Phi công huyền thoại Nguyễn Văn Bảy và cựu phi công Marshall L.Michelll (nắm tay) trên con đường mòn nhỏ dẫn vào nhà ông Bảy.

Những “cựu thù” từng truy lùng để tiêu diệt nhau trên bầu trời lại có ngày gặp nhau, cùng ngồi chia sẻ những câu chuyện với cảm xúc đời thường như những người bạn. Cuộc gặp gỡ giữa Đại tá, phi công, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (LLVT) Nguyễn Văn Bảy và cựu phi công Mỹ, Đại tá, TS Marshall L.Michel III cùng những cựu phi công Mỹ đã diễn ra như vậy.

Sau chiến tranh họ là những người bạn

Trong chuyến công tác ở miền Tây, chúng tôi có dịp cùng Đại tá Kiều Dũng, nguyên Tham mưu phó Sư đoàn 370, Quân chủng Phòng không - Không quân dẫn đoàn khách đặc biệt tới công tác tại xã Hòa Thành, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp. Mỗi khi tới Đồng Tháp, anh Kiều Dũng cùng đồng đội đều ghé thăm Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Văn Bảy mà người dân Nam Bộ yêu mến gọi là “Anh hùng Bảy lúa”.

Ông sinh năm 1936 tại huyện Lai Vung, tên thật là Nguyễn Văn Hoa, con thứ bảy trong gia đình nên cái tên Nguyễn Văn Bảy thành tên chính. Điều ngẫu nhiên là con số 7 này gắn liền với đời ông - năm 17 tuổi đi bộ đội, trở thành phi công lái MiG17, năm 1967 cưới vợ, cũng năm 1967 được tặng danh hiệu anh hùng do bắn rơi bảy máy bay Mỹ.

Chuyến thăm này còn đặc biệt hơn khi đoàn khách có Đại tá, TS Marshall L.Michel III, cựu phi công Mỹ mong muốn tìm gặp ông. Giữa hai người từng là những “cựu thù” từng truy lùng để tiêu diệt nhau trên bầu trời Việt Nam.

Hai cựu phi công trò chuyện và thưởng thức món ăn đặc trưng miền sông nước.

Biết có đoàn khách tới thăm, ông Bảy đã đi xe gắn máy len lỏi qua con đường nhỏ ven kênh ra tận đầu ngõ để đón. Gặp ông, trước mặt chúng tôi chàng phi công, anh hùng không quân ngày xưa, giờ đã 83 tuổi, dáng người quắc thước, râu tóc bạc phơ với chiếc khăn rằn đặc trưng của người Nam Bộ và giọng nói thì vẫn sang sảng...

Rời binh nghiệp, ông về vùng quê ấp Hậu Thành, xã Hòa Thành, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp nuôi cá, trồng cây, sống giữa bà con xóm ấp. Sống chan hòa, đồng cam cộng khổ với người dân miệt vườn, ít ai biết rằng, lão nông này từng là phi công huyền thoại với thành tích bắn rơi 5 chiếc F4 và 2 chiếc F-105 của không quân Mỹ.

Năm 1965, người Mỹ bị chấn động bởi những chiếc MiG-17 của Không quân nhân dân Việt Nam, bay chậm hơn nhưng lại bắn hạ được máy bay tiêm kích-ném bom siêu thanh F-105 Thunderchief (Thần sấm) của Mỹ ở miền Bắc Việt Nam. MiG-17 của ta khi đó chỉ được trang bị pháo 37mm ngắm bắn, không có tên lửa và tốc độ đương nhiên không thể sánh với những "Thần sấm", "Con ma" (F4) của Mỹ.

