Bác sĩ Trần Anh Tuấn – Giám đốc Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Thuận Thiên, nguyên Trưởng khoa Đông y Bệnh viện Đa khoa Hòe Nhai. Ảnh: H.T

Nhằm hiểu rõ hơn về cơ hội và thách thức của ngành YHCT trong giai đoạn mới, phóng viên đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Trần Anh Tuấn – Giám đốc Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Thuận Thiên, nguyên Trưởng khoa Đông y Bệnh viện Đa khoa Hòe Nhai. Ông là một trong những bác sĩ YHCT uy tín hàng đầu hiện nay, được giới chuyên môn và đông đảo bệnh nhân biết đến nhờ thành công nổi bật trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản và điều trị các bệnh lý tiêu hóa. Với hơn ba thập kỷ gắn bó cùng nghề, bác sĩ Trần Anh Tuấn không chỉ là người thầy thuốc tâm huyết mà còn là người tiên phong trong việc ứng dụng tinh hoa Đông – Tây y kết hợp, đem lại hiệu quả điều trị vượt trội và góp phần khẳng định vị thế của YHCT Việt Nam.

- Thưa bác sĩ, Nghị quyết 72-NQ/TW vừa được ban hành đã thẳng thắn nhìn nhận rằng "tiềm năng, thế mạnh của YHCT chưa được phát huy đầy đủ". Dưới góc độ của một người làm nghề lâu năm, ông cảm nhận điều này như thế nào?

+ Đó là một nhận định rất thẳng thắn và chính xác. Chúng tôi, những người làm YHCT, luôn trăn trở về điều này. Việt Nam sở hữu một kho tàng tri thức y học dân tộc đồ sộ và nguồn dược liệu phong phú, nhưng trong nhiều năm, chúng ta chưa thực sự biến những tiềm năng đó thành thế mạnh vượt trội. YHCT đôi khi vẫn bị nhìn nhận như một phương pháp "hỗ trợ", chứ chưa thực sự được đặt ở vị trí xứng đáng. Vì vậy, khi Nghị quyết xác định phải "xác định đúng vị thế, vai trò của YHCT", đó thực sự là một nguồn động viên to lớn. Nó cho thấy Đảng và Nhà nước đã nhìn nhận YHCT như một trụ cột không thể thiếu của hệ thống y tế quốc gia.

Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về “một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân” là dấu mốc đặc biệt quan trọng trong tiến trình phát triển của nền y tế Việt Nam. Dưới góc nhìn của một bác sĩ YHCT, tôi cho rằng đây là cơ hội vàng để YHCT Việt Nam bứt phá, khẳng định vai trò và hội nhập sâu rộng cùng nền y học hiện đại.

- Một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết là chủ trương "kết hợp YHCT và y học hiện đại trong đào tạo nhân lực, phòng bệnh và khám bệnh, chữa bệnh". Theo ông, sự "kết hợp" này sẽ mang lại lợi ích cụ thể gì cho người bệnh?

+ Đây chính là chìa khóa để nâng tầm YHCT trong bối cảnh mới. Sự kết hợp này, hay chúng ta thường gọi là "Đông - Tây y kết hợp", phát huy thế mạnh của cả hai nền y học, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, toàn diện cả thân và tâm cho người bệnh.

Ví dụ, trong lĩnh vực điều trị vô sinh – hiếm muộn, sự kết hợp giữa Đông y và Tây y không phải là hai con đường song song, mà là hai dòng chảy cùng hội tụ, bổ sung và nâng đỡ cho nhau, nhằm mang lại hy vọng cho những cặp vợ chồng mong con.

Tây y với thế mạnh về chẩn đoán chính xác các nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn ở phụ nữ như: Dự trữ buồng trứng kém, tắc vòi trứng, đa nang buồng trứng, lạc mội mạc tử cung… và với nam giới như xác định vô tinh do tắc hoặc vô tinh không do tắc… kết hợp với các can thiệp kỹ thuật cao, sàng lọc tiền hôn nhân, xét nghiệm phôi tiền làm tổ… giúp phát hiện nguyên nhân và hỗ trợ sinh sản hiệu quả ở giai đoạn quyết định. Trong khi đó, Đông y đóng vai trò “chuẩn bị mảnh đất tốt”, giúp bồi bổ nguyên khí, điều hòa kinh nguyệt, kiện tỳ ích thận, dưỡng huyết an thần, cải thiện chất lượng trứng – tinh trùng, cải thiện niêm mạc tử cung , nâng cao khả năng làm tổ của phôi.

Trước và sau các can thiệp hỗ trợ sinh sản, việc kết hợp châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, dùng dược thiện và bài thuốc cổ phương giúp giảm căng thẳng, tăng tuần hoàn vùng chậu, ổn định nội tiết, từ đó tăng tỷ lệ thành công và giảm tác dụng phụ của thuốc kích trứng. Đây chính là mô hình “Đông y dưỡng nền – Tây y kích hoạt”, mang lại kết quả tốt giúp nâng cao tỷ lệ đậu thai và phòng ngừa sảy thai.

Các mô hình điều trị kết hợp Đông - Tây y đã được triển khai hiệu quả tại nhiều quốc gia có nền y học tiên tiến như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Trung Quốc. Ở những nước này, y học cổ truyền được tích hợp hài hòa với y học hiện đại trong cùng hệ thống điều trị sinh sản. Nhiều trung tâm IVF đều có khu vực trị liệu Đông y chuyên sâu đây là những kinh nghiệm quý báu mà chúng ta cần nghiên cứu và vận dụng phù hợp trong thực tiễn.

