Phối cảnh nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt thị xã Từ Sơn. Ảnh: Hồng Minh

D.A đúng đắn…

Được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư xây dựng từ năm 2009 và theo kế hoạch, việc xây dựng nhà máy phải bắt đầu từ năm 2011, thế nhưng cho đến thời điểm này,  D.A vẫn chưa triển khai được, gây bức xúc cho đa số người dân…

Theo quy hoạch chung xây dựng đô thị Từ Sơn được UBND tỉnh Bắc Ninh phê duyệt năm 2007, vị trí xây dựng nhà máy XLNT tại thị xã Từ Sơn được đặt tại cánh đồng thôn Trịnh Nguyễn, phường Châu Khê, cách khu dân cư gần nhất là 150m. Một vị lãnh đạo UBND thị xã Từ Sơn cho biết: Đây là sự lựa chọn tối ưu nhất về địa hình, chưa kể phường Châu Khê còn có làng nghề và cụm công nghiệp sản xuất sắt thép, từ lâu đã là một “điểm nóng” về ô nhiễm, khi mỗi ngày xả thải ra môi trường hơn 15.000m3 nước thải chưa qua xử lý... Về mặt địa hình, thị xã Từ Sơn là khu vực trũng nhất và đã được đặt trạm bơm từ những năm 1960. Toàn bộ nước của thị xã Từ Sơn và một phần huyện Tiên Du đều dồn về khu vực Trịnh Nguyễn, Châu Khê. Vì thế, vị trí xây dựng nhà máy XLNT như vậy là phù hợp theo đúng các quy định của Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) về khoảng cách...

Quan sát tại một số nhà dân phường Châu Khê, PV nhận thấy, dù đã khoan giếng sâu tới hơn 40m, nước được lọc qua 2 lớp bể, nhưng họ cho biết vẫn không thể yên tâm vì nguồn nước quá ô nhiễm. Theo họ, nhà máy XLNT được xây dựng sớm ngày nào thì tốt ngày đó. Một hộ dân nói: Ngày trước, có những người dân, 1 ngày đi bắt cua, ốc, hến được mấy chục kg, nhưng bây giờ có khi bắt hàng tháng không được gì vì nước thải ô nhiễm. Chúng tôi chỉ mong chính quyền xử lý triệt để số hộ dân có hành vi chống đối để nhà máy XLNT sớm đi vào hoạt động, phục vụ lợi ích cộng đồng...

… Những khiếu nại vô lý

39/62 hộ dân có đất nông nghiệp bị thu hồi trong vùng D.A đã nhận tiền bồi thường và bàn giao mặt bằng. Hiện vẫn còn 23 hộ chưa đồng ý nhận tiền, thậm chí nhiều hộ tập trung đông người tổ chức dựng lều bạt, cản trở cán bộ thi hành công vụ vào vùng đất của D.A làm việc, nhằm chống đối để giữ đất với nhiều lý do khác nhau...

Không đồng ý một số văn bản mà UBND thị xã Từ Sơn đã ban hành liên quan đến thu hồi đất và giải quyết khiếu nại (KN) của công dân, ông Đỗ Văn Hào - đại diện đứng đơn KN cho 23 hộ dân không nhận tiền đền bù, tiếp khiếu lên tỉnh, đề nghị chuyển vị trí nhà máy XLNT sang chỗ khác với lý do gần khu dân cư sẽ làm ô nhiễm môi trường.

Sau khi xác minh đơn KN, UBND tỉnh Bắc Ninh đã có Kết luận Thanh tra số 313/KL-UBND ngày08/2/2013 trả lời đơn công dân, khẳng định đây là D.A đúng đắn, phù hợp với quy hoạch, là công trình phúc lợi xã hội nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường tại địa phương, đã được Chính phủ phê duyệt. Tuy nhiên, quá trình thực hiện các quy trình phục vụ thu hồi đất, UBND thị xã có để xảy ra thiếu sót về mặt hình thức trong quá trình ban hành văn bản liên quan đến thu hồi đất... “Tuy có thiếu sót về thể thức, nhưng  không ảnh hưởng tới nội dung và không hề làm ảnh hưởng tới D.A cũng như quyền lợi của người dân…”, ông Trần Văn Chăm, Phó Chánh Thanh tra tỉnh Bắc Ninh khẳng định.

Những thiếu sót này đã được UBND thị xã Từ Sơn khắc phục và nghiêm túc rút kinh nghiệm. Kết luận Thanh tra số 313/KL-UBND đề nghị “Chủ tịch UBND thị xã Từ Sơn yêu cầu ông Đỗ Văn Hào cùng một số công dân khu phố Trịnh Nguyễn, phường Châu Khê chấm dứt KN. Đồng thời, thực hiện bàn giao mặt bằng để thực hiện D.A xây dựng nhà máy XLNT, phục vụ cho sinh hoạt cộng đồng người dân thị xã, khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường ở địa phương...”.

