Mùa Hè năm 2024, xuất hiện nắng nóng kỷ lục. Ảnh minh họa: Internet

Theo Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia, nhiệt độ trung bình của 3 tháng đầu năm 2024 trên cả nước đều cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) từ 0,5 - 1,5⁰C. Tính đến 24/4/2024, nhiệt độ tại Bắc Bộ và Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế, nhiệt độ phổ biến cao hơn từ 2 - 4⁰C so với TBNN, các khu vực khác nhiệt độ phổ biến cao hơn từ 1,5 - 2⁰C so với TBNN.

Trong đó, tại Tây Nguyên từ đầu năm đến nay đã xuất hiện 3 đợt nắng nóng kéo dài từ ngày 3 - 8/4, 13 - 17/4 và 21 - 22/4 và số ngày nắng trung bình khu vực tại Tây Nguyên vào tháng 3 phổ biến từ 2 - 4 ngày (cao hơn từ 1 - 2 ngày so với TBNN). Trong tháng 4 xảy ra 11 ngày nắng nóng (cao hơn 7 ngày so với TBNN cùng thời kỳ).

Cùng với nắng nóng, tình hình mưa cũng có nhiều diễn biến bất lợi, tại thượng lưu sông Đà (phía Trung Quốc), tổng lượng mưa (TLM) 3 tháng đầu năm 2024 ở mức thiếu hụt từ 58 - 80% so với TBNN; thiếu hụt 20 - 60% so với cùng kỳ năm 2023.

Tính đến 24/4, tại khu vực Đà Nẵng đến Bình Thuận, Tây Nguyên phổ biến ít mưa. Khu vực Bắc Bộ và các tỉnh từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế có tổng lượng mưa phổ biến từ 10 - 40mm, riêng khu vực Đông Bắc phổ biến từ 50 - 130mm, tổng lượng mưa phổ biến thấp hơn từ 40 - 100% so với TBNN, riêng một số nơi tại Quảng Ninh tổng lượng mưa xấp xỉ so với TBNN.

Cảnh báo hạn hán từ tháng 5 - 9/2024

Tháng 5, trên phạm vi toàn quốc nhiệt độ trung bình phổ biến cao hơn so với TBNN khoảng 1 - 2⁰C, có nơi cao hơn. Tháng 6, cao hơn từ 0,5 -1,5⁰C so với TBNN cùng thời kỳ. Từ tháng 7 - 9, nhiệt độ trung bình trên cả nước phổ biến cao hơn so với TBNN khoảng từ 0,5 - 1⁰C.

Từ tháng 5 - 7, nắng nóng tiếp tục xuất hiện tại khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ và Tây Nguyên.

Dự báo số đợt nắng nóng ở các khu vực phổ biến cao hơn TBNN, tại khu vực Tây Bắc khoảng 4 - 5 đợt, khu vực Đông Bắc 3 - 4 đợt và Đồng bằng Bắc Bộ từ 6 - 8 đợt; khu vực từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế từ 7 - 9 đợt, từ Đà Nẵng đến Bình Thuận từ 4 - 6 đợt và tại khu vực Tây Nguyên từ 3 - 4 đợt.

Mùa mưa tại khu vực Tây Bắc bắt đầu vào cuối tháng 4 đầu tháng 5; các khu vực khác ở Bắc Bộ có khả năng xuất hiện từ giữa tháng 5. Mùa mưa tại Tây Nguyên xuất hiện từ nửa đầu tháng 5.

TLM các khu vực phổ biến ở mức xấp xỉ so với TBNN, riêng khu vực Trung Bộ, trong các tháng chính của mùa mưa (từ tháng 9 - 11) có xu hướng cao hơn so với TBNN.

Khu vực Bắc Bộ, TLM tháng 5 - 8 phổ biến ở mức xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ. Tháng 9, TLM phổ biến ở mức cao hơn 10 - 30% so với TBNN.

Miền Trung, Tây Nguyên đang bước vào giải đoạn hạn hán, thiếu nước khốc liệt. Ảnh: Internet

Khu vực Trung Bộ, tháng 5, TLM phổ biến thiếu hụt từ 10 - 30% so với TBNN.

Tháng 6, TLM phổ biến ở mức xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ.

Tháng 7, TLM tại khu vực Bắc Trung Bộ phổ biến xấp xỉ so với TBNN, TLM tại khu vực Trung và Nam Trung Bộ phổ biến cao hơn từ 15 - 30% so với TBNN cùng thời kỳ.

Tháng 8, TLM phổ biến xấp xỉ so với TBNN, riêng khu vực từ Nam Nghệ An đến Đà Nẵng TLM cao hơn từ 10 - 20% so với TBNN.

