(Thanh tra) - Ngày 6/11, Trường Cán bộ Thanh tra tổ chức hội nghị đánh giá cơ sở đề tài khoa học cấp bộ “Xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn ở Việt Nam”, do TS Nguyễn Quốc Văn, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm.
Theo TS Nguyễn Quốc Văn, hiện nay, thể chế về kiểm soát tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật và đạo đức công vụ, góp phần phòng ngừa, phát hiện, xử lý người và tài sản có dấu hiệu tham nhũng, tiêu cực.
Tuy nhiên, theo chủ nhiệm đề tài, vấn đề xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn hiện vẫn là khâu rất yếu, với việc tồn tại đồng thời nhiều hạn chế, bất cập quan trọng trên các phương diện pháp lý và thực tiễn.
Việc tổ chức xác minh, kết luận về tài sản, thu nhập của các đối tượng thuộc diện quản lý của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cấp ủy Đảng ở Trung ương và địa phương, của các đối tượng là đại diện chủ sở hữu hoặc lãnh đạo, quản lý các doanh nghiệp Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập chưa được quy định rõ nhằm bảo đảm tính thực tế khả thi, khách quan, minh bạch, trách nhiệm giải trình, phòng, chống xung đột lợi ích và phục vụ đồng thời sự giám sát, kiểm soát của Nhà nước và Nhân dân đối với việc thực hiện các quyền về tài sản của các nhóm đối tượng hết sức quan trọng và đặc biệt này.
Theo TS Nguyễn Quốc Văn, vì hạn chế, bất cập nói trên, hiện nay, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Chính phủ, Thanh tra Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt việc nghiên cứu, tập hợp mô hình, kinh nghiệm để xây dựng, hoàn thiện thể chế về xác minh tài sản, thu nhập nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn và xác lập cơ sở cho việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tham nhũng..
Do đó, trong bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam; nhằm góp phần đẩy mạnh việc thi hành Hiến pháp năm 2013, Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 và các chỉ đạo của Đảng về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; xây dựng luận cứ cho việc hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu quả thực tiễn của hoạt động xác minh tài sản, thu nhập, đáp ứng yêu cầu xây dựng chính phủ liêm chính, kiến tạo, phát triển, phục vụ Nhân dân, việc nghiên cứu Đề tài “Xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn ở Việt Nam” là cần thiết và mang tính thời sự.
Với mục tiêu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; đánh giá thực trạng khung chính sách, pháp luật và thực tiễn về xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn ở Việt Nam, đồng thời, đề xuất quan điểm, giải pháp chính trị, pháp lý và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn ở Việt Nam, đề tài nghiên cứu 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề chung về xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn.
Tại chương này, chủ nhiệm đề tài đã tổng hợp, phân tích, luận giải những khái niệm, vấn chung về kiểm soát tài sản, thu nhập và xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn như: Khái niệm tài sản, thu nhập, khái niệm người có chức vụ, quyền hạn, khái niệm kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, khái niệm về xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Từ việc phân tích các khái niệm có liên quan, tác giả trình bày nội hàm lý thuyết và các đặc điểm của vấn đề xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn.
Chương 2: Thực trạng về xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Chủ nhiệm đã hệ thống hóa và phân tích khung thể chế của Việt Nam có liên quan đến xác minh tài sản, thu nhập và thực tiễn hoạt động xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn từ sau khi Quốc hội ban hành Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2005.
Theo đó, khung thể chế về xác minh tài sản, thu nhập được tác giả tổng hợp theo 3 trụ cột chính: Các quy định của Đảng, các quy định pháp luật của Nhà nước và các điều ước, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam là thành viên có nội dung liên quan đến kiểm soát tài sản, thu nhập và xác minh tài sản, thu nhập...
Chương 3: Quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn.
Đề tài tập trung phân tích các giải pháp định hướng chiến lược nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả bền vững của công tác kiểm soát tài sản, thu nhập nói chung và của hoạt động xác minh tài sản, thu nhập nói riêng, bao gồm các giải pháp về xây dựng văn bản pháp lý chuyên biệt về kiểm soát tài sản, thu nhập; các giải pháp về hoàn thiện các quy định hiện hành về kiểm soát tài sản, thu nhập và xác minh tài sản, thu nhập, trọng tâm là sửa đổi Luật Phòng, chống tham nhũng và một số luật có liên quan.
Trong đó có 8 nhóm giải pháp quan trọng có tính đột phá gồm: Thu hẹp diện đối tượng người có chức vụ, quyền hạn chịu sự xác minh tài sản, thu nhập; thành lập cơ quan chuyên trách về kiểm soát tài sản, thu nhập; tăng cường ứng dụng công nghệ số trong kiểm soát, xác minh tài sản, thu nhập; hình sự hóa hành vi làm giàu bất chính; xây dựng cơ chế thu hồi tài sản không qua thủ tục kết tội; triển khai đồng bộ việc kiểm soát tài sản xã hội; phát huy vai trò của xã hội trong kiểm soát tài sản, thu nhập; phát huy vai trò của công cụ thuế, ngân hàng và các công cụ quản lý Nhà nước khác trong kiểm soát, xác minh tài sản, thu nhập.
Đặc biệt, theo TS Nguyễn Quốc Văn, nhằm phục vụ kịp thời hoạt động xác minh tài sản thu nhập trong thời gian trước mắt, đề tài đã nêu và phân tích một số đề xuất kiến nghị cụ thể như: Ban hành chỉ thị mới của Đảng về lãnh đạo công tác kiểm soát tài sản, thu nhập trong điều kiện mới; sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng10-12/2025); nghiên cứu hình sự hóa hành vi làm giàu bất hợp pháp; nghiên cứu xây dựng chế về thu hồi tài sản không qua thủ tục kết tội; nghiên cứu xây dựng cơ chế thu hồi tài sản tham nhũng có yếu tố nước ngoài; ban hành nghị định của Chính phủ hướng dẫn quy trình, thủ tục xác minh tài sản, thu nhập …
Với những kết quả đạt được, đề tài được hội đồng đánh giá cơ sở thống nhất đề tài đủ điều kiện nghiệm thu chính thức.
