Phát hiện nhiều tồn tại, thiếu sót
Thanh tra TP Cần Thơ vừa ban hành thông báo kết luận thanh tra việc mua sắm và sử dụng các trang thiết bị, vật tư, phương tiện phòng, chống dịch, các loại xét nghiệm chẩn đoán nhanh và xét nghiệm sinh học phân tử RT-PCR xác định Covid-19 tại Sở Y tế và cơ quan, đơn vị có liên quan. Qua thanh tra, đã chỉ ra nhiều tồn tại, thiếu sót cần khắc phục, chấn chỉnh.
Trong năm 2020 và 2021, các đơn vị đã thực hiện mua sắm 576 gói thầu, tổng giá trị hơn 276 tỷ đồng. Đoàn thanh tra tiến hành kiểm tra 413 gói thầu, với tổng giá trị hơn 238 tỷ đồng.
Kết quả thanh tra cho thấy, Sở Y tế mượn hàng và ký hợp đồng nguyên tắc tạm ứng hàng theo doanh số với nhà thầu, sau đó chỉ định thầu sau, là chưa phù hợp với các nguyên tắc về đấu thầu quy định tại Khoản 12, Điều 4 Luật Đấu thầu.
Một số gói thầu không thực hiện đủ các bước đối với chỉ định thầu theo quy trình rút gọn, không có 3 bảng báo giá để làm cơ sở chỉ định thầu và xác định giá gói thầu, chưa đăng tải công khai trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Hồ sơ đấu thầu của một số gói thầu không thể hiện việc gửi dự thảo hợp đồng cho nhà thầu để thương thảo, hoàn thiện hợp đồng; không công khai kết quả lựa chọn nhà thầu theo quy định.
CDC Cần Thơ thực hiện 7 gói thầu mua sắm sinh phẩm, hóa chất, vật tư tiêu hao, trong đó 5 gói thầu đã làm thủ tục thanh toán, 2 gói thầu tạm dừng thanh toán (đã thực hiện các bước theo quy trình chỉ định thầu). Đơn vị được chỉ định thầu là Công ty TNHH Khoa học Hợp Nhất (Công ty Hợp Nhất).
Qua thanh tra tại CDC Cần Thơ, đã ghi nhận một số hạn chế như việc lựa chọn sản phẩm do Công ty Việt Á sản xuất để làm căn cứ đề xuất kinh phí, phê duyệt dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu nhưng không nêu được căn cứ đề xuất nhu cầu về chủng loại, đặc tính kỹ thuật, công nghệ sản xuất, mức độ tương thích với máy móc thiết bị đang sử dụng và so sánh hiệu quả giữa các loại kit xét nghiệm đang có trên thị trường.
Trong khi tại cùng thời điểm, Bộ Y tế có nhiều văn bản công bố nhiều sản phẩm kit xét nghiệm PCR (trong nước và nhập khẩu) để các cơ sở y tế tham khảo làm căn cứ mua sắm.
“Việc chỉ định thầu của CDC Cần Thơ có dấu hiệu cố ý lựa chọn sản phẩm của Công ty Việt Á và chỉ định Công ty Hợp Nhất thực hiện gói thầu nhằm hợp thức hóa hồ sơ mua sắm, xây dựng giá không tham khảo giá thị trường dẫn đến chênh lệch giá gây thiệt hại ngân sách Nhà nước...”, thông báo kết luận thanh tra nêu.
Ngoài ra, Công ty Hợp Nhất chưa cung cấp hàng hóa theo đúng các điều khoản nêu trong hợp đồng. Tuy nhiên, CDC Cần Thơ căn cứ vào các biên bản mượn hàng trước đó làm cơ sở xác nhận giá trị khối lượng công việc hoàn thành và thực hiện nghiệm thu thanh lý hợp đồng để thanh toán cho nhà thầu là không đúng quy định pháp luật.
Đến thời điểm thanh tra, CDC Cần Thơ còn mượn hàng chưa làm thủ tục thanh toán và thủ tục đấu thầu tổng giá trị thực hiện hơn 7,3 tỷ đồng (gói số 1), gói thầu mua bộ trang thiết bị chẩn đoán/sinh phẩm phát hiện RNA của vi rút SARS-CoV-2 và hóa chất tách chiết DNA/RNA từ vi rút, giá đề nghị phê duyệt hơn 10,6 tỷ đồng (gói số 2).
