Với chủ đề: “Nối đuốc mồi đèn Thiền Trúc lâm - Truyền trao Tâm ấn vị Tông phong - Huyền Trân nhập Trúc lâm Đại Việt”, trong khuôn khổ chào mừng ngày Đức Phật thị hiện trên cõi đời; trong không khí cả nước đang hướng về lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất hai miền Nam - Bắc; hướng tới mục đích cao cả, tôn vinh giá trị của người phụ nữ Việt Nam nói chung và Huyền Trân công chúa nói riêng, kỷ niệm 684 năm ngày hoá thân Thần mẫu Trần triều Huyền Trân công chúa tại Khu Di tích lịch sử văn hoá Chùa Hổ Sơn - Quảng Nghiêm tự để tổng kết, đánh giá thành tựu trong công cuộc bảo vệ, phát huy giá trị về Huyền Trân công chúa tại nơi đây.

Đến với “Lễ hội Chùa Hổ Sơn năm 2024”, người dân địa phương cùng các Phật tử, chư khách thập phương sẽ được chiêm ngưỡng ngôi chùa cổ kính trong không khí yên bình, thanh tịnh bên sườn núi Hổ; hòa mình trong không gian văn hóa lễ hội; tìm hiểu về những nét đẹp văn hóa của địa phương; hiểu hơn về công lao của Thần mẫu Huyền Trân công chúa; được đắm mình trong những thanh âm vang vọng của lịch sử, để lắng nghe khúc tráng ca bất hủ của Trần Triều oanh liệt, làm sống lại hào khí Đông A huy hoàng.

Trong khuôn khổ “Lễ hội Chùa Hổ Sơn năm 2024”, sẽ diễn ra những hoạt động hấp dẫn và đặc sắc như: Chương trình đặc biệt: “Nối đuốc mồi đèn thiền Trúc Lâm - Truyền trao Tâm ấn vị Tông phong - Huyền Trân nhập Trúc lâm Đại Việt"; nghi lễ rước nước; rước lửa; rước kiệu; trải nghiệm các hình thức nghệ thuật truyền thống, các trò chơi dân gian…

Từ xưa đến nay, khi nhắc đến lịch sử truyền thống xã Liên Minh, mọi người không chỉ nhắc đến đây là mảnh đất giàu truyền thống cách mạng mà còn là quê hương có truyền thống văn hóa.

Dấu ấn văn hóa truyền thống của Liên Minh một mặt được thể hiện đậm nét qua các di tích đình, chùa. Trong đó tại Khu Di tích lịch sử văn hoá Chùa Hổ Sơn - Quảng Nghiêm tự nơi thờ công chúa Huyền Trân đã góp phần tô đậm truyền thống văn hóa xã Liên Minh đặc sắc hơn.

Chùa Hổ Sơn được xây dựng cách đây hơn 700 năm. Đây là nơi công chúa Huyền Trân về lập am thờ Phật.

Công chúa Huyền Trân là em gái vua Trần Anh Tông, con gái duy nhất của Thượng hoàng Trần Nhân Tông và Thái hậu Khâm Từ Bảo Thánh.

Với lòng yêu nước thương dân, vì sự hưng thịnh của đất nước, công chúa Huyền Trân đã hy sinh, dâng hiến tuổi thanh xuân của mình lên kiệu hoa về Chiêm Thành làm vợ vua Chế Mân năm 1306 để giữ mối hòa hiếu giữa hai nước.

Để đáp lại, vua nước chiêm Thành đã dâng hiến Châu Ô và Châu Lý, tức từ đèo Hải Vân đến tỉnh Quảng Trị ngày nay cho nước Đại Việt.

Cuộc hôn nhân ngắn ngủi của công chúa Huyền Trân chỉ kéo dài hơn 1 năm do vua Chế Mân đột ngột mất vì bạo bệnh.

Theo phong tục của Chiêm Thành, Huyền Trân là người được Chúa Chiêm yêu mến nhất nên phải lên giàn hỏa thiêu.

Nghe tin đó, vua Trần Anh Tông là anh trai của công chúa Huyền Trân đã cử một đoàn sứ giả sang nước Chiêm Thành đón bà về. Trải qua 10 tháng lênh đênh trên biển, tháng 8 năm 1308, công chúa Huyền Trân cùng với đoàn mới về đến kinh thành Thăng Long.

Đầu năm 1309, công chúa Huyền Trân đã xin thượng hoàng là cha Trần Nhân Tông lúc đó đang tu ở Yên Tử cho bà xuống tóc xuất gia tu hành.

Đến năm 1311, công chúa Huyền Trân về chân núi Hổ lập am thờ Phật cho đến khi qua đời vào ngày 9/4 năm Canh Thìn (1340). Thời điểm đó, ở làng Tiền, xã Tam Thanh, phía Tây núi Hổ có công chúa Thụy Bảo là cô ruột của công chúa Huyền Trân đang tạo vườn hoa An Lạc và lập chùa tu hành. Tại đây, hai người cùng tu hành, phụng sự Phật pháp, khai hoang lập ấp, dạy dân trồng cây lương thực để cuộc sống ấm no, trồng cây thuốc Nam để chữa bệnh và không ngừng chăm lo cho đời sống nhân dân trong vùng ngày càng thịnh vượng.

