(Thanh tra) - Từ ngày 1/1/2026, hình thức thuế khoán vốn được áp dụng phổ biến trong nhiều năm qua sẽ chính thức bị xóa bỏ. Thay vào đó, toàn bộ hộ kinh doanh phải kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế. Đây là bước thay đổi lớn trong chính sách thuế, tác động trực tiếp tới các hộ kinh doanh trên cả nước đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Theo Điều 13 Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đưa ra quy định, các chủ thể trên sẽ phải thực hiện khai thuế theo tháng, quý, năm hoặc theo từng lần phát sinh nghĩa vụ thuế và khi quyết toán thuế. Việc kê khai và tính thuế sẽ được thực hiện căn cứ theo loại thuế cụ thể như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân hoặc các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
Đặc biệt, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh căn cứ mức doanh thu hằng năm từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ tự xác định thuộc đối tượng không chịu thuế, đối tượng chịu thuế để thực hiện kê khai, tính thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân.
Chia sẻ về thay đổi này, anh Phạm Minh Vương, chủ cửa hàng bánh kẹo tại tỉnh Hưng Yên đã nắm bắt được thông tin về chủ trương này. “Trước đây, tôi nộp thuế khoán cố định hằng tháng, không cần kê khai nhiều giấy tờ. Nếu chuyển sang kê khai chi tiết, chắc chắn ban đầu sẽ khá bỡ ngỡ. Nhưng về lâu dài, tôi thấy minh bạch hơn vì số thuế mình nộp phản ánh đúng doanh thu, không còn cảm giác bị áp đặt”, anh Vương chia sẻ.
Trong khi đó, anh Nguyễn Công Thịnh, kinh doanh hàng lưu niệm tại Hà Nội lại quan tâm đến yếu tố chi phí và thủ tục: “Hộ kinh doanh nhỏ như tôi không có kế toán riêng. Nếu phải làm báo cáo doanh thu, chi phí thì e rằng mất nhiều thời gian. Tôi mong cơ quan thuế có phần mềm hỗ trợ đơn giản, dễ dùng, để chúng tôi vừa buôn bán vừa thực hiện nghĩa vụ thuế thuận lợi.”
Những băn khoăn trên cũng là tâm lý chung của nhiều hộ kinh doanh, nhất là những người chưa quen với việc ghi chép, lưu giữ hóa đơn chứng từ.
Để hỗ trợ người nộp thuế, cơ quan thuế các cấp đang lên kế hoạch phân nhóm hộ kinh doanh để có phương thức tuyên truyền phù hợp. Cục Thuế sẽ ban hành bộ cẩm nang hướng dẫn, triển khai thống nhất trên toàn quốc, nhằm giúp hộ kinh doanh nắm bắt chính sách mới và nâng cao tính tuân thủ.
Để thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước, quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh, tạo tiền đề cho khu vực kinh tế tư nhân có thêm cơ hội để vươn lên trở thành một trong những động lực quan trọng góp phần vào sự phát triển chung của đất nước, Cục Thuế xây dựng Đề án: “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”.
Mục tiêu của Đề án là thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, mục tiêu của Nghị quyết 68-NQ/TW trong lĩnh vực thuế, đặc biệt là bãi bỏ hình thức thuế khoán, áp dụng phương pháp quản lý thuế minh bạch, dựa trên kê khai thực tế, người nộp thuế tự khai tự nộp thuế; xây dựng hệ thống chính sách pháp luật đồng bộ cho khu vực hộ kinh doanh, giảm tối đa sự chênh lệch về nghĩa vụ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp; đơn giản hóa, tự động hóa thủ tục thuế, giảm thời gian và chi phí tuân thủ cho người nộp thuế.
Đồng thời, ngành thuế tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu trong quản lý thuế hộ kinh doanh, triển khai hóa đơn điện tử rộng rãi, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và chống thất thu thuế; tập trung hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi phương thức kê khai, đảm bảo người nộp thuế hiểu và thực hiện đúng chính sách mới; nâng cao năng lực bộ máy thuế các cấp, tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương, các cơ quan ban ngành trong quản lý hộ kinh doanh.
Nắm bắt xu thế này, một số doanh nghiệp phần mềm đã phát triển các giải pháp quản lý bán hàng, hóa đơn điện tử và kê khai thuế dành riêng cho hộ kinh doanh. Các giải pháp này tích hợp toàn diện từ khâu bán hàng, xuất hóa đơn, đến nộp tờ khai thuế chỉ trên một ứng dụng di động. Một số nền tảng còn ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), cho phép người bán tạo đơn hàng bằng giọng nói, tự động tổng hợp số liệu và gửi tờ khai thuế mẫu lên cơ quan thuế ngay trên điện thoại. Đây được coi là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp hộ kinh doanh nhỏ lẻ dễ dàng thích nghi với phương thức kê khai thuế mới.
Dù còn nhiều bỡ ngỡ, nhưng việc xóa bỏ thuế khoán được đánh giá là bước tiến trong quản lý thuế, đảm bảo nguyên tắc công bằng là ai có doanh thu cao nộp thuế nhiều, ai doanh thu thấp nộp ít. Điều này không chỉ khuyến khích hộ kinh doanh minh bạch hóa hoạt động, mà còn tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh.
