Thanh tra Chính phủ phát hiện hàng loạt sai phạm tại VNPT. Ảnh: Thảo Nguyên

Tại cuộc họp báo sáng nay (19/7), Thanh tra Chính phủ đã công bố kết luận thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại Tập đoàn Bưu chính Viễn Thông Việt Nam.

Bàn giao vốn điều lệ chưa đúng quy định 

Kết luận thanh tra nêu rõ, trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản, VNPT bàn giao vốn điều lệ cho VNPost chưa đúng thời gian quy định 796 tỷ đồng, trong đó, xác định giá trị chênh lệch 253,818 tỷ đồng của Công ty Dịch vụ tiết kiệm Bưu điện (VPSC) sau khi đánh giá lại trong tổng số 6.576 tỷ đồng vốn điều lệ VNPT đã bàn giao cho VNPost là chưa phù hợp, do tài sản của Công ty VPSC thuộc VNPost.

VNPT chậm nộp quỹ VTCI 73,344 tỷ đồng (sau khi kết thúc thanh tra, ngày 21/9/2012, VNPT đã nộp đủ 73,344 tỷ đồng); chưa xác định số phải nộp Quỹ năm 2011 và 2012, riêng Công ty VMS đã trích vượt chi phí nộp quỹ VTCI đến năm 2011 là 193,721 tỷ đồng và chưa nộp năm 2011 là 496,645 tỷ đồng.

Giai đoạn từ năm 2006 - 2011, VNPT triển khai thực hiện một số lượng dự án đầu tư lớn, quá trình thực hiện có nhiều dự án thay đổi mà chủ yếu là tăng tổng mức đầu tư; chậm tiến độ, trung bình thời gian chậm của mỗi dự án là 8,7 tháng, dẫn đến tăng chi phí đầu tư, giảm hiệu quả sử dụng vốn; chậm quyết toán vốn đầu tư, nhất là các dự án mua sắm thiết bị lớn.

Tại một số dự án cụ thể, do việc chưa khảo sát, tính toán đến thực tế, khả năng phát triển và ảnh hưởng của mạng di động cũng như sức cạnh tranh của các mạng thuê bao khác; việc đánh giá xu hướng phát triển của thị trường viễn thông chưa tốt, chưa đánh giá đúng, sát về xu hướng thay đổi công nghệ, xu hướng giảm giá cước viễn thông chung trên các mạng; quá trình thực hiện đầu tư chưa tuân thủ nghiêm các quy định về trình tự, thủ tục đầu tư v.v. dẫn đến một số vật tư, thiết bị mua về không sử dụng hết, kinh doanh khai thác kém hiệu quả, phải dừng đầu tư, gây lãng phí, thiệt hại về vốn như: dự án cáp đồng còn tồn kho vật tư cáp các loại trị giá 70,497 tỷ đồng; dự án Cityphone lỗ và tài sản không khấu hao hết tổng cộng 168,522 tỷ đồng.

Dự án 3.000 tỷ đồng chậm tiến độ gần 10 năm

Dự án đầu tư tuyến cáp quang biển trục Bắc - Nam với tổng mức đầu tư gần 3.000 tỷ đồng bằng nguồn vốn vay ODA của Nhật Bản đã chậm tiến độ gần 10 năm.

Nguyên nhân chủ yếu là: khâu khảo sát, thiết kế, lập dự toán, thẩm tra, phê duyệt thực hiện kéo dài từ năm 2004 đến năm 2007, VNPT chưa tổ chức thực hiện đúng các yêu cầu quy định. Sau nhiều lần đôn đốc của Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông và Đại sứ quán Nhật Bản nhưng dự án vẫn chưa thực hiện xong giai đoạn đấu thầu, làm ảnh hưởng tới hiệu quả của dự án và môi trường đầu tư trong việc sử dụng nguồn vốn ODA.

Các Phó Tổng Thanh tra Lê Tiến Hào và Ngô Văn Khánh chủ trì buổi họp báo công tác thanh tra quý II/2013. Ảnh: Thảo Nguyên

Việc quyết định đầu tư dự án Vinasat I, II với tổng mức đầu tư 9.280 tỷ đồng, tuy đạt được mục tiêu về chính trị - xã hội, khẳng định chủ quyền của Quốc gia đối với nguồn tài nguyên trên quỹ đạo vệ tinh, bảo đảm yêu cầu về thông tin vệ tinh phục vụ an ninh, quốc phòng, phòng chống thiên tai… nhưng đến thời điểm năm 2011 chưa bảo đảm hiệu quả kinh doanh như kế hoạch trong dự án được phê duyệt, lỗ vượt dự kiến 329 tỷ đồng.

Theo kết luận thanh tra, đến thời điểm 31/12/2011, VNPT đã đầu tư góp vốn vào 86 doanh nghiệp với tổng giá trị 3.273,23 tỷ đồng, trong đó có 28 doanh nghiệp với giá trị đầu tư 196 tỷ đồng nhưng lợi nhuận thu được thấp; 20 doanh nghiệp khác và quỹ với giá trị đầu tư 723,8 tỷ đồng trong thời gian dài (từ 3 đến 5 năm) không thu được lợi nhuận, gây lãng phí vốn đầu tư.

