Khởi nguồn của những phức tạp trong vụ việc này chính là từ ý kiến của 1/5 thành viên của Tổ chuyên gia đấu thầu (ông Trần Đăng Đức, Phó cục Trưởng Cục thuế Đắk Lắk) không đồng ý với Hồ sơ dự thầu của Cty C.C.5. Lý do là nhà thầu sử dụng 2 loại gạch xây (gạch thủ công và gạch tuynel) và có 2 giá cửa cho cùng một loại cửa.

Trả lời cho nội dung chưa thống nhất này, Tổng Cục Thuế đã có Công văn 3077 "hướng dẫn" Cục thuế Đắk Lắk không cho Cty C.C.5 điều chỉnh giá cửa và đề nghị điều chỉnh giá gạch (theo hướng nâng giá lên). Vì thực tế không có "2 loại gạch" như nhận định của ông Đức và Tổng Cục Thuế nên điều này không thể thực hiện được. Sau khi thẩm định thống nhất họp bàn và báo cáo lại chủ đầu tư, Tổ chuyên gia đấu thầu vẫn đánh giá, chấm cho Cty C.C.5 trúng thầu và Cục trưởng Cục Thuế Đắk Lắk ban hành quyết định trúng thầu. Vậy, vì sao Tổng Cục Thuế lại không đồng tình với kết quả này và sau đó Cục thuế Đắk Lắk buộc phải ra kết luận mới, trái ngược với quyết định của mình trước đó?

Công văn 3077, Tổng Cục Thuế đã khẳng định "hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu của 2 đơn vị đạt yêu cầu về mặt kỹ thuật", chỉ còn "lăn tăn" về giá cửa và gạch... như đã nêu ở trên. Đồng thời, yêu cầu Cục thuế Đắk Lắk "thực hiện đúng nội dung trên, khẩn trương phê duyệt kết quả đấu thầu theo quy định và báo cáo Tổng Cục Thuế". Xét trên thực tế, Cục thuế Đắk Lắk đã làm đúng chỉ đạo của Tổng Cục Thuế ở nội dung "khẩn trương phê duyệt kết quả đấu thầu theo quy định và báo cáo Tổng Cục Thuế" chứ không thể "thực hiện đúng nội dung trên" (là tăng giá gạch của nhà thầu C.C.5) vì điều này không đúng như trong hồ sơ dự thầu. Do vậy, bà Trần Thị Mai Hương, Vụ trưởng Vụ Tài vụ Quản trị đã "thừa lệnh" Tổng Cục trưởng để ký, ban hành Văn bản 3556 ngày 14/9/2010 gửi "hoả tốc" không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu của Cục thuế Đắk Lắk và yêu cầu lãnh đạo đơn vị cùng Tổ chuyên gia đấu thầu có mặt ngay ngày hôm sau tại Hà Nội để báo cáo về  việc này.

 Như đã nêu ở phần trên, ngày 14/9/2010, bà Trần Thị Mai Hương, Vụ trưởng Vụ Tài vụ Quản trị đã có Văn bản 3556 (ký thừa lệnh Tổng Cục trưởng Cục Thuế) không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu của Cục thuế Đắk Lắk.Việc ký "thừa lệnh" của bà Hương được một số chuyên gia pháp luật khẳng định là không đúng thẩm quyền. Theo quy định tại Điều 66, Nghị định 85/2009/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu: Việc huỷ, đình chỉ hoặc không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu là việc làm của người có thẩm quyền. Mà theo quy định của Bộ Tài chính, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thuế mới là người có thẩm quyền. Trong trường hợp này, việc ký "thừa lệnh" là trái luật. Vậy, bà Hương có lạm quyền và giấu Tổng Cục trưởng (khi đó, ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn - Thứ trưởng Bộ Tài chính kiêm Tổng Cục trưởng) việc ký này không, khi nơi gửi không có báo cáo Tổng Cục trưởng?

