Hát Xường - dân ca tiêu biểu của người Mường.

Sinh ra và lớn lên tại xóm Pang, xã Cuối Hạ, huyện Kim Bôi, mảnh đất giàu truyền thống văn hoá, lại là người con của đồng bào dân tộc Mường, chị Đinh Kiều Dung không giấu nổi tự hào. Chị yêu mến quê hương bao nhiêu thì lòng lại nặng trĩu lo âu với văn hoá Mường bấy nhiêu. Bởi đối với những người con thật sự có tâm huyết phải chứng kiến văn hoá cổ vùng bản địa ngày càng mai một trong đời sống hiện đại quả thật rất đau lòng. 

Sẵn trong lòng mình yêu hát dân ca Mường đồng thời với vai trò người cán bộ văn hoá (hiện chị Đinh Kiều Dung đang công tác tại Phòng Văn hoá thông tin huyện Kim Bôi) chị đau đáu quyết tâm xây dựng và phát triển phong trào hát dân ca, đánh cồng chiêng Mường. 

Khi văn hoá tinh thần bản Mường đang dần mất đi nhiều vốn quý theo những lứa nghệ nhân cao tuổi thì chính bàn tay, khối óc nóng hổi của chị lại gieo mầm những hạt giống dân ca nảy nở trong thế hệ trẻ hôm nay. Để họ lưu truyền mãi, tiếp nối mãi dòng chảy văn hóa không ngừng nghỉ.

Chị sinh năm 1959, hiện nay đã lên chức bà nội. Chồng và con trai lớn đều công tác trong quân đội, con trai út đang học đại học. Chị chia sẻ, gia đình là mái ấm, là nơi nhóm lên những ngọn lửa yêu thương nên chị luôn ý thức giữ gìn và vun vén. Chính gia đình là động lực thôi thúc chị hoàn thiện mình trong vai trò người người mẹ, người vợ, người bà đồng thời luôn sát cánh ủng hộ, động viên chị công tác tốt trong vai trò người cán bộ văn hoá. Sự cởi mở, dễ gần ở chị toát lên vẻ đẹp tinh thần dung dị mà tự tin của người Phụ nữ Việt Nam thời hiện đại. 

Khi nhắc đến lớp học dân ca do chị mở ở xóm Bo, xã Kim Bình cuộc trò chuyện càng trở nên sôi nổi. Thế mới thấy rõ chị tâm huyết với nghề biết bao nhiêu. Câu chuyện theo lời kể của chị ngược về những năm 2004. Ngày ấy, lớp học “đánh cồng chiêng và hát dân ca Mường” được khai giảng chuyên dạy cho các em nhỏ lứa tuổi thiếu nhi. Lớp được cấp uỷ Đảng, chính quyền xóm Bo hỗ trợ địa điểm, điện thắp sáng và lãnh đạo Phòng Văn hóa thông tin quan tâm chỉ đạo lĩnh vực chuyên môn, trang thiết bị phục vụ công tác. 

Bên cạnh đó chị không quên nhắc tới BCH Chi hội Phụ nữ xóm Bo đã giúp đỡ trong công tác tổ chức đối nội, đối ngoại cho lớp học. Thành quả của chị là mỗi đêm cuối tuần ở xóm Bo lại vang lên lời hát các bài dân ca cổ như : “Ru ún”, “Lời ru ban ngày”, “Lời ru ban đêm”…, rộn ràng tiếng cồng chiêng đánh nhịp bài “đi đường”, “bông trắng bông vàng”, điệu múa bông xúng xính váy áo Mường. Nhiều em nhỏ bỡ ngỡ, xa lạ với chính văn hoá Mường ngày đầu đến lớp học nay đã trở nên quen thuộc, yêu mến tự hào. Em nào cũng biết hát dân ca, biết đánh cồng chiêng, biết mặc váy Mường. Từ lớp học ấy đã thức tỉnh nhiều thế hệ trân trọng, tự hào với vốn văn hoá dân tộc mình, nó làm sống lại bầu không khí thuở cha ông sinh hoạt. Bấy nhiêu thôi cũng làm ấm lòng người Phụ nữ dũng cảm, nhiệt tình đóng góp chút công sức cho quê hương. 

Cũng từ lớp học ở xóm Bo hôm nào, nhiều thiếu nữ đã trưởng thành, họ đã mang tiếng hát dân ca, tiếng cồng Mường do cô Dung dạy đi khắp bốn phương như: Bùi Thúy Ngần, Bùi Thùy Linh… Chưa dừng lại ở đó, hôm nay vẫn còn những mầm non hứa hẹn chờ bàn tay chị bồi dưỡng như các em nhỏ: Bùi Thị Thảo, Bùi Thu Hà… Mô hình lớp học này là mô hình mới nhất ở Hoà Bình nói riêng và cả nước nói chung ở lĩnh vực dân ca truyền thống. Tuy nhiên, do gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất như thiếu cồng chiêng, trang phục biểu diễn nên lớp học phải tạm nghỉ vào năm 2008. Nói là tạm nghỉ vì chưa khi nào chị Dung thôi tâm huyết mở lại lớp. Đồng nghiệp, người thân và những ai từng biết chị luôn tin tưởng dự định đó sẽ thành hiện thực trong nay mai như lớp học ở xóm Bo ngày nào.

Có thể nói, chị Dung là một người Phụ nữ thành công trong cuộc sống. Gia đình hạnh phúc, công tác đạt nhiều thành tích nổi bật, chị đã từng đạt Huy chương vàng Sơn ca toàn quốc năm 1991 và nhiều giải thưởng về hát dân ca khác. 

Chia sẻ bí quyết tự tin để đi tới thành công, chị khẳng khái nói: Không đặt niềm vui và hạnh phúc của mình vào tay người khác, mình phải làm chủ mong muốn, làm chủ bản thân. Luôn tham gia những hoạt động bổ ích để trở thành một người năng nổ, xông xáo…

Đình Thùy