Hoa Dã Quỳ - loài hoa bản địa Đà Lạt

Hoa 70 năm trước

Từ những năm đầu 30 của thế kỷ trước: “Ngay từ khi mới nhậm chức, ông Trần Văn Lý, quản đạo đầu tiên của Đà Lạt, đã nhận thấy đây là vùng đất có khí hậu mát mẻ, còn nhiều đất hoang, nhu cầu rau quả tươi sống của người Pháp ngày càng tăng… Ông đã nêu sáng kiến lập ấp trồng rau và hoa tươi cung cấp tại chỗ cho người Pháp tại Đà Lạt…”.

Và ông Trần Văn Lý đã đề nghị Tổng đốc Hà Đông -  kiêm Chủ tịch Ủy ban Tương tế Trung ương Bắc kỳ, Hoàng Trọng Phu cho di dân vào xứ Đà Lạt để lập ấp trồng hoa và rau xanh.

Tháng 5/1938, hơn 30 người là cư dân vùng Hà Đông cũ (nay thuộc Hà Nội) đã có mặt tại Đà Lạt. Hai cụ Ngô Văn Bính, Ngô Văn Ngôn, nay sống ở số 10 Nguyễn Công Trứ, Đà Lạt (năm đó, các cụ chưa tròn 18) cũng có mặt trong số hơn 30 người rời quê đến vùng đất mới.

Năm 1939, chàng thanh niên Ngô Văn Bính đã viết thư về Hà Đông động viên cả gia đình cùng vào, và… không quên mang theo một ít giống hoa. Bố anh Bính, cụ Ngô Văn Ất ngay lập tức chuẩn bị 2.000 củ giống lay-ơn mang vào xứ hoàng triều cương thổ. Từ đó, một làng hoa Hà Đông đã hình thành ngay xứ sương mù.

Nhớ lại hôm ở nhà cụ Ngô Văn Ngôn, khi nhìn ra ngoài sân, mắt tôi chạm phải một sắc hồng của loài hoa đào khá lạ. Thấy khách hậu sinh có vẻ thích thú, cụ Ngôn giải thích: “Đây là gốc đào rất “lịch sử”. Cành đào này là món quà từ miền Bắc gửi vào chưng tết ở Dinh Độc lập năm 1960. Nó là giống đào hoa thắm, cánh kép. Sau Tết, cành đào được ông Huệ (làm ở cơ quan canh nông Đà Lạt lúc ấy) đưa từ Sài Gòn lên Đà Lạt. Và chính tay tôi trồng nó ngay trước sân nhà từ bấy đến giờ”. Hóa ra, xứ hoa Hà Đông của xứ sở Đà Lạt này còn nhiều điều về hoa đáng khai thác lắm.

Sau hơn 70 năm hình thành làng hoa và chuyên sống bằng nghề trồng hoa và rau, làng hoa Hà Đông hiện đã có hơn 400 hộ chuyên sản xuất hoa với diện tích trên 50ha và chuyên trồng các loại hoa có giá trị cao như hoa hồng, cúc, cát tường, cẩm chướng, lily…

Nói về thu nhập từ hoa, chưa biết xưa hơn giờ hay giờ hơn xưa, nhưng chúng tôi cứ thử nêu hai con số để mọi người cùng suy ngẫm: Xưa, để có một giống layơn, người ấp Hà Đông bỏ ra 4 xu tiền Đông Dương. Hai tháng sau, củ giống này cho hoa bán được 2 hào. Tính cả vườn khoảng một hecta thì thu được 400 đồng. Trong khi, giá một tạ gạo lúc đó chỉ 2 đồng. Còn bây giờ, cũng ở Hà Đông, nhà vườn trồng hoa có thu nhập trên dưới 130 triệu đồng mỗi năm trên mỗi hecta. Tất nhiên, sự so sánh luôn có những khập khiễng. Riêng chuyện làng hoa Hà Đông hồi Festival hoa Đà Lạt lần thứ 3 (năm 2010) là làng hoa được UBND TP. Đà Lạt ra quyết định công nhận là làng hoa đầu tiên và là làng nghề truyền thống của xứ sương mù.