Ngày 30/9/2011, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế Vũ Văn Trường đã ký Văn bản 3477 (trên cơ sở văn bản tham mưu của bà Trần Thị Mai Hương) trả lời Cty C.C.5: Việc không công nhận kết quả đấu thầu tại Văn bản 3556 vì Cục thuế Đắk Lắk đã không thực hiện chỉ đạo tại Công văn 3077...

Việc trả lời như trên là vô lý và chưa đúng các quy định của pháp luật. Cụ thể, Cục thuế Đắk Lắk chỉ có thể thực hiện sự chỉ đạo của Tổng Cục Thuế trên tinh thần tuân thủ các quy định của pháp luật chứ không phải chỉ đạo như thế nào, phải làm như thế.

Sau “chỉ đạo” của bà Hương tại Văn bản 3556, ngày 17/9/2010 các cán bộ theo yêu cầu đã có mặt tại Tổng Cục Thuế để làm việc với Vụ Tài vụ quản trị. Tại đây, Cục thuế Đắk Lắk buộc phải ký vào biên bản xử lý tình huống trong đấu thầu là không có nhà thầu nào trúng thầu vì không đạt tiêu chuẩn đánh giá về năng lực kinh nghiệm. Như vậy, việc loại thầu ở đây không còn là "giá gạch hay giá cửa" nữa. Và, xét về bản chất cuộc họp này là buổi "chấm thầu lại" có sự giám sát của Vụ Tài vụ Quản trị (Tổng Cục Thuế).

Vậy, có đúng là C.C.5 bị loại thầu vì không đạt tiêu chuẩn đánh giá về năng lực kinh nghiệm?

Trước hết, tại Công văn 3077, Tổng Cục Thuế từng khẳng định: "Hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu của 2 đơn vị đạt yêu cầu về mặt kỹ thuật" (đáp ứng được hồ sơ mời thầu là đã bảo đảm về năng lực, kinh nghiệm). Đi sâu vào tìm hiểu về sự không bảo đảm năng lực kinh nghiệm của Cty C.C.5 như nhận định của cuộc họp trên, chúng tôi được biết: Cty C.C.5 đã kê khai phó chủ nhiệm một công trình thay một đội trưởng thi công là không đúng với hồ sơ mời thầu. Trên thực tế, trong hồ sơ dự thầu của Cty C.C.5 đã có một chỉ huy trưởng công trình phù hợp với hồ sơ mời thầu. Ngoài ra, phó chủ nhiệm công trình có thể chỉ huy hàng chục đội thi công để thực hiện công trình (đội mộc, đội bê tông, đội thép, đội máy, đội nề...). Với cách lập luận của Vụ Tài vụ Quản trị, phải chăng phó chủ nhiệm một công trình không được làm thay nhiệm vụ của một đội trưởng? Việc "bắt lỗi" này của Tổng Cục Thuế là cái cớ để bằng mọi giá loại Cty C.C.5 ra khỏi cuộc đấu thầu dự án này (!?). Cũng như việc Tổng Cục Thuế bắt Cục thuế Đắk Lắk phải điều chỉnh giá gạch của Cty C.C.5 từ gạch thủ công lên gạch máy tuynel. Điều này đồng nghĩa với việc tăng giá gói thầu thêm nhiều trăm triệu đồng, vượt qua giá trần của gói thầu, đương nhiên Cty C.C.5 sẽ bị trượt thầu.

Vì sao phải bắt nhà thầu C.C.5 nâng giá gạch, không được giảm giá cửa? Tổng Cục Thuế nhanh chóng, liên tiếp có nhiều văn bản yêu cầu Cục thuế Đắk Lắk thực hiện ngay, "đúng" các chỉ đạo của mình, không cho làm rõ các nội dung còn vướng mắc trong kê khai hồ sơ dự thầu mà nhanh chóng đưa ra các quyết định khiên cưỡng, nếu không nói là trái luật để loại C.C.5? Chúng tôi sẽ tiếp tục làm rõ những uẩn khúc trong các số báo sau.

Bắc Hà