.

Thủ tướng nêu rõ, giải ngân vốn đầu tư công và triển khai Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội ngày càng nặng nề khi tổng kế hoạch vốn ngân sách Nhà nước năm 2023 là gần 711,7 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 130 nghìn tỷ đồng so với 2022.

Vì vậy, nếu không có giải pháp phù hợp ngay từ ngày đầu, tháng đầu năm thì giải ngân vốn đầu tư công sẽ chậm. Thủ tướng lưu ý, đầu tư công càng kéo dài thì càng lãng phí, đội vốn, chỉ số ICOR tăng, hiệu quả giảm, ảnh hưởng tới nguồn lực và động lực của sự phát triển.

Đặt mục tiêu phải giải ngân đạt ít nhất 95% trong tổng số hơn 711 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2023, Thủ tướng đề nghị thảo luận tình hình giải ngân; phân tích nguyên nhân khách quan, chủ quan; các bài học kinh nghiệm, giải pháp hay, cách làm tốt; định hướng, nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới để thống nhất nhận thức, tổ chức thực hiện thiết thực, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế.

Quy mô vốn đầu tư công năm 2023 tăng khoảng 130 nghìn tỷ đồng

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách Nhà nước năm 2023 có những thuận lợi hơn so với các năm 2021, 2022 do hầu hết các dự án lớn đã hoàn thiện thủ tục, giao đủ vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.

Tuy nhiên, năm 2023, khối lượng công việc nhiều hơn khi quy mô vốn đầu tư công tăng khoảng 23% (khoảng 130 nghìn tỷ đồng) so với kế hoạch năm 2022 và tăng khoảng 250 nghìn tỷ đồng so với kế hoạch năm 2021 (năm đầu tiên của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025), trong đó lượng vốn chương trình mục tiêu quốc gia rất lớn (bao gồm kế hoạch năm 2023 và toàn bộ số vốn năm 2022 chưa giải ngân được Quốc hội cho phép chuyển sang năm 2023).

Các yếu tố như giá cả nguyên nhiên vật liệu dự báo biến động khó lường… cũng có thể tác động không thuận đến công tác giải ngân vốn đầu tư công năm 2023.

Để đạt mục tiêu giải ngân theo kế hoạch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất nhiều giải pháp. Trong đó, cần khẩn trương phân bổ chi tiết toàn bộ kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023 được giao, bố trí đủ vốn theo tiến độ thực hiện cho dự án quan trọng quốc gia, dự án phát triển hạ tầng trọng điểm có sức lan tỏa, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Thực hiện điều hòa linh hoạt vốn giữa Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch Đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, bảo đảm giải ngân toàn bộ số vốn của chương trình trong năm 2023.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị nghiên cứu, chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết về mặt bằng, mỏ vật liệu, nhân công… như thực hiện trước công tác kiểm đếm, đo đạc đất, phương án tái định cư nhằm nâng cao tính sẵn sàng, khả thi của dự án.

Áp dụng các hình thức đấu thầu phù hợp với tính chất dự án, đúng quy định pháp luật, lựa chọn nhà thầu có đủ năng lực thi công, lựa chọn hình thức hợp đồng phù hợp theo quy định, tránh để tình trạng các nhà thầu có tâm lý chờ điều chỉnh giá đối với hợp đồng trọn gói thi công.

Cùng với đó, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công; có chế tài xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công. 

Thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư công - Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất.

Ngoài ra, UBND các tỉnh, thành thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công; tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền.