(Thanh tra) - Một bộ phận thanh niên cố tình xăm hình thù phản cảm, kỳ quái để bị loại khỏi danh sách nhập ngũ. Hành vi tưởng nhỏ nhưng lại gây ảnh hưởng lớn đến tính nghiêm minh của pháp luật, đến giá trị thiêng liêng của nghĩa vụ quân sự. Đây là vấn đề cần được nhìn nhận dưới góc độ vi phạm pháp luật và phải xử lý nghiêm minh.
Thời gian gần đây, các địa phương trong cả nước liên tiếp ghi nhận các trường hợp thanh niên tới khám nghĩa vụ quân sự mang trên mình những hình xăm lớn, phản cảm, xăm kín tay, kín lưng, cổ… nhằm bị đánh trượt ở vòng khám sức khỏe. Một số đối tượng còn cố tình xăm những hình ảnh được cho là mang yếu tố bạo lực, rối loạn tâm lý, lệch chuẩn xã hội để bị xếp vào nhóm không đủ điều kiện nhập ngũ.
Dư luận không khỏi bức xúc khi phát hiện không ít người bình thường khỏe mạnh, có đủ điều kiện về học vấn, sức khỏe nhưng vẫn tìm cách "lách luật" bằng cách thay đổi ngoại hình.
Tình trạng này đang gia tăng theo chiều hướng đáng lo ngại, đặc biệt ở các thành phố lớn, nơi áp lực thi tuyển, cơ hội nghề nghiệp dân sự khiến không ít người tìm cách trì hoãn hoặc trốn tránh nghĩa vụ công dân.
Không chỉ dừng ở việc xăm mình, một số trường hợp còn sử dụng giấy khám sức khỏe giả, tự gây thương tích hoặc làm giả bệnh án để trốn nghĩa vụ. Hành vi này đang biến nghĩa vụ quân sự – vốn là vinh dự, là bổn phận thiêng liêng của công dân – thành một điều "có thể thương lượng, né tránh", nếu có tiền hoặc chiêu trò.
Luật sư Lê Văn Hoan, Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh nhận định rằng thực trạng một số người xăm hình với mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự là không phải hiếm. Ông giải thích rằng những người này đã lợi dụng việc cơ quan chuyên môn phải loại những người có hình xăm theo quy định trong quá trình khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự.
Đặc biệt, ông cho biết, đối tượng này không ít, nhất là ở các đô thị lớn như TP Hồ Chí Minh hoặc Hà Nội. Theo Luật sư Hoan, việc này có thể trở thành một trào lưu nếu không kịp thời ngăn chặn, gây khó khăn cho việc tìm kiếm người tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Theo Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, tất cả nam công dân từ đủ 18 đến hết 25 tuổi, có sức khỏe, trình độ phù hợp đều có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình. Việc cố tình làm sai lệch tình trạng sức khỏe để được miễn, hoãn gọi nhập ngũ là hành vi vi phạm pháp luật.
Cụ thể, theo Điều 11 Nghị định 120/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quốc phòng, cơ yếu, người khám sức khỏe gian dối làm sai lệch kết quả phân loại sức khỏe của mình nhằm trốn tránh nghĩa vụ đi đào tạo sỹ quan dự bị sẽ bị phạt hành chính từ 2 triệu đến 4 triệu đồng. Nghiêm trọng hơn, nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm có thể bị xử lý hình sự theo Điều 332 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi 2017) với mức phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
Về tiêu chuẩn chính trị, đạo đức, việc đánh giá hình xăm của công dân được quy định cụ thể tại Thông tư liên tịch số 50/2016/TTLT-BQP-BCA ngày 15/4/2016 của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an. Tuy nhiên, thực tế cho thấy quy định này đang bị một số người cố tình lợi dụng để biến hình xăm thành "cái cớ" hợp pháp hóa hành vi trốn tránh nghĩa vụ.
Theo đó, tại khoản 9 Điều 5 Luật Nghĩa vụ quân sự quy định không tuyển chọn vào phục vụ trong Quân đội những trường hợp sau: “Trên cơ thể có hình xăm, chữ xăm có nội dung chống đối chế độ, chia rẽ dân tộc, mang tính kinh dị, kỳ quái, kích động tình dục, bạo lực. Hình xăm, chữ xăm gây phản cảm ở vị trí lộ diện, như: Mặt, đầu, cổ; từ 1/2 cánh tay trên trở xuống, từ 1/3 dưới đùi trở xuống. Hình xăm, chữ xăm chiếm diện tích từ 1/2 lưng, ngực, bụng trở lên".
