(Thanh tra) - Ngày 17/7, tại Trung tâm Hội nghị triển lãm BCEC (phường Bình Dương, TP Hồ Chí Minh), tọa đàm chuyên đề “Động lực phát triển công nghiệp TP Hồ Chí Minh - Từ tiềm năng đến hành động” đã diễn ra, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của TP trong việc định hình vai trò trung tâm sản xuất và đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước.
Sự kiện do UBND TP Hồ Chí Minh chỉ đạo, Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành, thu hút hàng trăm đại biểu gồm chuyên gia kinh tế, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, nhà đầu tư và đại diện cơ quan quản lý.
TP Hồ Chí Minh, với dân số gần 14 triệu người và GRDP năm 2024 vượt 104 tỷ USD, tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế, công nghiệp và thương mại lớn nhất Việt Nam. Khu vực công nghiệp và xây dựng đóng góp khoảng 30% GRDP, là nền tảng để TP đạt mục tiêu tăng trưởng GRDP hai con số trong những năm tới. Tuy nhiên, trước bối cảnh hội nhập quốc tế và các thách thức mới, việc chuyển đổi mô hình công nghiệp theo hướng hiện đại, thông minh, xanh và bền vững là yêu cầu cấp thiết.
Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh TP Hồ Chí Minh vừa sáp nhập hai địa phương công nghiệp trọng điểm là Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, hình thành “TP Hồ Chí Minh mở rộng”. Việc tái cấu trúc không gian công nghiệp, tận dụng lợi thế mới để tạo đột phá kinh tế, đồng thời đáp ứng các yêu cầu về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế đô thị hiện đại, trở thành trọng tâm thảo luận.
Phát biểu khai mạc, ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: “Công nghiệp là động lực tăng trưởng trụ cột của TP. Tuy nhiên, để thực sự lan tỏa và dẫn dắt, chúng ta cần giải quyết những thách thức lớn như chi phí logistics cao, quỹ đất hạn chế, công nghệ lạc hậu và năng suất lao động thấp".
Ông Vũ chỉ ra rằng chi phí logistics hiện chiếm 16 - 20% giá thành sản phẩm, năng suất lao động chỉ đạt 60% so với các đô thị công nghiệp phát triển, và áp lực từ các biện pháp thuế quan của Hoa Kỳ đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam đang đặt ra yêu cầu cấp bách về nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tọa đàm đã phân tích sâu những cơ hội và thách thức của TP Hồ Chí Minh mới. Với vai trò đầu tàu công nghiệp, TP không chỉ là hạt nhân công nghiệp quốc gia mà còn là trung tâm logistics và chuỗi giá trị toàn cầu của vùng Đông Nam Bộ. Việc sáp nhập đã mang lại lợi thế về không gian kinh tế, dân số, GRDP và hạ tầng công nghiệp, nhưng cũng đặt ra bài toán về tích hợp chuỗi giá trị và phân vai rõ ràng giữa các trung tâm và vùng vệ tinh.
TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, đề xuất tái cấu trúc không gian công nghiệp để phát triển bền vững. Theo ông, TP Hồ Chí Minh cũ nên đóng vai trò “bộ não” vùng, tập trung vào nghiên cứu và phát triển (R&D), tài chính, kiểm định và điều phối sản xuất. Trong khi đó, Bình Dương và Đồng Nai trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao, Bà Rịa - Vũng Tàu đảm nhiệm xuất nhập khẩu và năng lượng, Long An phát triển công nghiệp thực phẩm, còn Tây Ninh và Bình Phước là vệ tinh cung cấp nguyên liệu và logistics biên giới.
“Chất keo” gắn kết các khu vực này, theo ông Tuấn, là thể chế tích hợp và các nghị quyết Trung ương như Nghị quyết 57 (khoa học công nghệ), Nghị quyết 66 (cải cách thể chế) và Nghị quyết 68 (phát triển kinh tế tư nhân).
Giải pháp chiến lược cho công nghiệp bền vững: Xây dựng hệ thống công nghiệp - logistics - năng lượng tích hợp, đảm bảo kết nối vùng hiệu quả; đẩy mạnh tự động hóa, ứng dụng công nghệ cao để nâng năng suất lao động; xây dựng cơ chế ưu đãi cho công nghiệp hỗ trợ và thu hút FDI; đào tạo lực lượng lao động kỹ thuật cao, đáp ứng yêu cầu sản xuất thông minh; kiểm soát ô nhiễm, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.
Ông Nguyễn Hồng Hải, Kiến trúc sư trưởng Tổng Công ty Becamex IDC, chia sẻ kinh nghiệm từ Bình Dương (nay là phía Bắc TP Hồ Chí Minh). Với hơn 25 năm hợp tác với Singapore, khu vực này đã xây dựng hệ sinh thái công nghiệp hiện đại, tập trung vào giao thông công cộng, năng lượng thông minh, xử lý chất thải bền vững và mô hình TOD (phát triển định hướng giao thông).
Việc sáp nhập vào TP Hồ Chí Minh mở ra cơ hội đưa các chiến lược công nghiệp công nghệ cao vào thực tiễn, tạo nền tảng cho sản xuất thông minh và xanh.
Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh vai trò trụ cột của công nghiệp thực phẩm. Bà đề xuất xây dựng Chiến lược phát triển công nghiệp đến năm 2040, quy hoạch các khu công nghiệp chuyên ngành, phát triển trung tâm logistics lạnh tại Cái Mép - Thị Vải, và thiết lập các trung tâm R&D, kiểm nghiệm độc lập và cơ sở đào tạo nhân lực.
Bà cũng kiến nghị thí điểm cơ chế một cửa liên thông cho các dự án công nghiệp trọng điểm để tháo gỡ vướng mắc về thủ tục, quy hoạch và đất đai.
Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Lộc Hà nhấn mạnh: “TP cần chuyển mạnh sang mô hình công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, sản xuất thông minh, phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn".
Ông đề cao vai trò liên kết “ba nhà” (Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp) và yêu cầu Sở Công Thương tổng hợp ý kiến, đề xuất giải pháp toàn diện.
Các sở, ngành liên quan được giao nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, và đào tạo nhân lực chất lượng cao. Doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng được khuyến khích tiên phong đổi mới công nghệ và đầu tư xanh.
Tọa đàm “Động lực phát triển công nghiệp TP Hồ Chí Minh - Từ tiềm năng đến hành động” không chỉ là nơi thảo luận chiến lược mà còn là lời kêu gọi mạnh mẽ để biến tiềm năng thành hiện thực.
Với lợi thế từ sáp nhập, TP Hồ Chí Minh đang đứng trước cơ hội trở thành vùng công nghiệp hiện đại, bền vững và tích hợp, dẫn đầu không chỉ trong nước mà còn trên bản đồ Đông Nam Á. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp từ hạ tầng, công nghệ, nhân lực đến thể chế sẽ là chìa khóa để TP đạt được mục tiêu này.
TP Hồ Chí Minh đang bước vào giai đoạn chuyển đổi lịch sử, với quyết tâm đưa công nghiệp trở thành trụ cột tăng trưởng bền vững. Sự đồng lòng giữa chính quyền, doanh nghiệp và các bên liên quan sẽ là động lực để TP hiện thực hóa tầm nhìn trở thành trung tâm công nghiệp thông minh, xanh và sáng tạo hàng đầu khu vực.
