Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Trần Kiên

Đến nay, đã có 11 LĐLĐ tỉnh trên toàn quốc khởi kiện 76 doanh nghiệp (DN) nợ đọng BHXH. Dự kiến, trong tháng 2 này, 16 LĐLĐ tỉnh sẽ tiếp tục khởi kiện 74 DN nữa. Như vậy là đã có 144 DN nợ BHXH bị công đoàn khởi kiện đến tòa án. 

Ngoài ra, LĐLĐ các tỉnh còn gửi thông báo cho DN nợ BHXH và ấn định ngày nộp tiền, nếu đến hạn mà không khắc phục nợ đọng sẽ khởi kiện, qua đó đã thu được 21 tỷ đồng của các DN nợ BHXH.

Qua thực tế, việc công đoàn khởi kiện DN rất khó khăn vì phải theo quy trình tranh chấp lao động tập thể, mặt khác, giữa các văn bản còn chưa đồng bộ, thống nhất, còn nhiều vướng mắc như giữa Luật BHXH 2014, Bộ luật Lao động, Luật Tố tụng dân sự, Luật Công đoàn, Nghị định 43. Trong 74 tư đơn khởi kiện trên thì tòa án trả lại 12 đơn, còn lại cũng chưa có được vụ nào theo đúng trình tự thủ tục.

Công đoàn khởi kiện phải theo quy trình của tranh chấp lao động tập thể, vướng mắc ở đây là theo trình tự thủ tụng tố tụng tranh chấp lao động, để khởi kiện thì công đoàn cơ sở phải đứng ra khởi kiện hoặc ủy quyền cho công đoàn cấp trên, nhưng thực tế là công đoàn cơ sở không dám khởi kiện chủ sử dụng lao động và cũng ngại ủy quyền cho công đoàn cấp trên; thực tế trong 12 đơn bị tòa án trả lại là do không có thủ tục ủy quyền.

Trình tự thủ tục rất phức tạp, phải qua bước giải quyết tranh chấp lao động tập thể, tức là phải qua hòa giải, không hòa giải được thì Chủ tịch UBND cấp huyện đứng ra giải quyết, nếu Chủ tịch UBND cấp huyện cũng không giải quyết được hoặc quá hạn không giải quyết thì bắt đầu tiến hành thủ tục tố tụng.

Cho đến nay, mặc dù sự phối hợp giữa tổ chức công đoàn và BHXH rất quyết liệt nhưng kết quả để công đoàn đứng ra là nguyên đơn khởi kiện theo điều 14 Luật BHXH thì chưa giải quyết được vụ nào. Tổng LĐLĐ dự kiến sẽ tổ chức cuộc họp liên ngành giữa Tòa án Nhân dân Tối cao, BHXH Việt Nam, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tư pháp, Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội để tháo gỡ vấn đề này.

Trần Kiên