Tuy nhiên, ông Hào và một số công dân vẫn không đồng ý và tiếp khiếu ra Trung ương.

“23 hộ dân không nhận tiền, không bàn giao mặt bằng để việc xây dựng nhà máy đã làm cho nhiều hộ dân khác bức xúc. Số hộ không bàn giao mặt bằng này không hề KN về phương án đền bù mà họ đang có dấu hiệu của tư tưởng giữ đất nên luôn quyết liệt đòi di chuyển nhà máy này ra chỗ khác một cách vô lý, mặc dù chính quyền các cấp đã đã tuyên truyền về ý nghĩa và sự an toàn về môi trường của D.A. Đây chính là nguyên nhân khiến D.A vẫn dậm chân tại chỗ làm thiệt hại cho nhà đầu tư và ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền lợi của cộng đồng dân cư...” - ông Chăm nêu bản chất vấn đề.

Lãnh đạo UBND thị xã Từ Sơn tiếp tục đưa ra nhận định: “Việc KN của số hộ dân trên còn vô lý ở chỗ, khi nhà máy đi vào hoạt động, chính nó sẽ góp phần xử lý cơ bản nước thải sinh hoạt chưa xử lý. Những thắc mắc của họ về xây dựng nhà máy XLNT này sẽ gây ô nhiễm môi trường hơn là không có cơ sở. Thậm chí, số hộ dân chống đối này còn có hành vi đe dọa, gây sức ép cho những hộ đã nhận tiền đền bù và một số hộ có ý muốn nhận tiền đền bù đã không dám nhận, gây căng thẳng và mất an ninh trật tự tại địa phương. Chúng tôi đã tổ chức đối thoại, vận động nhiều lần nhưng không được, theo quy định tới đây chính quyền sẽ tổ chức cưỡng chế dứt điểm…”.

Tiếp tục rà soát, UBND tỉnh Bắc Ninh mới đây đã ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại số 684/QĐ-UBND ngày 17/6/2013 đối với ông Hào và một số công dân (căn cứ các quy định của Bộ Xây dựng, Bộ TN&MT, ý kiến của Thanh tra Chính phủ...). Theo đó,  không chấp nhận đơn KN của ông Hào và một số công dân phố Trịnh Nguyễn, phường Châu Khê.

Khẳng định với báo chí, GS.TSKH Trần Hữu Uyển, chuyên gia đầu ngành về XLNT cho biết: Khoảng cách 150m từ nhà máy xử lý đến khu dân cư gần nhất là hoàn toàn phù hợp với quy định của Nhà nước hiện hành. Ông Trần Hữu Uyển đưa ví dụ về Nhà máy XLNT Kim Liên (Hà Nội) xây dựng từ 10 năm trước, chỉ cách khu dân cư có vài mét nhưng môi trường sống của người dân đã không bị ảnh hưởng.

“Trạm XLNT Từ Sơn theo tôi xem hồ sơ thiết kế đã xây kín toàn bộ. Như vậy, vấn đề môi trường không ảnh hưởng đến xung quanh. Khoảng cách của Nhà máy XLNT Từ Sơn là 150m, trong khi đó quy chuẩn của Việt Nam là 30m đã cho phép xây dựng rồi, như vậy con số này đã gấp 5 lần nên sẽ không có ảnh hưởng gì”, GS.TSKH Trần Hữu Uyển nhấn mạnh!

Sau khi Sở TN&MT tỉnh Bắc Ninh xin ý kiến, Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) đã có Công văn số 916 ngày 13/6/2013 trả lời về công nghệ xử lý và tác động môi trường của D.A theo báo cáo đầu tư D.A, đã khẳng định “Quy trình công nghệ XLNT của D.A này là hợp lý, có tính khả thi và đã được ứng dựng thành công trong thực tế; Cần sớm triển khai D.A nhằm cải thiện môi trường và nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng dân cư…”.

Về công nghệ sẽ được áp dụng tại nhà máy XLNT thị xã Từ Sơn,  Bộ Xây dựng đã có ý kiến đánh giá: Đây là công nghệ hiện đại, không ảnh hưởng, tác động đến đời sống cũng như sinh hoạt của người dân trong vùng D.A và đang được ứng dụng rộng rãi trong các công trình XLNT lớn của thế giới và Việt Nam.

Việc xây dựng Nhà máy XLNT là cấp bách, cần thiết… Đề nghị các cấp chính quyền tỉnh Bắc Ninh sớm xử lý triệt để những hành vi ngăn cản việc thực hiện D.A của thiểu số hộ dân, để D.A được triển khai nhằm sớm phục vụ cho lợi ích của người dân cũng như phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Hồng Minh