Tháng 9, tại khu vực từ Thanh Hóa - Thừa Thiên Huế TLM phổ biến cao hơn từ 10 - 30% so với TBNN, khu vực từ Đà Nẵng đến Bình Thuận phổ biến cao hơn từ 5 - 15% so với TBNN.

Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, tháng 5/2024, TLM thiếu hụt so với TBNN khoảng từ 10 - 30%. Tháng 6/2024, TLM phổ biến xấp xỉ so với TBNN. Tháng 7 - 9 TLM phổ biến ở mức cao hơn từ 5 - 20% so với TBNN cùng thời kỳ.

Khô hạn diễn ra ở nhiều địa phương

Tình hình khô hạn, thiếu nước tại khu vực Tây Nguyên đang diễn ra gay gắt, nhiều hồ chứa nhỏ đã cạn nước ảnh hưởng lớn đến cây trồng có kinh tế cao như cà phê, hồ tiêu. Trên địa bàn tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk và Lâm Đồng có khoảng 2.992ha bị ảnh hưởng hạn hán (trong đó có 1.885ha lúa, 1.103ha cây lâu năm, 4ha cây hàng năm).

Tình trạng khô hạn thiếu nước cục bộ ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi đã xảy ra ảnh hưởng đến dân sinh và sản xuất nông nghiệp tại các tỉnh: Ninh Thuận (huyện Ninh Sơn, Bác Ái, Ninh Hải, Thuận Bắc, Thuận Nam), Bình Thuận (huyện Hàm Thuận Nam), Kon Tum (huyện Sa Thầy, Ia H’ Drai, Đắk Hà, Đăk Tô, Kon Rãy, TP Kon Tum); Gia Lai (huyện Mang Yang, Chư Păh, Đắk Pơ, Đức Cơ), Đắk Lắk (huyện Krông Búk, Ea H’leo, Krông Năng, Lắk, Buôn Đôn, Krông Pắc, thị xã Buôn Hồ, Cư Kuin, Cư M’gar), Đắk Nông (huyện Cư Jút, Krông Nô, Đắk Mil, Đắk R’Lấp), Lâm Đồng (huyện Lâm Hà, Bảo Lâm, Đạ Tẻh, Di Linh).

Trong khi đó, tại khu vực Bắc Bộ, mực nước các sông ở khu vực Bắc Bộ biến đổi chậm và ở mức thấp, đặc biệt mực nước trên sông Thái Bình tại Phả Lại, trên sông Thao tại Phú Thọ đã xuống mức thấp nhất lịch sử. Nguồn nước trên các sông, hồ chứa khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt so với TBNN từ 30 - 60%, thiếu hụt nhiều trên sông Thao và sông Lô từ 50 - 60%.

Đối với các hồ chứa, dòng chảy thượng nguồn sông Đà về đến hồ Lai Châu từ tháng 1 - 4/2024 thấp hơn năm 2023 khoảng 5 - 15% (riêng tháng 1 thấp hơn 40%), thấp hơn TBNN (5 năm gần đây) khoảng 27% (riêng tháng 1 và tháng 4 thấp hơn 50- 60%). Tính đến thời điểm hiện tại, tổng dung tích các hồ chứa thủy điện lớn trên sông Hồng so với dung tích thiết kế như sau: Hồ Lai Châu đạt 90%; Sơn La 91%; Hòa Bình 93%; Tuyên Quang 79%; Thác Bà 64%.

Tại khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên, Nam Bộ, mực nước trên các sông ở khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên biến đổi chậm và ở mức thấp, trên một số sông mực nước đã xuống dưới hoặc tương đương với mực nước thấp nhất lịch sử như: Sông Vu Gia tại Ái Nghĩa: 1,41m (05h/15/4), ở mức thấp nhất lịch sử; sông Thu Bồn tại Giao Thủy -0,47m (01h/15/4), dưới mức thấp nhất lịch sử 0,09m; sông Ayun tại Pơ Mơ Rê: 669,65m (19h/15/4), dưới mức thấp nhất lịch sử 0,27m; sông Đăkbla tại KonPlong: 590,37m tương đương mức thấp nhất lịch sử năm 2020.

Dòng chảy trên các sông ở khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên phổ biến thiếu hụt so với TBNN từ 20 - 40%, một số sông thiếu hụt trên 70% như trên sông Ba tại Củng Sơn, sông La Ngà tại Tà Pao.

Từ các dự báo trên, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cảnh báo, tình trạng hạn hán ở khu vực Bắc Tây Nguyên tiếp tục đến nửa đầu tháng 5, sau đó có khả năng giảm dần, riêng phía Nam Tây Nguyên có thể chấm dứt hạn từ giữa tháng 5; các tỉnh khu vực phía bắc của Trung Trung Bộ và Nam Trung Bộ hạn hán tiếp tục ảnh hưởng từ tháng 5 - 7, sau đó có xu thế giảm dần.