Ngân Sơn, Bắc Cạn. Ảnh: http://www.panoramio.com

Nhìn từ xa, công trình xây dựng trụ sở UBND thị trấn Nà Phặc rất hoành tráng và quy mô với số vốn đầu tư trên 11 tỷ đồng - một định mức khá cao so với việc xây dựng trụ sở UBND xã, thị trấn. Chủ đầu tư là UBND huyện Ngân Sơn đã thực hiện các bước đấu thầu và lựa chọn những đơn vị có năng lực, trách nhiệm để đảm bảo thi công đúng tiến độ, chất lượng. Trong số đó, Liên danh Công ty Cổ phần Xây dựng Thăng Long và Công ty TNHH Xây dựng 68 đã trúng thầu thi công. 

Tuy nhiên, việc liên danh chỉ trên hồ sơ đấu thầu còn thi công thực tế tại hiện trường đều do Công ty TNHH Xây dựng 68 thực hiện. Dư luận thắc mắc nếu Công ty Cổ phần Xây dựng Thăng Long không tham gia đấu thầu thì liệu Công ty TNHH Xây dựng 68 có trúng thầu thi công.

Trên thực tế, sau khi quyết toán công trình này, thanh tra xây dựng Bắc Kạn đã phát hiện ra nhiều sai phạm và yêu cầu giảm trừ quyết toán với số tiền gần 450 triệu đồng. Đáng chú ý, dự toán phê duyệt phần khuôn cửa không phù hợp với hồ sơ thiết kế với số tiền hơn 33 triệu đồng; khối lượng đất đào thực tế giảm do phát sinh khối lượng phá đá; khối lượng kè đá nhiều hơn so với giá trị phê duyệt điều chỉnh và giảm cự ly vận chuyển đất đổ đi... 

Theo ông Nông Quốc Chài, Phó Chủ tịch UBND huyện Ngân Sơn, một trong những nguyên nhân chính khiến các công trình chất lượng thấp là do năng lực nhà thầu hạn chế, chủ đầu tư chưa thực hiện tốt công tác giám sát, kiểm tra. 

Ngoài những công trình do UBND huyện Ngân Sơn làm chủ đầu tư có những sai phạm trong quản lý xây dựng, không ít công trình 135 do cấp xã quản lý cũng gặp khó khăn do những yếu kém về năng lực chuyên môn, thiếu những cán bộ chuyên ngành về xây dựng.

Sự cố nước lũ cuốn trôi công trình Cầu Cốc Mòong xã Cốc Đán là một ví dụ. Khi khởi công, cây cầu này đã từng là hy vọng của 35 hộ dân đồng bào dân tộc Dao ở thôn Cốc Mòong. Tuy nhiên, ngay sau khi bàn giao, cây cầu này đã bị cuốn trôi bởi nước lũ. Đây là công trình được đầu tư từ Chương trình 135 của Chính phủ với số tiền gần 500 triệu đồng do UBND xã Cốc Đán làm chủ đầu tư. Công trình được thiết kế bao gồm đổ bê tông mặt đường và xây dựng cây cầu dân sinh dài gần 10m vượt suối. Ông Triệu Văn Quang, Trưởng thôn Cốc Mòong, xã Cốc Đán cho biết, nước lũ trong khu vực này không lớn, nếu như được thiết kế và thi công chất lượng tốt sẽ không xảy ra việc cầu bị cuốn trôi nhanh chóng. 

Kết quả thanh tra của huyện Ngân Sơn cũng chỉ rõ, do thiết kế bản vẽ thi công không tính hết lưu lượng của dòng chảy, thiết kế phần móng quá nông, cửa thoát nước hẹp nên cầu Cốc Mòong bị dòng suối cuốn trôi; cũng đó, việc giám sát chưa chặt chẽ, thi công chưa bảo yêu cầu đề ra.

Theo bà Chu Thị Huyền, Chủ tịch UBND huyện Ngân Sơn, việc giao cho các xã thực hiện quản lý đầu tư những công trình 135 là đúng với chủ trương. Tuy nhiên, năng lực quản lý trong lĩnh vực XDCB còn hạn chế, đặc biệt là thiếu những cán bộ có chuyên ngành về đầu tư xây dựng. Bởi vậy, nhiều đơn vị chỉ là chủ đầu tư trên danh nghĩa và trong quá trình thực hiện toàn phó mặc cho các đơn vị tư vấn, giám sát. Do đó dẫn đến việc làm ẩu, thiếu trách nhiệm của các nhà thầu. 

Mặc dù Ngân Sơn là huyện có số vốn đầu tư, số công trình xây dựng không lớn nhưng tỷ lệ kém hiệu quả và sai phạm lại khá lớn. Theo Thanh tra Sở Xây dựng năm 2015, trong tổng số 6 công trình bị thanh tra đã có 5 công trình bị phát hiện sai phạm như: Công trình hồ chứa nước Bản Diếu, quốc lộ 3 - Bản Khét, đường liên thôn Bó Lếch đến Khuổi Luông; công trình trụ sở UBND thị trấn Nà Phặc. Đây đều là những công trình có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội, giúp người dân ổn định đời sống kinh tế, giảm nghèo ở địa phương. Tuy nhiên, hầu hết các công trình đều không đạt mục tiêu đề ra. 

Các sai phạm chủ yếu gồm bớt xén vật liệu xây dựng, thống kê khống giá trị thi công so với khối lượng thực hiện, lựa chọn các nhà thầu không minh bạch, không đảm bảo thực hiện các cam kết giữa chủ đầu tư và nhà thầu.

Mặc dù kết luận thanh tra của Sở Xây dựng đã có hiệu lực từ tháng 9/2015 nhưng việc khắc phục sai phạm vẫn chậm trễ. Điển hình như công trình đường liên thôn Bó Lếch đến Khuổi Luông, thanh tra yêu cầu nhà thầu hót đất sạt lở và làm lại nền đường đảm bảo thông tuyến, đồng thời khẩn trương có kế hoạch đầu tư phần kết cấu đường để đảm bảo phát huy hiệu quả của dự án nhưng đến nay vẫn giữ nguyên hiện trạng.

Các sai phạm ở nhiều công trình XDCB tại huyện Ngân Sơn lên tới hàng tỷ đồng. Địa phương này cũng đã tiến hành kiểm điểm kỷ luật những cán bộ có liên quan nhưng chỉ dừng lại ở hình thức kiểm điểm, rút kinh nghiệm. Hiện Ngân Sơn vẫn là 1 trong những huyện còn khó khăn nhất của tỉnh nhưng các khoản đầu tư của Nhà nước vẫn không được sử dụng. Đây vẫn là thách thức rất lớn trong công tác giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội ở địa phương.

Hà Linh