Cty TNHH Xi măng Lương Sơn, đơn vị còn nợ BHXH Hòa Bình gần 816 triệu đồng. Ảnh: Hồng Bài

Ông Nguyễn Đức Sơn, Trưởng phòng Thu BHXH tỉnh Hòa Bình cho biết: Tình trạng các đơn vị trên địa bàn tỉnh nợ BHXH có chiều hướng gia tăng trên cả 2 tiêu chí là số tiền và thời gian (tháng nợ). Năm 2010, số dư nợ là 14,04/510,16 tỷ đồng (số phải thu), chiếm 2,75%; trong đó, nợ BHXH là 13,6 tỷ đồng. Năm 2011 số dư nợ là 35,78/658,198 tỷ đồng, chiếm 5,43% số phải thu; trong đó, nợ BHXH 29,92 tỷ đồng. Năm 2012 số dư nợ là 56,98/996,488 tỷ đồng, chiếm 10,11% số phải thu; trong đó, nợ BHXH là 51,33 tỷ đồng.

Năm 2013, tính đến tháng 5, tổng số tiền các đơn vị trên địa bàn tỉnh còn nợ ngành BHXH tỉnh Hòa Bình là 110.841 triệu đồng. Số dư nợ BHXH trên địa bàn tỉnh Hòa Bình cao hơn tỷ lệ dư nợ bình quân chung của toàn ngành (toàn ngành 4,66%).

Đặc biệt, hiện nay trên địa bàn tỉnh Hòa Bình còn có 469 đơn vị nợ BHXH bắt buộc từ 3 tháng trở lên với tổng số tiền là 58.114.047.473 đồng. Số đơn vị có số tiền nợ BHXH nhiều là: Lương Sơn 6.733.264.226 đồng; TP Hòa Bình 8.161.997.146 đồng; Yên Thủy 3.515.417.726 đồng và dẫn đầu là số thu tại tỉnh với số tiền lên tới 36.722.422.101 đồng.

Có nhiều đơn vị chây ì, khó đòi, điển hình là Công ty TNHH Một thành viên Ngọc Thảo (Lương Sơn) nợ 43 tháng với số tiền trên 529 triệu đồng, tính cả tiền phạt chậm đóng, số tiền lên tới 677.567.868 đồng; Cty TNHH Tập đoàn An Thái nợ 25 tháng với số tiền trên 701 triệu đồng; Cty TNHH Xi măng Lương Sơn nợ 8 tháng, số tiền hơn 910 triệu đồng; Cty Cổ phần Xi măng X18, Yên Thủy, nợ 13 tháng, số tiền gần 2,9 tỷ đồng; Cty Cổ phần Someco Hòa Bình, 31 tháng không đóng BHXH, số tiền nợ là 6.414.537.316 đồng...

Ngoài ra, còn hàng chục đơn vị, doanh nghiệp hiện đang nợ BHXH trên 1 tỷ đồng.

Cty Chế biến lâm sản Kỳ Sơn đóng BHXH đúng, đủ cho công nhân. Ảnh: Hồng Bài

Ông Nguyễn Đức Sơn bày tỏ: Nhiều đơn vị là cơ quan hành chính sự nghiệp như UBND xã, trạm y tế xã, phòng văn hóa - thể thao huyện... là các đối tượng đóng BHXH do nguồn ngân sách bảo đảm cũng nợ BHXH 4 - 5 tháng. Số tiền nợ tuy không nhiều nhưng có tác động không tốt, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác thu BHXH của toàn tỉnh.

Qua số liệu thống kê, điểm mặt 469 đơn vị còn nợ BHXH bắt buộc từ 3 tháng trở lên trên địa bàn tỉnh Hòa Bình cho thấy, chiếm trên 90% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể.

