Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung. Ảnh: Nhật Bắc

Lần đầu tiên văn kiện Đại hội nêu rõ 3 trụ cột đối ngoại

+ Công tác đối ngoại là nhiệm vụ quan trọng được Đảng, Nhà nước nỗ lực thực hiện trong nhiệm kỳ qua. Với những kết quả đã đạt được, Thứ trưởng đánh giá như thế nào về hình ảnh, vị thế Việt Nam trong mắt cộng đồng bạn bè quốc tế?

Việt Nam vốn được biết đến và được yêu quý vì là đất nước có nền văn hóa rất đặc sắc, có nhiều cộng đồng dân tộc và có lịch sử lâu dài.

Bạn bè quốc tế biết đến Việt Nam là dân tộc yêu chuộng hòa bình nhưng cũng là một dân tộc bất khuất, đã giành được thắng lợi trong việc bảo vệ nền độc lập của mình trong suốt thế kỷ XII.

Sau khi giành được độc lập, Việt Nam được biết đến là một quốc gia có nhiều thành tựu trong quá trình đổi mới, đặc biệt là phát triển mạnh mẽ kinh tế xã hội, trở thành điểm đến của các nhà đầu tư là đối tác thương mại trên thế giới.

Việt Nam cũng tạo ấn tượng rất lớn khi đóng góp tích cực và có trách nhiệm đối với các vấn đề quốc tế như đăng cai nước chủ nhà của hội nghị cấp cao APEC 17. Vừa qua, chúng ta lại là Chủ tịch của ASEAN 2020 và được các nước đánh giá rất cao trong việc góp phần để củng cố sự gắn kết ASEAN.

Năm 2020, chúng ta là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và được đánh giá có đóng góp tích cực. Hay, trong điều kiện khó khăn nhưng chúng ta đã hỗ trợ về nhân lực thiết bị và kinh nghiệm trong phòng chống COVID -19 với các nước.

Phải nói rằng, hình ảnh Việt Nam hiện nay rất tốt đẹp đối với cộng đồng quốc tế.

+ Vậy văn kiện Đại hội XIII của Đảng đề ra nội dung chủ trương, chính sách, đường lối đối ngoại như thế nào và nội dung nào là trọng tâm, thưa ông?

Văn kiện trình Đại hội XIII đánh giá tình hình có những thuận lợi như hòa bình hợp tác phát triển là xu thế lớn, quá trình toàn cầu hóa và liên kết kinh tế vẫn tiếp tục, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4…

Bên cạnh đó, chúng ta cũng đứng trước rất nhiều khó khăn, thách thức trong môi trường quốc tế và khu vực.

Đặc biệt là những biến động rất lớn từ những thách thức an ninh phi truyền thống, điển hình là tác động của đại dịch COVID-19 trong hơn một năm qua, cũng như tác động rất lớn từ bão lũ lịch sử tại miền Trung, hạn mặn kỷ lục ở đồng bằng sông Cửu Long, hay vấn đề an ninh mạng, tội phạm xuyên quốc gia, ma tuý…

Điều đó cho thấy, công tác đối ngoại cần hết sức chú ý đến những khó khăn, thách thức, phức tạp, đặc biệt là những diễn biến mới hoặc vấn đề mới xuất hiện.

Trên cơ sở đó, chúng ta vẫn thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại đã đem lại những thành tựu phát triển của đất nước và được sự ủng hộ rộng rãi của khu vực và cộng đồng quốc tế. Đó là, đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hoà bình, hợp tác và phát triển.

Việt Nam là bạn, là đối tác trách nhiệm, tin cậy trong cộng đồng quốc tế; đa phương hoá, đa dạng hóa và bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia, dân tộc dựa trên luật pháp quốc tế, bình đẳng giữa các quốc gia.

Lần này có điểm nhấn là chúng ta đặt nhiệm vụ đối ngoại phải phát huy vai trò tiên phong trong tạo dựng và gìn giữ môi trường hoà bình, tranh thủ điều kiện thuận lợi cho quá trình phát triển và đổi mới đất nước cũng như nâng cao vị thế của Việt Nam.

Văn kiện trình Đại hội XIII nêu rất rõ đối ngoại gồm 3 trụ cột: Đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại nhân dân. Đây là 3 lực lượng đã phát huy tác dụng trong quá trình kháng chiến để nâng cao vị thế của đất nước, tranh thủ ủng hộ của quốc tế kể cả tinh thần và vật chất trong quá trình đổi mới thời gian qua. Nhưng đây là lần đầu tiên trong văn kiện của Đại hội Đảng nêu rõ 3 trụ cột này.

