Toàn tỉnh Gia Lai có 81 D.A thuỷ điện, trong đó 7 D.A thủy điện quy mô công suất lớn hơn 30MW, tổng công suất lắp đặt máy 1.841MW. Tại thời điểm thanh tra có 39 D.A đang vận hành phát điện, 13 D.A đang xây dựng, 10 D.A đang trong giai đoạn thực hiện các thủ tục pháp lý và 19 D.A đã có quy hoạch, chưa có chủ trương đầu tư.

Thanh tra Bộ TN-MT đã chỉ ra những khuyết điểm không chỉ ở chủ đầu tư mà cả ở cấp quản lý Nhà nước. Cụ thể: Trong công tác quản lý, UBND tỉnh chưa quy định các giải pháp để yêu cầu chủ D.A thuỷ điện tham gia trồng mới rừng bù lại diện tích rừng đã chuyển mục đích sang thực hiện D.A thuỷ điện; cho thuê đất làm hồ chứa thuỷ điện nhưng không cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; một số D.A cho thuê đất chính thức nhưng chưa thu hồi phần chênh lệch đất tạm giao và thực tế cho thuê để giao cho địa phương quản lý như tại D.A Thuỷ điện Đắk Srông 2 và Ia Grai 1.

Các quy trình vận hành hồ chứa thuỷ điện cũng chưa quy định nội dung vận hành mùa khô, dòng chảy tối thiểu. Bên cạnh đó, công tác thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường còn thiếu các nội dung như: Kê khai chất thải nguy hại, biện pháp phòng ngừa sự cố môi trường, sự cố dầu tràn từ tua-bin, trạm biến thế điện…

Các chủ đầu tư chưa rà soát phần đất không còn sử dụng trong quỹ đất tạm giao trước đây phải trả lại cho địa phương quản lý; chưa thực hiện giám sát môi trường định kỳ theo nội dung đã cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt; khi tích nước hồ chứa không báo các cơ quan quản lý để nghiệm thu việc thu dọn vệ sinh; chưa báo cáo tình hình phát sinh chất thải nguy hại trong hoạt động phát điện; chưa có giải pháp thực hiện quy định về dòng chảy tối thiểu ở hạ lưu hồ chứa đối với các D.A đang phát điện.

Ngoài ra, các chủ đầu tư chưa thực hiện quan trắc, thu thập thông tin về khí tượng thuỷ văn và gửi báo cáo kết quả hàng năm cho cơ quan có thẩm quyền.

Thanh tra Bộ TN-MT kiến nghị UBND tỉnh Gia Lai chỉ đạo các sở, ngành, cơ quan chuyên môn tiến hành kiểm tra, rà soát các D.A thuỷ điện để khắc phục những tồn tại; kiểm tra, rà soát toàn bộ diện tích đã giao cho D.A thủy điện để xử lý theo các quy định của pháp luật về đất đai; đôn đốc các chủ D.A hoàn chỉnh hồ sơ thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đồng thời, yêu cầu các chủ đầu tư phải tuân thủ quy trình vận hành các hồ chứa và đập dâng, bảo đảm duy trì dòng chảy tối thiểu phía hạ du hồ chứa và đoạn sông, suối sau đập dâng; lắp đặt hệ thống cảnh báo nguy hiểm tại những nơi có ngồn nước thủy điện.

Nguyễn Dung