Sau khi hai bà mất, nhân dân làng Hổ Sơn lập am thờ trên chùa Nộn Sơn để tri ân công đức.

Ghi nhớ công ơn và tiếc thương người con gái nước Đại Việt nết na xinh đẹp đã dâng trọn tuổi thanh xuân của mình để đem lại hòa bình thịnh trị và mở mang bờ cõi cho đất nước, Nhân dân làng Hổ Sơn đã lập đền thờ tại nơi bà tu hành.

Hàng năm vào ngày 9/4 Âm lịch là ngày kỵ của công chúa Huyền Trân, dân làng Hổ Sơn tổ chức lễ hội để tưởng nhớ, tri ân công đức bà.

Trong khuôn viên chùa còn được dựng tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông bằng đá sapphire nguyên khối, cao 5,1 mét tượng trưng cho 51 năm Phật Hoàng Trần Nhân Tông thị hiện

Hiện chùa Hổ Sơn vẫn giữ được 27 tượng thờ và 27 đồ thờ cổ, trong đó nhiều cổ thư, cổ vật quý như: Tượng 2 công chúa, 4 sắc phong của các triều đại phong kiến phong cho 2 công chúa, một số bát hương sứ, sành mang phong cách nghệ thuật thời Lê.

Căn cứ vào giá trị lịch sử của ngôi chùa, ngày 27/9/2006, UBND tỉnh Nam Định đã ban hành quyết định công nhận Chùa Hổ Sơn là di tích lịch sử cấp tỉnh.

Trải qua những thăng trầm cùng lịch sử đất nước, Chùa Hổ Sơn đã xuống cấp nghiêm trọng.

Thể theo nguyện vọng được trùng tu, tôn tạo để lưu giữ di tích lịch sử của Nhân dân, các tín đồ Phật tử và thầy trụ trì, ngày 22/1/2020, Chủ tịch UBND tỉnh đã phê duyệt quyết định cho phép Chùa Hổ Sơn được tu bổ tôn tạo.

Đầu năm 2021, Chùa Hổ Sơn chính thức được khởi công xây dựng với mong muốn được góp sức bảo tồn và phát huy các giá văn hóa đời nhà Trần. Công trình Chùa Hồ Sơn được xây dựng trên nền đất chùa cũ và được quy hoạch mở rộng khuôn viên với tổng diện tích là 13 ha, gồm 30 hạng mục công trình lớn nhỏ. Trong đó, khu thờ tự gồm có tòa tam bảo, đền thờ mẫu, đền thờ Huyền Trân công chúa, nhà thờ tổ, lầu cô, lầu cậu, cùng tượng thập bát vị La hán, nhà bia, quần thể lăng tẩm tháp tổ…

Chùa và đền thờ công chúa Huyền Trân được tôn tạo có hai cổng, bố trí đối xứng. Đi vào cổng bên trái, bước lên vài chục bậc thang lát đá là 2 dãy tượng với 18 vị La hán theo nguyên mẫu ở chùa Tây Phương. Nằm chính giữa cổng là ngôi tam bảo khang trang; bên phải là đền thờ Huyền Trân công chúa. Cả chùa và đền đều được tôn tạo theo kiến trúc “tiền chữ nhất, hậu chữ đinh”. Toàn bộ tượng phật, tượng nhị vị công chúa, hoành phi câu đối, các hương án, các cấu kiện kiến trúc bên trong đều được chạm khắc tinh xảo, được sơn son thiếp vàng trên nền nâu đỏ truyền thống, thể hiện sự linh thiêng, uy nghiêm của chốn tâm linh.

Bên cạnh chùa và đền còn được phục dựng động Sơn trang, đàn tế thiên và hang hương trên sườn núi.

Từ trên chùa và đền nhìn ra là khuôn viên rộng lớn được quy hoạch, thiết kế khoa học hợp lý.

Nằm trong khuôn viên chùa được dựng bảo tháp 13 tầng, cao 26 mét, tượng Phật bà Quan âm, cột cờ, giếng ngọc đá ong, nhà thuốc nam và nhất là Thuyền rồng - Bảo tàng Huyền Trân công chúa mô phỏng cảnh thuyền rồng đón công chúa Huyền Trân từ Chiêm Thành về nước.

Đặc biệt hơn là trong khuôn viên chùa còn được dựng tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông bằng đá sapphire nguyên khối, cao 5,1 mét tượng trưng cho 51 năm Phật Hoàng Trần Nhân Tông thị hiện.

Cũng nằm trong khuôn viên chùa còn được xây dựng nhà khách, nhà khách ni, 12 cây tháp tăng, cùng nhiều công trình phụ cận, như vườn hoa cây cảnh, hồ sen, làm cho khuôn viên chùa hoàn chỉnh và đẹp hơn.

Chính vì vậy, khi về với Chùa Hổ Sơn, xã Liên Minh, Nhân dân và du khách thập phương không chỉ được thành tâm lễ phật cầu mong sức khoẻ, bình an, được tìm hiểu thêm về cuộc đời của công chúa Huyền Trân - người con gái nước Đại Việt nết na xinh đẹp đã dâng trọn tuổi thanh xuân của mình để đem lại hòa bình thịnh trị và mở mang bờ cõi cho đất nước, mà còn được khám phá, vãn cảnh trong không gian linh thiêng, thanh tịnh của ngôi chùa bên chân núi Hổ.