Nghệ nhân Thào Cáng Súa góp phần gìn giữ và bảo tồn nét văn hóa độc đáo của người Mông. Ảnh: Tuấn Vũ

Là huyện vùng cao đặc biệt khó khăn, với tỷ lệ đồng bào dân thiểu số chiếm trên 96%, trong đó, đồng bào dân tộc Mông chiếm gần 91%. Huyện Mù Cang Chải có lợi thế với nhiều cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, cùng với đó, sở hữu hệ thống di sản văn hóa khá phong phú với nhiều loại hình, bản sắc văn hóa truyền thống riêng của đồng bào dân tộc Mông.

Đây là nguồn tài nguyên quý giá, khi được khai thác và phát huy đúng cách sẽ mang lại nhiều giá trị, trở thành sức mạnh nội sinh để giúp người dân vươn lên thoát nghèo.

Vẻ đẹp huyền bí vào mùa nước đổ. Ảnh: Tuấn Vũ

Nắm bắt cơ hội đó, những năm qua, Đảng bộ huyện Mù Cang Chải đã xây dựng và ban hành 2 nghị quyết chuyên đề về giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Mông gắn với phát triển du lịch.

Triển khai kế hoạch xây dựng con người Mù Cang Chải “thân thiện, nhân ái, đoàn kết, sáng tạo, hội nhập” gắn với tổ chức vận động cải sửa các phong tục tập quán không còn phù hợp, xây dựng đời sống văn hóa mới nhưng vẫn mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc trên từng địa bàn, cộng đồng dân cư.

Chủ động sưu tầm, lập hồ sơ đề nghị Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt danh lam, thắng cảnh Ruộng bậc thang Mù Cang Chải; trình Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận 3 Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia gồm: Lễ mừng cơm mới; Nghệ thuật trình diễn khèn Mông; Nghệ thuật dùng sáp ong tạo hoa văn trên vải. Đã đề nghị với tỉnh bảo tồn 4 di sản và lập danh mục kiểm kê đối với 39 di sản văn hóa vật thể và 142 di sản văn hóa phi vật thể khác.

Các lễ hội của người Mông luôn thu hút khách du lịch. Ảnh: Tuấn Vũ

Hàng năm, tổ chức các lễ hội như: Lễ hội khám phá danh lam thắng cảnh ruộng bậc thang, lễ mừng cơm mới, hội thi giã bánh Giầy, hội thi vẽ hoa văn bằng sáp ong, lễ hội Hoa Tớ Dầy, Festival Khèn Mông, hội thi trình diễn trang phục dân tộc Mông, hội thi sáo Mông… các sự kiện đã thu hút đông đảo người dân địa phương, du khách trong và ngoài nước tham gia, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Mông gắn với quảng bá, giới thiệu hình ảnh miền đất và con người Mù Cang Chải.

Nghệ thuật dùng sáp ong tạo hoa văn trên vải của người Mông được công nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Ảnh: Tuấn Vũ

Bên cạnh đó, huyện Mù Cang Chải đã chú trọng việc giữ gìn và trao truyền bản sắc văn hóa dân tộc Mông tới các thế hệ, tầng lớp Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ thông qua việc tổ chức các lớp truyền dạy nghề như: Nghề chế tác khèn, nghề thêu dệt thổ cẩm hay vẽ sáp ong trên vải...

Đưa các điệu múa khèn, múa khăn, múa gậy xinh tiền, các điệu dân vũ của đồng bào vào giờ thể dục giữa giờ và hoạt động ngoại khóa ở tất cả các trường học gắn với xây dựng mô hình trường học hạnh phúc, trường học du lịch.

Thành lập và duy trì 110 đội văn nghệ bản sắc ở các bản, các chòm dân cư sẵn sàng tham gia biểu diễn các hoạt động tại cộng đồng và phục vụ du khách.

Là người có uy tín, ông Giàng A Páo, bản Thào Chua Chải, xã Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải cho biết, nhiều năm qua, ông luôn tìm hiểu, sưu tầm, lưu giữ các phong tục tập quán, dân ca, nhạc cụ, trang phục, tiếng nói, lễ hội, các trò chơi dân gian, các hiện vật sinh hoạt gia đình, các loại trang phục mặc trong lễ hội của dân tộc Mông với mục đích truyền dạy cho thế hệ sau phải trân quý, bảo tồn những bản sắc văn hóa tốt đẹp của cha ông để lại.

Cùng với việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, huyện quan tâm đẩy mạnh chương trình liên kết, hợp tác phát triển vùng với các huyện lân cận trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp, du lịch gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc.

Tích cực phối hợp với các cơ quan truyền thông của Trung ương và địa phương để tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, bản sắc văn hóa của đồng bào Mông ra các tỉnh, thành phố trong nước và thế giới.

Hiện, Mù Cang Chải đã được nhiều kênh truyền hình, tạp chí du lịch nổi tiếng thế giới như: Kênh Truyền hình CNBC của Mỹ bình chọn là điểm đến hấp dẫn nhất năm 2020; Tạp chí Du lịch quốc tế Condé Nast Traveler bình chọn là điểm đến màu sắc nhất thế giới vào các năm 2019 và 2023; Website về du lịch Big Seven Travel bình chọn là 1 trong 50 điểm đến đẹp nhất năm 2020 (xếp hạng 21)…

Các nghệ nhân biểu diễn khèn Mông. Ảnh: Tuấn Vũ

Theo số liệu thống kê, đến cuối năm 2023, trên địa bàn huyện đã có trên 1.250 hộ kinh doanh thương mại, dịch vụ, trong đó có 139 nhà nghỉ, homestay với sức chứa trên 3.000 khách/đêm và 40 nhà hàng, quán ăn, thu hút trên 370 nghìn lượt du khách đến huyện, đem lại doanh thu từ du lịch đạt gần 360 tỷ đồng…

Cùng với sự phát triển của ngành Du lịch, việc thực hiện các chương trình mục tiêu Quốc gia, các chính sách hỗ trợ phát triển của Trung ương, của tỉnh đã mang lại hiệu quả rõ rệt, kinh tế - xã hội tiếp tục có những bước phát triển mới, đặc biệt công tác giảm nghèo bền vững đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Tỷ lệ giảm nghèo đa chiều năm 2023 đạt 12,42%, trong đó, tỷ lệ giảm nghèo 9,83% (cao nhất từ trước đến nay), giảm tỷ lệ hộ cận nghèo 2,59%.

Việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Mông không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Mông mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo theo đúng tinh thần Nghị quyết số 33 ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”.