Có dấu hiệu chia tách nhỏ gói thầu
Tại các bệnh viện công lập trên địa bàn TP, việc thực hiện các gói thầu mua sắm vật tư y tế, phương tiện phòng, chống dịch và kit test còn nhiều hạn chế, thiếu sót như: Hồ sơ phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu không có biên bản họp của hội đồng khoa học; hàng hóa được chỉ định để mua sắm là sản phẩm của Công ty Việt Á, không so sánh đối chiếu với giá của các sản phẩm cùng tính năng, tiêu chuẩn kỹ thuật của các hãng sản xuất khác, dẫn đến việc thẩm định giá (cơ sở quan trọng để phê duyệt giá kế hoạch) không phản ánh chính xác giá thị trường của sản phẩm.
Kết quả thanh tra cho thấy, có dấu hiệu chia tách nhỏ gói thầu để tiến hành mua sắm ở một số bệnh viện để thực hiện chỉ định thầu theo quy trình rút gọn, vi phạm những điều cấm trong hoạt động đấu thầu theo quy định tại điểm k, Khoản 6, Điều 89 Luật Đấu thầu năm 2013 và Khoản 3, Điều 9 Thông tư số 58/TT-BTC ngày 29/3/2016 của Bộ Tài chính.
Việc chia nhỏ thành các gói thầu dưới 100 triệu đồng nên không phải trình Sở Tài chính thẩm định giá và trình UBND TP phê duyệt dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Do vậy, giá các sản phẩm test nhanh do bệnh viện tự chỉ định thầu (thông qua bảng báo giá) có thể chưa đảm bảo đúng giá thị trường của sản phẩm, thậm chí giá của các sản phẩm test nhanh do bệnh viện mua có giá cao hơn sản phẩm có cùng tính năng, độ nhạy, độ đặc hiệu.
Đối với việc mua sắm của UBND các quận, huyện và trung tâm y tế, một số đơn vị chưa lập, trình phê duyệt dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu dưới 100 triệu đồng, chỉ có văn bản thống nhất giao dự toán và quyết định bổ sung dự toán giao trung tâm y tế tổ chức thực hiện mua sắm.
Hầu hết UBND các quận, huyện chưa kịp thời đăng tải công khai kết quả lựa chọn nhà thầu theo quy định; không thực hiện thương thảo hợp đồng; không yêu cầu nhà thầu cung cấp số lưu hành hoặc số giấy phép nhập khẩu phù hợp với trang thiết bị y tế dự thầu theo quy định…
Đoàn thanh tra cũng xác định có dấu hiệu chia nhỏ gói thầu để lựa chọn các đơn vị phân phối sản phẩm test nhanh khác nhau, loại test nhanh khác nhau, với giá test chênh lệch khá lớn. Tuy nhiên, gói thầu có giá sản phẩm test cao hơn đã không thực hiện, do vậy chưa gây ra thiệt hại hay lãng phí về tài chính cho ngân sách…
Chánh Thanh tra TP Cần Thơ kiến nghị Chủ tịch UBND TP chỉ đạo Giám đốc Sở Y tế, chủ tịch UBND quận, huyện, các cơ quan, đơn vị có liên quan tiến hành kiểm điểm, rút kinh nghiệm, kiểm điểm xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan có những hạn chế, thiếu sót được nêu tại kết luận thanh tra.
Thanh tra TP kiến nghị chuyển cơ quan công an tiếp tục điều tra làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật 5 gói thầu mua sắm kit xét nghiệm của Công ty Việt Á sản xuất do CDC Cần Thơ chỉ định thầu, có dấu hiệu cố ý lựa chọn sản phẩm của Công ty Việt Á và chỉ định Công ty Hợp Nhất là đơn vị cung cấp hàng hóa, đồng thời hợp thức hóa hồ sơ mua sắm để thực hiện thanh toán cho nhà thầu không đúng quy định pháp luật, vi phạm các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng dẫn đến thiệt hại ngân sách Nhà nước.
Một gói thầu mua sắm kit xét nghiệm của Công ty Việt Á sản xuất do Bệnh viện Đa khoa TP chỉ định thầu, có hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng trong việc mua sắm; một gói thầu mua sắm máy X-quang di động kỹ thuật số phục vụ phòng, chống dịch bệnh Covid-19 tại Bệnh viện Y học Cổ truyền do vi phạm nghiêm trọng các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.