Trên con đường mòn dẫn vào nhà ông Bảy, Đại tá Kiều Dũng, nguyên Tham mưu phó Sư đoàn 370, Quân chủng Phòng không - Không quân, chia sẻ: Đại tá, TS Marshall L.Michel III cựu phi công Mỹ dù đã có 321 phi vụ bay trinh sát bằng F4 trên bầu trời Việt Nam nhưng cũng chỉ được nghe có những phi công Việt Nam giỏi như ông Bảy. Họ không biết tên cũng không biết mặt nhau. Kết thúc chiến tranh, từ những cuốn sách về không chiến, đặc biệt là cuốn sách “Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam (1965-1975) nhìn từ hai phía”, do tác giả Nguyễn Sỹ Hưng, Nguyễn Nam Liên và nhóm các cựu phi công biên soạn (NXB Quân đội nhân dân, xuất bản tháng 12-2013), ông Marshall L.Michel III mới biết đến phi công Nguyễn Văn Bảy.

Vào tháng 4/2016, đoàn khách 11 cựu phi công Mỹ đã có chuyến thăm Việt Nam. Đáp lại chuyến thăm đó, tháng 9/2017, đoàn 12 cựu phi công tiêm kích Việt Nam do Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Đức Soát dẫn đầu, đã có chuyến thăm thành phố San Diego, Mỹ. Cuộc hội ngộ lịch sử lần thứ hai đó có chủ đề “Từ không chiến đến hòa giải”. Trong cuộc gặp gỡ này, Marshall L.Michel III và Nguyễn Văn Bảy đã gặp nhau.

Ông Nguyễn Nam Liên, Cơ trưởng Hãng Hàng không quốc gia Việt Nam - Vietnam Airlines, Hiệu trưởng Trường Phi công bay Việt, là người đi cùng trong chuyến thăm đó. Ông được các cựu phi công Mỹ chú ý đến bởi cuốn sách “Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam (1965-1975) nhìn từ hai phía” mà mình đồng tác giả.

Ông Nguyễn Nam Liên trò chuyện: Cuộc gặp gỡ tháng 9/2017 là cơ hội cho các cựu binh Mỹ từng tham chiến tại Việt Nam gặp lại các phi công của ta và đúng như tên gọi của nó, ý nghĩa lớn nhất của cuộc gặp gỡ là khép lại quá khứ để hướng tới tương lai. Cuộc gặp gỡ không chỉ đơn thuần là sự gặp mặt giữa các cựu phi công mà đằng sau nó là tình bạn. Họ hiểu nhau nhiều hơn qua cuộc sống đời thường. Sau cuộc gặp gỡ ấy, kết quả là nhiều cựu phi công Mỹ trở lại Việt Nam để gặp những người từng tham chiến. Trường hợp cuộc gặp gỡ của phi công huyền thoại Nguyễn Văn Bảy và Marshall L.Michel III là một ví dụ.

Vợ chồng Nguyễn Văn Bảy chụp ảnh lưu niệm cùng vợ chồng Marshall L.Michelll.

Không chỉ có Marshall L.Michel III mà trước đó Thiếu tá Hải quân Hoa Kỳ Joseph Charlie Plumb cũng có cuộc gặp gỡ đặc biệt với Nguyễn Văn Bảy tại quê nhà Đồng Tháp. Giữa hai người từng có cuộc chạm trán trên bầu trời Bắc Việt Nam vào năm 1967.

Joseph Charlie Plumb tốt nghiệp Học viện Hải quân San Diego trước khi sang chiến trường Việt Nam phục vụ trên Hàng không Mẫu hạm USS Kitty Hawk. 

Ngày 24/4/1967, phi đội của tàu Kitty Hawk trong đó có Trung uý  Plumb chạm trán biên đội MiG17 của Nguyễn Văn Bảy trên bầu trời Quảng Yên và một chiếc F4B bị ông Bảy bắn rơi. 

Gần một tháng sau đó, máy bay của Plumb bị tên lửa mặt đất bắn trúng, ông nhảy dù và trải qua sáu năm Hỏa Lò. Sau gần 50 năm Joseph Charlie Plumb mới có cuộc gặp đặc biệt như thế.

Miền quê mộc mạc

Năm 1990, Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Văn Bảy, nguyên Phó Tham mưu trưởng Quân chủng Không quân (Quân chủng Phòng không - Không quân), nghỉ hưu. Ông rời TP Hồ Chí Minh cùng vợ về xã Tân Phú Đông, TP Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp để nuôi cá, nuôi heo, trồng cây... 