Bên cạnh đó, chúng ta không những là thành viên có trách nhiệm mà còn là thành viên tích cực trong cộng đồng quốc tế.

Bởi trong bối cảnh, tình hình quốc tế và khu vực có những diễn biến phức tạp, việc chúng ta là thành viên tích cực cũng góp phần tạo môi trường quốc tế và khu vực thuận lợi hơn cho đất nước.

Hiện nay chúng ta có điều kiện năng lực tốt hơn để làm việc này. Cộng đồng quốc tế và khu vực cũng rất hoan nghênh, ủng hộ Việt Nam.

Kiên quyết, kiên trì giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ

+ Công tác bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền, quyền chủ quyền biển, đảo là một nhiệm vụ trọng tâm của Đảng, Nhà nước. Ông có thể nói rõ hơn về công tác này?

Mục tiêu đường lối đối ngoại của Việt Nam là giữ được môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển đất nước, tranh thủ được tốt nhất điều kiện thuận lợi cho quá trình đổi mới cũng như quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Đó cũng là mục tiêu nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Chúng ta kiên quyết, kiên trì giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ. Điều này được ưu tiên hàng đầu trong đường lối đối ngoại của chúng ta qua nhiều kỳ Đại hội Đảng.

Khi nói tới vấn đề bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, đầu tiên phải thấy rằng có chủ quyền lãnh thổ biên giới trên bộ.  Ở khu vực biên giới trên bộ có những công việc rất quan trọng, đó là thực hiện các điều ước đã được ký kết giữa Việt Nam với ba nước láng giềng, liên quan đến công tác hoạch định biên giới, liên quan tới công tác phân giới cắm mốc.

Còn trên biển, theo Công ước Luật Biển 1982, chúng ta và các quốc gia ở biển Đông cũng có lợi ích về hàng hải, hàng không, nghiên cứu khoa học…

Tôi mong muốn, thời gian tới chúng ta sẽ tăng cường hợp tác theo nghĩa rất rộng, từ vấn đề hợp tác để khai thác các nguồn tài nguyên trên biển cho đến vấn đề hợp tác bảo vệ môi trường, hợp tác về chống biến đổi khí hậu, hợp tác về nghiên cứu khoa học, hợp tác về chống tội phạm.

 +  Với những điểm mới trọng tâm như vậy, Bộ Ngoại giao sẽ có những giải pháp gì để hiện thực hóa các mục tiêu đã đặt ra khi được Đại hội XIII thông qua?

Trước hết, nội dung Nghị quyết phải được quán triệt trong Bộ Ngoại giao, phổ biến đến các ngành, địa phương, đối tượng khác nhau, trong đó tập trung vào nội dung, phương hướng và các biện pháp chính được đề ra liên quan đến công tác đối ngoại trong nhiệm kỳ tới; cập nhật kế hoạch, chiến lược trong từng lĩnh vực.

Đơn cử trong lĩnh vực ngoại giao, phục vụ kinh tế trong bối cảnh hiện nay đặt ra nhiệm vụ lấy doanh nghiệp làm trung tâm; liên quan đến kinh tế số, cách mạng công nghiệp lần thứ tư thì phải có những điều chỉnh trong quá trình xây dựng chiến lược, kế hoạch ngoại giao phục vụ kinh tế.

Một điểm rất quan trọng trong văn kiện Đại hội lần này là quan điểm xây dựng nền ngoại giao toàn diện và hiện đại. Toàn diện về phương thức, lĩnh vực hoạt động. Hiện đại không chỉ là máy móc mà phải tranh thủ, tận dụng công nghệ số.

Bộ Ngoại giao đã xây dựng chiến lược về quản lý tri thức, đưa tư tưởng này vào hoạt động quản lý, hình thành quá trình khép kín, từ tạo ra tri thức, phổ hiến tri thức và quay lại tạo ra tri thức, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ ngoại giao.

Bên cạnh đó, ngành Ngoại giao sẽ tiếp tục coi trọng công tác xây dựng Đảng là nhiệm vụ trọng tâm, then chốt, xây dựng bộ máy trong sạch, hiệu lực, hiệu quả.

Cùng với đó, thông tin cho các đối tác quốc tế về đường lối đối ngoại đã được Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra cũng như những biện pháp mà chúng ta mong muốn để cùng thúc đẩy quan hệ hợp tác vì lợi ích chung, vì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực và quốc tế.