Ngoài ra, điểm sáng lớn của Nghị quyết 72 là sự chuyển hướng chiến lược từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh, dưỡng sinh và nâng cao sức khỏe” – một quan điểm hoàn toàn tương đồng với triết lý căn bản của Đông y: “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, “Trị vị bệnh” – chữa từ khi bệnh chưa hình thành. Việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho người dân từ năm 2026 sẽ giúp sàng lọc sớm, chăm sóc liên tục và mở ra không gian ứng dụng rộng lớn cho YHCT trong công tác dự phòng và phục hồi sức khỏe cộng đồng.

Sự kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, toàn diện cả thân và tâm cho người bệnh. Ảnh: H.T

- Nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu "đẩy mạnh quy hoạch, phát triển vùng trồng dược liệu đạt tiêu chuẩn". Tại sao việc này lại quan trọng đến vậy, thưa ông?

+ Có thể nói "thuốc tốt mới có thầy hay". Chất lượng dược liệu chính là yếu tố sống còn quyết định hiệu quả điều trị của YHCT. Thực tế hiện nay, một phần không nhỏ dược liệu trên thị trường là hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, chất lượng không đảm bảo, thậm chí có tồn dư chất bảo quản độc hại. Điều này làm giảm hiệu quả của các bài thuốc, và nguy hiểm hơn là có thể gây hại cho sức khỏe người bệnh.

Vì vậy, việc quy hoạch và phát triển các vùng trồng dược liệu theo tiêu chuẩn quốc tế không chỉ đơn thuần là vấn đề nông nghiệp. Đó là việc xây dựng nền tảng vững chắc cho cả ngành YHCT. Khi chúng ta có nguồn dược liệu sạch, ổn định, có hoạt chất cao và truy xuất được nguồn gốc, chúng tôi mới có thể tự tin kê đơn cho bệnh nhân. Đồng thời, nó cũng là tiền đề để chúng ta "bảo tồn tri thức truyền thống và phát huy giá trị của dược liệu, các bài thuốc, phương pháp truyền thống", vì có dược liệu tốt thì các bài thuốc quý mới có cơ hội phát huy hết giá trị của nó.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 72 khuyến khích xã hội hóa, phát triển y tế tư nhân, kết hợp công – tư và ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý y tế, tạo cơ hội để y học cổ truyền bước vào kỷ nguyên minh bạch, chuẩn hóa và hiện đại hóa. Việc triển khai sổ sức khỏe điện tử, bệnh án số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ giúp nâng cao hiệu quả chẩn đoán – điều trị mà còn giúp quảng bá giá trị tinh hoa của Đông y Việt Nam ra thế giới, đóng góp tích cực vào xu thế hội nhập quốc tế về chăm sóc sức khỏe toàn dân.

- Nghị quyết đặt ra một khát vọng lớn, đó là nâng cao chất lượng YHCT "đạt mức tương đương của các nước có nền YHCT phát triển". Theo ông, thách thức lớn nhất để đạt được mục tiêu này là gì và chúng ta cần làm gì để vượt qua?

+ Thách thức lớn nhất, theo tôi, chính là việc "khoa học hóa" và "tiêu chuẩn hóa" YHCT. Di sản của cha ông để lại là vô cùng quý báu, nhưng phần lớn dựa trên kinh nghiệm. Để hội nhập và được thế giới công nhận, chúng ta phải chứng minh được hiệu quả và sự an toàn của các bài thuốc, các phương pháp điều trị bằng ngôn ngữ của khoa học hiện đại.

Điều này đòi hỏi sự đầu tư rất lớn vào nghiên cứu. Chúng ta cần có những công trình nghiên cứu lâm sàng bài bản, quy mô lớn để đánh giá tác dụng của các bài thuốc cổ phương. Chúng ta cần hiện đại hóa quy trình sản xuất, bào chế thuốc để đảm bảo liều lượng chính xác và ổn định. Về cơ bản, chúng tôi có cơ hội để chứng minh giá trị của YHCT bằng những bằng chứng khoa học thuyết phục. Đây là con đường gian nan nhưng bắt buộc phải đi nếu muốn YHCT Việt Nam có một vị thế vững chắc không chỉ trong nước mà còn trên trường quốc tế. Nghị quyết 72 đã mở ra con đường đó, và nhiệm vụ của chúng tôi là phải biến những định hướng chiến lược này thành hiện thực.

Với tinh thần nhân văn sâu sắc và tầm nhìn chiến lược, Nghị quyết 72-NQ/TW không chỉ là chủ trương mang tính y tế, mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về vai trò của YHCT trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe Nhân dân. Đây là bước ngoặt để ngành YHCT Việt Nam phát triển toàn diện, song hành cùng y học hiện đại, hướng tới mục tiêu cao nhất: Mỗi người dân Việt Nam đều được sống khỏe mạnh – an lành – hạnh phúc, đúng với tinh thần “thân – tâm – tinh – khí – thần” hòa hợp mà ông cha ta đã đúc kết qua hàng ngàn năm hành y cứu người.

- Xin chân thành cảm ơn những chia sẻ sâu sắc của bác sĩ!