VNPT cũng chưa thực hiện nghiêm và đầy đủ trình tự, thủ tục theo Nghị định của Chính phủ và quy định của Bộ Tài chính về việc thoái vốn đầu tư ngoài ngành nghề kinh doanh chính đối với 11 đơn vị. Đáng lưu ý là các sai phạm, yếu kém trong quản lý tại Công ty Tài chính Bưu điện, dẫn đến kết quả kinh doanh thua lỗ, mất vốn lớn đã được Kiểm toán Nhà nước kiểm toán, kết luận.

Trích lập dự phòng, các quỹ khen thưởng không đúng

Trong quản lý doanh thu, chi phí, kết quả hoạt động kinh doanh và thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước, VNPT phân bổ vào chi phí tài chính khoản chênh lệch tỷ giá phát sinh do đánh giá lại số dư ngoại tệ tiền gửi ngắn hạn năm 2006 trị giá 25,586 tỷ đồng không đúng quy định, giảm lợi nhuận, thiếu thuế thu nhập doanh nghiệp 7,184 tỷ đồng. 

VNPT trích lập dự phòng các khoản nợ phải thu khó đòi thiếu so với quy định lũy kế đến năm 2011 là 202,462 tỷ đồng; thực hiện xử lý công nợ phải thu khó đòi tại nhiều đơn vị chưa đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định; chưa thực hiện nghiêm việc xử lý trách nhiệm đối với những đơn vị và cá nhân liên quan trong công tác quản lý hoạt động kinh doanh, hợp đồng thu cước viễn thông…, dẫn đến phát sinh công nợ khó đòi giá trị lớn (như: Công ty Viễn thông Quốc tế...).

Toàn cảnh buổi họp báo. Ảnh: Thảo Nguyên

Kết quả hoạt động kinh doanh của VNPT từ năm 2006 đến năm 2010 cũng không đạt chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận đề ra, dẫn đến vốn chủ sở hữu tại thời điểm ngày 31/12/2010 chưa bổ sung đủ, thiếu 2.739 tỷ đồng so với quy định của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, việc thực hiện trích quỹ lương theo doanh nghiệp xếp loại A là không đúng quy định tại Quyết định số 224/2006/QĐ-TTg ngày 6/10/2006 của Thủ tướng Chính phủ.

Một số đơn vị hạch toán phụ thuộc VNPT thì chi phí khuyến mại vượt thời gian quy định, không phát sinh nguồn thu dẫn đến phải chịu thuế thu nhập tăng thêm 1.918,37 tỷ đồng.

Công ty VMS thực hiện khuyến mại vượt giới hạn giá trị dịch vụ so với quy định (từ năm 2006 đến 2011) là 6.336,211 tỷ đồng và hạch toán doanh thu dịch vụ di động trả trước khi chưa cung cấp dịch vụ 1.010 tỷ đồng. Dẫn đến phải nộp thêm một khoản thuế thu nhập, làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp….

Kiểm điểm trách nhiệm cá nhân tại công ty mẹ và đơn vị thành viên

Trước những sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo, kiểm điểm trách nhiệm cá nhân tại Công ty Mẹ và đơn vị thành viên liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản nêu trong phần kết quả thanh tra.

Trong quá trình kiểm điểm đặc biệt chú ý đến các sai phạm trong đầu tư mua sắm và đầu tư tài chính, những sai phạm cụ thể tại Công ty Tài chính Bưu điện, Công ty Viễn thông Quốc tế (VTI).

Xử lý thu hồi về ngân sách nhà nước các khoản về thuế do VNPT và các đơn vị thành viên chưa thực hiện và thực hiện chưa đúng quy định 105,836 tỷ đồng; các cơ quan chức năng xem xét, xử lý số tiền 4.907 tỷ đồng (chủ yếu là các khoản nợ phải thu khó đòi đã trích lập dự phòng; các quỹ khen thưởng phúc lợi, trích lập dự phòng, quỹ đầu tư phát triển không đúng quy định…).

Bộ Thông tin và Truyền thông thẩm định và đề xuất Thủ tướng đề án tổ chức, sắp xếp lại mô hình hoạt động của VNPT, ban hành, điều chỉnh cơ chế nhất là đối với các đơn vị hạch toán phụ thuộc do đã bộc lộ nhiều hạn chế trong quản lý, thiếu tự chủ trong hoạt động kinh doanh, đánh giá thiếu chính xác, khách quan về hiệu quả kinh doanh và quản lý sử dụng vốn, tài sản tại các đơn vị.

Bộ Tài chính rà soát lại các quy định của Chuẩn mực kế toán, chế độ hạch toán kế toán và xử lý các khoản doanh thu, chi phí đối với dịch vụ viễn thông, nhất là doanh thu, chi phí khuyến mại, chỉ tiêu đánh giá xếp loại doanh nghiệp nhằm bảo đảm tính chính xác và khách quan.