Theo ông Nguyễn Đức Sơn, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nợ BHXH ở Hòa Bình còn lớn là do Hòa Bình là tỉnh miền núi; nền kinh tế chậm phát triển; giao thông đi lại khó khăn; mức thu nhập bình quân đầu người thấp; nhận thức của người dân về Luật BHXH, Luật BHYT còn hạn chế. Ngân sách địa phương chủ yếu là do ngân sách TƯ cấp về, do đó tiền đóng BHYT cho các đối tượng thụ hưởng từ ngân sách Nhà nước luôn bị chậm theo hàng tháng, hàng quý. Các doanh nghiệp đóng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh hầu hết là doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoạt động sản xuất kinh doanh trên lĩnh vực xây dựng cơ bản và sản xuất vật liệu xây dựng, do đó bị ảnh hưởng lớn bởi chính sách thắt chặt chi tiêu của Chính phủ. Một thực tế nữa cho thấy, nhiều doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hàng hóa bị tồn đọng lớn, không có thị trường tiêu thụ, từ đó người lao động không có việc làm, sản xuất đình trệ.

Đáng nói, quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, BHYT chưa đủ mạnh để răn đe những hành vi vi phạm pháp luật. Lãi suất phạt chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN thấp hơn lãi suất doanh nghiệp phải đi vay ngân hàng nên doanh nghiệp, nhất là chủ hộ kinh doanh lợi dụng số tiền đóng BHXH, BHYT để làm vốn kinh doanh.

Theo tìm hiểu của PV cho thấy, hiện nay nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hòa Bình chỉ tồn tại theo kiểu có “khẩu” mà không có chủ. Hoặc chỉ còn “chủ” mà không có “khẩu ăn theo” (người lao động).

Phó Giám đốc Cty Ngọc Thảo (Lương Sơn) cho biết: Hiện Cty còn nợ BHXH trên 677.567.000 đồng, thời gian nợ là 43 tháng. Không phải Cty không có tiền đóng, nhưng số lao động mà Cty ký hợp đồng lao động chỉ làm việc tại Cty 3 - 4 tháng rồi tự ý bỏ việc. Cụ thể là: Khi đi vào hoạt động, Cty ký hợp đồng lao động với 43 người, nay chỉ còn 14 người làm việc. Nếu BHXH đồng ý cho Cty đóng BHXH, BHYT cho 14 lao động thì Cty sẽ thực hiện đóng ngay, đóng đủ. Lý do nữa mà Phó Giám đốc Cty Ngọc Thảo đưa ra là, mức phạt chậm đóng quá cao, Cty không thực hiện được.

Tuy nhiên, lý do mà Cty Ngọc Thảo đưa ra không thuyết phục. Bởi, hiện nay Cty đang sử dụng gần 70 lao động, thu nhập bình quân từ 3 - 5 triệu đồng/người/tháng. Số lao động này phải được đóng BHXH, BHYT, BHTN. So với số lao động Cty đã ký từ năm đầu (43 người) thì số lao động hiện nay cao hơn gần 30 người. Việc mức phạt chậm đóng theo quy định chung của cả nước chứ không riêng Cty Ngọc Thảo phải chịu.

Như vậy, ngoài các nguyên nhân khách quan, còn do ý thức chấp hành Luật BHXH, BHYT, ý thức chăm lo đến quyền lợi chính đáng cho người lao động của đơn vị sử dụng lao động.

Ông Nguyễn Đức Sơn cho biết, BHXH tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh ra Chỉ thị số 12/CT-UBND ngày 29/8/2012 tăng cường quản lý và tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT và BHTN. Thường xuyên báo cáo và tham mưu với cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp để nắm bắt, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho các đơn vị sử dụng lao động. Phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với các cơ quan chức năng như: Liên đoàn Lao động, Công an, Mặt trận Tổ quốc, Cục Thuế tỉnh để tập trung đôn đốc nhằm giảm số tiền nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN. Kiểm tra, xử lý nghiêm theo pháp luật những đơn vị cố tình chây ì, trốn tránh không đóng BHXH, BHYT và BHTN. Đồng thời, khởi kiện những đơn vị nợ đọng lớn với thời gian kéo dài ra tòa án các cấp.

Hiện nay, BHXH tỉnh Hòa Bình đang hoàn thiện hồ sơ khởi kiện ra tòa 6 đơn vị là: Cty Cổ phần Sông Đà 12, Cty Cổ phần Someco Sông Đà tại Hòa Bình, Cty Someco Sông Đà tại Quảng Ninh, Cty In tổng hợp Hòa Bình, Cty TNHH Hà Giang Hòa Bình và Cty TNHH Ngọc Thảo.

Hồng Bài