Chiều 14/8 tại TP HCM, đại diện Trung tâm bảo tồn di tích TP HCM (thuộc Sở Văn hóa - Thể thao thành phố) có buổi tiếp nhận ngôi nhà số 32 Huỳnh Đình Hai, quận Bình Thạnh của Giáo sư Trần Văn Khê.

Đại diện gia đình Giáo sư Khê tại buổi này có danh ca Bạch Yến (con dâu trưởng) và người cháu thân thiết là ông Hồ Thủy Tinh. Ngoài ra, các thành viên trong ban tổ chức lễ tang Giáo sư Khê là những người em, bạn thân thiết được ông nhắc đến trong di chúc như ông Hồ Tịnh Thủy, nhà báo Nguyễn Thế Thanh, NSND Kim Cương... cũng có mặt.

Từ trái qua: NSND Kim Cương, bà Nguyễn Thế Thanh, ông Bá Thùy và danh ca Bạch Yến tại buổi bàn giao nhà cho đại diện Sở Văn hóa, Thể thao TP HCM chiều 14/8. Ảnh:Thoại Hà

Việc bàn giao được thực hiện theo đúng bản ký kết giữa giáo sư Khê và bà Trương Ngọc Thủy, Nguyễn Thế Thanh (nguyên Giám đốc và phó giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin TP HCM trước đây). Theo đó, sau khi ông qua đời, ngôi nhà này được trao lại cho cơ quan chức năng cùng tất cả hiện vật liên quan đến hoạt động nghề nghiệp của ông từ Pháp mang về Việt Nam như sách vở, báo chí, đĩa hát các loại, phim ảnh, nhạc khí, máy ghi hình, máy ghi âm, tranh, hình ảnh...

Năm 2006, Giáo sư Khê về nước định cư sau nửa thế kỷ sống và làm việc ở Pháp. Ủy Ban Nhân Dân TP HCM trao cho ông căn nhà này vừa là nơi an dưỡng tuổi già và là địa điểm để ông tiếp tục các hoạt động nghiên cứu, quảng bá âm nhạc dân tộc, lưu trữ các hiện vật, tư liệu... Từ năm 2003, ý tưởng về đề án xây dựng Nhà lưu niệm Trần Văn Khê cũng được Sở Văn hóa - Thông tin TP HCM  đề xuất.

Buổi bàn giao nhà vào chiều 14/8 được tiến hành khá mau chóng. Sau khi ông Hồ Thủy Tinh trao chìa khóa ngôi biệt thự cho đại diện Sở, công việc kiểm kê, phân loại các hiện vật lưu trữ tại đây được bắt đầu. Tuy vậy, số phận căn nhà sẽ ra sao và bao giờ địa điểm văn hóa này trở thành Nhà lưu niệm Trần Văn Khê vẫn còn chờ câu trả lời từ cơ quan chức năng.

Theo đại diện Sở, sau khi tiếp nhận, nhà 32 Huỳnh Đình Hai được quản lý theo chế độ công sản. Sở vẫn đang chờ chủ trương của UBND TP HCM để quyết định về hình thức hoạt động của ngôi nhà. Ngoài Trung tâm bảo tồn di tích TP HCM, Bảo tàng TP HCM cũng tham gia tiếp nhận phần hiện vật đang được niêm phong tại đây.

Chị Lê Hoàng Anh - nhân viên Bảo tàng TP HCM - kiểm kê tư liệu giấy tại thư viện Trần Văn Khê ở nhà số 32 Huỳnh Đình Hai.

Nhìn gian nhà trống trải, vắng bóng vị giáo sư già - vốn là "linh hồn" của địa chỉ 32, Huỳnh Đình Hai, không ít người cảm thấy bùi ngùi, nhớ lại không khí náo nức của chín năm trước khi lần đầu tiên Giáo sư Khê chuyển vào ngôi nhà. Năm đó, ông đón cái Tết 2006 với niềm vui của một người hơn nửa thế kỷ đi khắp nơi để nói về nhạc dân tộc, cuối cùng cũng trở lại cội nguồn văn hóa quê hương.