Như vậy, quy định về hình xăm, chữ xăm trên cơ thể là một trong những nội dung thuộc tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức trong công tác tuyển chọn nghĩa vụ quân sự. Lợi dụng tiêu chí này, một số thanh niên đã cố ý xăm trổ dị dạng trước ngày khám sức khỏe – hành vi có tính toán rõ ràng nhằm trốn tránh nghĩa vụ. Điều này vô tình tạo ra kẽ hở, khiến công tác xác minh, xử lý gặp khó khăn, làm giảm hiệu quả quản lý nhà nước.
Liên quan đến vấn đề này, cử tri tỉnh Đồng Nai đã có kiến nghị gửi đến Bộ Quốc phòng thông qua Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội tại Công văn số 602/UBDNGS15 ngày 21/5/2025. Nội dung kiến nghị nêu rõ: “Một số công dân lợi dụng quy định về hình xăm, chữ xăm để cố tình xăm mình trước thời điểm khám tuyển, trốn tránh nghĩa vụ quân sự, gây bất bình trong Nhân dân. Đề nghị cơ quan chức năng nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp”.
Ngày 3/7/2025, Bộ Quốc phòng đã có văn bản chính thức trả lời kiến nghị này. Trong đó, Bộ khẳng định, công dân có hình xăm, chữ xăm phản cảm, bạo lực, kích động, hoặc không phù hợp với môi trường quân đội là không đủ điều kiện phục vụ trong quân ngũ. Tuy nhiên, quy định hiện hành không cấm tuyệt đối hình xăm, mà chỉ điều chỉnh đối với những trường hợp cụ thể như hình xăm không thể tẩy xóa, mang tính lệch chuẩn, gây phản cảm, hoặc ảnh hưởng đến phẩm chất chính trị, đạo đức quân nhân.
Đặc biệt, Bộ Quốc phòng nhấn mạnh: “Việc một số công dân cố tình xăm hình, xăm chữ lên cơ thể trước thời điểm khám tuyển để nhằm mong muốn trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự là tự từ bỏ quyền, nghĩa vụ của mình đối với Tổ quốc, thể hiện sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức. Những trường hợp trên không đủ tiêu chuẩn để phục vụ trong Quân đội; đồng thời, cần được cấp ủy, chính quyền và cơ quan chức năng các địa phương vào cuộc xem xét xử lý nghiêm túc để đảm bảo sự nghiêm minh, công bằng của pháp luật”.
Bộ cũng cho biết đã chỉ đạo các cơ quan chức năng rút kinh nghiệm, ban hành hướng dẫn cụ thể về hình xăm khi tuyển chọn công dân nhập ngũ, nhằm hạn chế hiện tượng lợi dụng chính sách. Đồng thời, đề nghị các Đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND các cấp tăng cường giám sát việc thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự, đảm bảo công bằng xã hội và thực thi pháp luật nghiêm túc.
Việc một số người cố tình gian dối để né tránh nghĩa vụ quân sự đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tăng cường thanh tra, kiểm tra quy trình tuyển chọn tại địa phương, nhất là các khâu khám tuyển sức khỏe, đánh giá đạo đức – chính trị, xác minh hồ sơ lý lịch.
Thanh tra ngành Quốc phòng, thanh tra các tỉnh, thành phố liên quan cần chủ động phối hợp, kiến nghị tổ chức các đợt thanh tra chuyên đề đối với địa bàn có tỷ lệ trượt cao bất thường, hoặc có dấu hiệu buông lỏng giám sát. Mặt khác, cần tăng cường giáo dục pháp luật, đạo đức công dân trong học đường; đưa nội dung Luật Nghĩa vụ quân sự vào giảng dạy lồng ghép để thanh niên có ý thức sẵn sàng phục vụ Tổ quốc từ sớm.
Nghĩa vụ quân sự là danh dự, là trách nhiệm, là biểu hiện cao nhất của lòng yêu nước trong thời bình. Không thể để những chiêu trò như xăm hình phản cảm hay giả bệnh làm méo mó ý nghĩa thiêng liêng ấy. Do đó, cần có sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ của toàn bộ hệ thống chính trị, đặc biệt là công tác thanh tra, giám sát, xử lý vi phạm kịp thời, dứt điểm.