Ở xứ sở sương mù Đà Lạt, sau Hà Đông là những làng hoa mà ngày nay đã trở thành những cái tên rất quen thuộc với du khách như làng hoa Thái Phiên, làng hoa Vạn Thành, làng hoa An Sơn…

Những sắc màu của festival hoa Đà Lạt. Ảnh: Kim Chánh

Thành phố… hoa hôm nay

Bây giờ, những làng hoa ở Đà Lạt như Hà Đông, Vạn Thành, Thái Phiên, An Sơn… không chỉ trồng hoa, mà còn là những làng du lịch khá nổi tiếng. Những làng hoa làm du lịch ấy không chỉ là những làng hoa truyền thống mà nó, hoặc từ nó, còn là nơi sản sinh ra nhiều sản phẩm hoa độc đáo của Đà Lạt như “hoa từ đất” (làm hoa từ đất sét), hoa sấy khô (hoa tươi sấy khô giữ được trên dưới 10 năm), hoa trên đá (hoa được trồng trên đá), các món ăn từ hoa…

Tổng đạo diễn Festival hoa Đà Lạt 2012, Nguyễn Vũ Hoàng cho biết, Festival hoa Đà Lạt lần thứ tư này sẽ diễn ra trong các ngày từ 30/12/2011 đến 03/01/2012 với 9 chương trình chính và 12 chương trình hưởng ứng.

Đặc biệt, chủ đề Festival hoa Đà Lạt năm nay vẫn xoay quanh “chuyện hoa” nhưng có điều khác hơn 3 lần tổ trước ở chỗ: Đây là năm đầu tiên Đà Lạt tổ chức Festival hoa với tâm thế là một “Thành phố Festival hoa”. Và chính vì lý do này mà Ban Tổ chức đã chọn “Đà Lạt -   thành phố Festival hoa” làm chủ đề cho lễ hội lần thứ tư này.

Thực ra, danh hiệu “Thành phố Festival hoa” của Đà Lạt đã được đặt ra từ lần Festival hoa Đà Lạt 2010, nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội; và đến nay, đề án “Thành phố Festival hoa” của Đà Lạt vừa được hoàn thành và trình Chính phủ phê duyệt.

Nói cách khác, Festival hoa Đà Lạt 2012 được diễn ra với một tâm thế mới - tâm thế của một thành phố lần đầu tiên trong cả nước được công nhận danh hiệu “Thành phố Festival hoa”.

Trong 9 chương trình chính, “Những không gian hoa” và “Không gian hoa đẹp Festival hoa Đà Lạt 2012” được xem là hai chương trình tạo nên điểm nhấn đặc biệt cho Festval hoa lần này. Cả hai chương trình được diễn ra trong suốt thời gian lễ hội (30/12/2011 - 03/01/2012) với nhiều “không gian” cụ thể như các không gian hoa hồ Xuân Hương, cầu Ông Đạo, đường hoa Lê Đại Hành, đồi hoa dại Vườn hoa TP. Đà Lạt, đồi hoa hoài niệm Đà Lạt phía sân golf (do Hiệp hội Hoa Đà Lạt thực hiện trên diện tích 3,3 ha, kinh phí hơn 9 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa)… không chỉ là những điểm nhấn cần thiết, mà còn là điểm mới đáng quan tâm của Festival hoa Đà Lạt 2012.

Ông Nguyễn Vũ Hoàng nói với tôi rằng, trong tâm thế mới của Đà Lạt, Festival hoa lần thứ 4 này ngoài ý nghĩa đón chào (cũng có thể là “đón đầu”) sự kiện Đà Lạt được chính thức công nhận là “Thành phố Festival hoa”, đây còn là tiền đề để tiến tới kỷ niện 125 năm khai sinh Đà Lạt và cũng là hoạt động để hướng đến năm Du lịch quốc gia 2014.

Kim Chánh