Vài năm trở lại đây, vùng quê Tân Phú Đông đô thị hóa, ông giao lại nhà cho con gái, cùng vợ trở về nơi “chôn nhau cắt rốn” xã Hòa Thành, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp để được sống với nghề nông, cần mẫn lao động làm kinh tế, tích cực tham gia công tác địa phương, vận động bà con đoàn kết xây dựng nông thôn mới và đời sống văn hóa mới. Dù là "phi công huyền thoại" nhưng người dân ở đây đã quen thuộc với hình ảnh một lão nông chân chất, giản dị. Về nơi miệt vườn này thấy cảnh dân nghèo chưa có điện, đèn dầu tù mù, ông vận động các doanh nghiệp, bà con góp tiền xin chính quyền kéo điện về thắp sáng vùng quê.

Với Marshall L.Michel III, đây là lần đầu tiên ông tới thăm quê phi công Nguyễn Văn Bảy. Tại căn nhà nhỏ ở miền quê mộc mạc, họ cùng thăm ao cá, vườn cây, trải nghiệm cầu khỉ, cùng ngồi ăn trái cây và những món "cây nhà lá vườn" đặc trưng của miền quê sông nước... Lần gặp này đã để lại ấn tượng sâu sắc đối với hai cựu phi công.

Ông Marshall Michel III chia sẻ: “Chúng tôi không nghĩ rằng một phi công huyền thoại như thế lại sống ở miền quê mộc mạc. Nhưng khu vực nông thôn này thật đẹp, tĩnh lặng và tuyệt vời, rất ấn tượng đối với tôi. Tôi cũng nghĩ rằng, khi mọi thứ đã kết thúc thì chúng tôi cần gần lại bên nhau để hiểu nhau hơn. Khi chúng tôi rút khỏi Việt Nam là những người lính thì giờ đã đến lúc chúng tôi quay lại như những người bạn. Cảm xúc của mọi người Mỹ đến Việt Nam đều rất là ấn tượng, nhiều người Mỹ đến đây không những một lần mà rất nhiều lần. Tôi tin rằng, các mối quan hệ đó ngày càng đẹp và tình cảm hơn, đặc biệt là khi chiến tranh đã lùi xa vào quá khứ”.

Những món ăn quê nhà được chính phi công huyền thoại Nguyễn Văn Bảy chuẩn bị để tiếp khách

Về những câu chuyện khi còn tham chiến tại Việt Nam, Marshall L.Michel III chia sẻ: “Ông Bảy là một con người rất anh hùng, dũng cảm; một người lính có tài năng đặc biệt trong không chiến. Chúng tôi nghĩ rằng đã rất may mắn khi ông Bảy không tham gia không chiến từ năm 1967, bởi nếu ông tiếp tục ngắm bắn trên không thì ắt sẽ còn nhiều máy bay của chúng tôi bốc cháy hơn nữa”.

Marshall L.Michel III còn được độc giả biết đến là một trong những tác giả có những nghiên cứu sâu sắc về cuộc chiến trên không ở Việt Nam. Ông mong muốn có thêm tư liệu để có một cuốn sách mới cho độc giả thế giới hiểu thêm về cuộc không chiến trên bầu trời Việt Nam. Đó là một trong những lý do mà ông sang Việt Nam lần này. Ông cũng mong muốn cùng nhóm tác giả của cuốn sách “Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam (1965-1975) nhìn từ hai phía” hợp tác sâu rộng để có thêm các ấn phẩm mới về lịch sử của một lực lượng không quân nhỏ bé, mới thành lập nhưng đã tạo nên những chiến công hiển hách ngày ấy...

Sáng 23/9, Thiếu tướng Trần Ngọc Quyến,Chủ nhiệm Chính trị Quân chủng Phòng không - Không quân cho biết, Lễ tang Đại tá phi công Nguyễn Văn Bảy được Bộ Tham mưu Quân chủng Phòng không - Không quân và Bộ Tư lệnh TP HCM dự kiến tổ chức vào ngày 25 và 26/9 theo nghi thức trang trọng.

Bài và ảnh: Văn Hoàng