(Thanh tra) - Đó là một trong những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến được đưa ra tại đề tài khoa học cấp bộ “Tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến - Thực trạng và giải pháp” do TS Cung Phi Hùng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Thanh tra làm chủ nhiệm được Hội đồng Khoa học Thanh tra Chính phủ đã tổ chức nghiệm thu vào ngày 15/12.
Trình bày kết quả nghiên cứu, TS Cung Phi Hùng nhấn mạnh: hoạt động tiếp công dân trực tuyến, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến là trọng tâm trong lộ trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần hiện đại hóa quản lý hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ người dân.
“Đây là xu hướng tất yếu, yêu cầu bức thiết nhằm khắc phục hạn chế của quy trình truyền thống, đáp ứng kỳ vọng về minh bạch, nhanh chóng và an toàn thông tin”, theo ông Hùng
Ông Hùng chỉ ra, lợi ích thiết thực của việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến là người dân chủ động về thời gian, địa điểm; tiết kiệm chi phí; hệ thống lưu trữ, phân loại tự động; tăng tính minh bạch và bảo mật thông tin.
Mục tiêu của đề tài là xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến ở Việt Nam.
Theo chủ nhiệm đề tài, hệ thống pháp luật điều chỉnh các hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến ở Việt Nam đã hình thành một khung khổ pháp lý tương đối đầy đủ, phản ánh sự đan xen giữa quy định truyền thống và những bước tiến mới thích ứng với môi trường số.
Tuy nhiên, các quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến còn chưa rõ ràng, thiếu cụ thể. Các luật chuyên ngành (khiếu nại, tố cáo) chưa được sửa đổi để tích hợp đầy đủ các quy trình nghiệp vụ trực tuyến (thụ lý, xác minh, đối thoại trực tuyến), dẫn đến tình trạng vận dụng chung chung, thiếu thống nhất.
Mặt khác, hệ thống pháp luật đã hình thành nhưng thiếu tính thống nhất và đồng bộ cho chuyển đổi số toàn diện, đặc biệt ở khâu giải quyết khiếu nại, tố cáo. Khối lượng công việc hành chính rất lớn và áp lực gia tăng, đòi hỏi các giải pháp đột phá để giảm tải và nâng cao hiệu quả. Sự phân hóa rõ rệt giữa ưu, nhược điểm của hai phương thức truyền thống và trực tuyến khẳng định sự cần thiết của một mô hình kết hợp, linh hoạt.
Do đó, theo ông Hùng các khoảng trống chủ yếu cần khắc phục bao gồm hạ tầng công nghệ thông tin và tích hợp hệ thống; quy trình chuẩn cho chữ ký số và bảo mật; năng lực nhân sự; hệ thống giám sát, đánh giá hiệu quả công việc (KPI); và rào cản tiếp cận của người dân.
Để khắc phục những hạn chế đó, đề tài đã đề xuất một hệ thống giải pháp mang tính đồng bộ, khả thi và có tầm nhìn đột phá.
Theo đó, cần số hóa toàn diện quy trình tiếp công dân, giải quyết khiếu nại trực tuyến đảm bảo tính minh bạch, tự động hóa và tuân thủ pháp luật. Ban hành Quy chế tiếp công dân điện tử, xây dựng Cổng thông tin tích hợp (web, app, chatbot), sử dụng định danh VNeID/chữ ký số, và triển khai hạ tầng máy chủ bảo mật, đáp ứng tiêu chuẩn ISO/IEC 27001.
Về giải quyết tố cáo trực tuyến, tập trung vào tính bảo mật, minh bạch và rút ngắn thời gian xử lý thông qua 6 nhóm giải pháp chính. Hoàn thiện khung pháp lý và quy chế nội bộ: Ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết, xây dựng quy chế nội bộ rõ ràng, quy định thời hạn xử lý cụ thể (Thụ lý: 5 ngày, Xác minh: 30-45 ngày, Kết luận: 7 ngày) và cơ chế khen thưởng, kỷ luật.
Đặc biệt là ứng dụng các công nghệ số tiên tiến như Blockchain và AI để giải quyết các bài toán về minh bạch, bảo mật và hiệu quả.
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, đề tài kiến nghị sớm xem xét, nghiên cứu để đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh việc xây dựng mới các luật chuyên biệt: Luật Tiếp công dân trực tuyến, Luật Giải quyết khiếu nại trực tuyến và Luật Giải quyết tố cáo trực tuyến. Các luật này sẽ tạo ra khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh, tháo gỡ mọi vướng mắc về giá trị pháp lý của hồ sơ điện tử, chữ ký số và các quy trình nghiệp vụ đặc thù.
Chỉ đạo rà soát, hệ thống hóa và sửa đổi, bổ sung các văn bản dưới luật (nghị định, thông tư) hiện hành để tạm thời tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các hình thức trực tuyến ngay trong khi chờ đợi các luật mới được ban hành.
Đầu tư nguồn lực để xây dựng và triển khai Hệ thống thông tin quốc gia về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trực tuyến trên nền tảng điện toán đám mây, bảo đảm bảo mật, an toàn và có khả năng kết nối, liên thông với cổng dịch vụ công quốc gia, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Xây dựng lộ trình và cơ chế tài chính cụ thể để thí điểm và nhân rộng việc ứng dụng các công nghệ số tiên tiến (Blockchain, AI) vào các khâu then chốt của quy trình, bắt đầu từ việc lưu trữ "hash" đơn thư và xây dựng cơ chế tố cáo ẩn danh bảo mật cao.
Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng số, nghiệp vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo trong môi trường trực tuyến và đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác này tại các cơ quan.
Đối với các cơ quan, đơn vị trong hệ thống hành chính Nhà nước, chủ động rà soát, tinh gọn và số hóa toàn bộ quy trình nội bộ liên quan đến việc tiếp nhận và xử lý đơn thư, bảo đảm sự phối hợp nhịp nhàng, minh bạch trên môi trường mạng.
Nâng cao hiểu biết và kỹ năng sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, tuân thủ các quy định khi thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của mình trên môi trường số.
Với những kết quả đạt được, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài đạt loại Khá.