Suốt chín năm sống ở đây, Giáo sư Khê lấy tiền lương hưu của ông để chi trả toàn bộ sinh hoạt phí của cá nhân cũng như cùng các đơn vị xã hội hóa thực hiện các hoạt động âm nhạc chung phục vụ cộng đồng. Với sự hiện diện của ông, ngôi nhà trở thành địa điểm văn hóa diễn ra hàng trăm buổi giao lưu, trò chuyện chuyên đề về các loại hình âm nhạc dân tộc Việt Nam và mở rộng cửa cho tất cả mọi người tham gia.

Không chỉ vậy, ngôi nhà này còn là nơi chứa hơn 10.000 đầu sách, tạp chí liên quan đến âm nhạc truyền thống Việt Nam và âm nhạc thế giới cùng nhiều hiện vật âm nhạc, thiết bị ghi âm, nhạc cụ, đĩa, băng từ... Trong số đó có một tài liệu quý là bộ 149 quyển du ký chép tay của giáo sư Khê ghi lại nhật ký hành trình nghiên cứu, quảng bá âm nhạc dân tộc trong cuộc đời ông. Khi tại thế, Giáo sư Khê từng cùng cô Xuân Mai (nguyên Phó Trưởng phòng Thu thập Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II) lên kế hoạch số hóa một phần khối tư liệu này.

Sau khi ngôi nhà được trao trả cho cơ quan chức năng, chị Na - người gắn bó nhất với Giáo sư Khê gần chín năm qua - phải dọn ra ngoài để thuê nhà trọ. Trước đó, theo di nguyện của Giáo sư, ông mong muốn chị Na được tiếp tục ở lại ngôi nhà. Trung tâm Bảo tồn di tích TP HCM cho biết sắp tới có thể sẽ tạo điều kiện để chị Na quay về chăm sóc địa điểm này.

"Ngôi nhà này có là địa chỉ văn hóa như dự định hay không thì câu trả lời nằm ở thì tương lai… Trong bối cảnh những khu đất, những ngôi nhà đang là cơ sở văn hóa bị biến đổi chức năng thành thứ khác, nhiều người có thể thể băn khoăn liệu đề án Nhà lưu niệm Trần Văn Khê có thực hiện được không? Tôi nghĩ chúng ta đều muốn như thế và tin những người làm văn hóa thực hiện được điều này", bà Thế Thanh chia sẻ.

Danh ca Bạch Yến - vợ Giáo sư Trần Quang Hải (con trai trưởng Giáo sư Trần Văn Khê) chia sẻ bà tiếp tục ở lại trong nước thêm hai tuần để biết rõ liệu ngôi nhà từng gắn bó với Giáo sư Khê có thể trở thành nhà lưu niệm mang tên ông.

"Theo đúng di nguyện của cha, chúng tôi mong muốn nơi đây trở thành trung tâm về nghiên cứu văn hóa, âm nhạc dân tộc, nơi thực hiện các hoạt động giữ gìn, phát huy giá trị âm nhạc dân tộc và cũng là nơi phát phần thưởng cho những người trẻ theo đuổi con đường nghiên cứu phát triển âm nhạc dân tộc, không phân biệt vùng miền, miễn là người giỏi", Bạch Yến nói.

Nữ danh ca cũng cho biết toàn bộ số tiền phúng điếu tại tang lễ vừa qua của Giáo sư Khê là hơn 700 triệu đồng. Gia đình và ban cố vấn đang tiến hành những thủ tục xin thành lập Quỹ Trần Văn Khê. Mục đích của quỹ là hàng năm trao cho các công trình nghiên cứu âm nhạc dân tộc có giá trị, học bổng cho những học sinh, sinh viên nghiên cứu âm nhạc dân tộc.

"Chúng tôi hy vọng có thể kịp sớm ra mắt Quỹ này để vào tháng 6/2016, trong dịp giỗ đầu của Giáo sư Khê, chúng tôi có thể trao giải thưởng Trần Văn Khê mùa đầu tiên cho người xứng đáng", bà Nguyễn Thế Thanh chia sẻ.

(Theo Vnexpress)