(Thanh tra) - Tại buổi tiếp xúc cử tri Hà Nội ngày 30/9, Tổng Bí thư Tô Lâm thẳng thắn cảnh báo tình trạng "giá đất bị thổi lên kinh khủng", đồng thời yêu cầu siết chặt đấu giá, ngăn chặn đầu cơ, nhóm lợi ích, nhằm bảo đảm công bằng cho người dân và giữ vững kỷ cương trong quản lý đất đai.
Nhiều chuyên gia nhận định, phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm cho thấy yêu cầu cần siết chặt hơn công tác quản lý và định giá, bảo đảm công bằng, minh bạch và tránh thất thoát nguồn lực đất đai.
TS. Trần Xuân Lượng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường Bất động sản Việt Nam, cho rằng phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm là lời cảnh báo mạnh mẽ về sự lãng phí nguồn lực quốc gia.
"Tôi hoàn toàn ủng hộ quan điểm quyết liệt của Tổng Bí thư Tô Lâm. Vấn đề không chỉ ở người sử dụng đất mà sâu xa hơn là quản lý nhà nước còn lỏng lẻo, quy hoạch thiếu minh bạch, đấu giá méo mó, định giá sai lệch, giám sát buông lỏng", ông Lượng nói.
Luật sư Nguyễn Đức Hùng, Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên, nhận định Tổng Bí thư đã chỉ ra đúng những bất cập lớn của thị trường bất động sản: đầu cơ, thổi giá, thao túng thị trường khiến người dân khó tiếp cận nhà ở, cùng với đó là hàng loạt dự án "treo", chậm tiến độ, nhà xây xong bỏ trống, gây lãng phí nghiêm trọng.
"Việc Tổng Bí thư yêu cầu chấn chỉnh, lập lại trật tự là rất cần thiết để Nhà nước siết lại vai trò quản lý, hướng tới thị trường minh bạch, công bằng và phát triển bền vững", ông Hùng nhấn mạnh.
Ở góc nhìn học thuật, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đánh giá phát biểu của Tổng Bí thư về hiện tượng “thổi giá đất” là lời nhắc mang tầm chiến lược, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến việc quản lý, khai thác và sử dụng đất đai vì lợi ích chung.
"Đất đai không chỉ là tài sản kinh tế mà còn là nền tảng cho an sinh xã hội và ổn định lâu dài. Khi giá đất bị đẩy lên quá mức, đó là biểu hiện của sự mất cân đối cung cầu, đòi hỏi cách tiếp cận đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn", ông nói.
Theo ông Huy, nguyên nhân sâu xa của tình trạng này đến từ nhiều yếu tố đan xen:
Thứ nhất, hệ thống pháp lý và cơ chế định giá đất vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, trong khi dữ liệu giao dịch chưa được công khai, khiến việc xác định giá trị thật gặp khó khăn.
Thứ hai, nguồn cung đất phát triển chậm do nhiều dự án vướng pháp lý, làm gia tăng chênh lệch cung cầu.
Thứ ba, tâm lý coi đất là kênh tích sản an toàn khiến dòng tiền xã hội dồn mạnh vào bất động sản, tạo vòng xoáy tăng giá.
"Khi pháp lý, thông tin và tâm lý thị trường chưa hài hòa, giá đất dễ bị đẩy lên ảo, gây bất ổn kinh tế và làm méo mó mục tiêu phát triển bền vững", ông Huy nhấn mạnh.
Nhiều chuyên gia cảnh báo, việc giá đất bị đẩy lên quá cao không chỉ tác động đến nhà đầu tư và người dân, mà còn gây áp lực lớn lên chính quyền địa phương trong quản lý, quy hoạch và giải quyết tranh chấp. Khi giá đất "sốt ảo", giao dịch diễn ra lộn xộn, người mua, kẻ bán chạy theo tin đồn, dẫn đến hàng loạt vụ khiếu kiện, lừa đảo, thậm chí hình thành các đường dây "thổi giá, sang tay, bỏ chạy" khiến người dân lãnh đủ.
Không dừng lại ở đó, tình trạng xây dựng trái phép và phân lô bán nền tràn lan cũng bùng phát theo cơn sốt. Nhiều khu đất nông nghiệp, đất rừng, thậm chí đất chưa chuyển mục đích sử dụng bị "xé nhỏ", rao bán công khai trên mạng xã hội. Một số nơi hình thành cả "dự án ma", hạ tầng chưa có nhưng giá rao gấp 5 - 7 lần thực tế. Chính quyền địa phương phải liên tục vào cuộc cưỡng chế, xử lý vi phạm, song càng dẹp chỗ này lại "mọc" chỗ khác.
Không những thế, giá đất tăng phi mã còn kéo theo chuỗi hệ lụy kinh tế, xã hội nghiêm trọng. Chi phí đầu vào của doanh nghiệp bị đội lên, kéo theo giá hàng hóa, vật liệu, dịch vụ tăng cao, làm xói mòn thu nhập thực tế và sức mua của người dân. Hệ quả là nền kinh tế địa phương bị "nóng ảo", trong khi sản xuất, đầu tư thật lại chững lại vì dòng tiền đổ dồn vào đất. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, những "cơn sốt đất ảo" sẽ không chỉ khiến nhà đầu tư thua lỗ, mà còn tạo ra rủi ro tài chính, bất ổn xã hội và phá vỡ định hướng phát triển bền vững của địa phương.
Theo chuyên gia Nguyễn Quang Huy, hệ lụy của giá đất tăng cao là đa chiều. Người dân khó tiếp cận nhà ở phù hợp, doanh nghiệp chịu áp lực chi phí, dòng vốn sản xuất bị thu hẹp, còn quy hoạch đô thị phải gánh sức ép quá tải. Giá đất tăng không bền vững cũng làm suy giảm niềm tin của thị trường, ảnh hưởng đến ổn định vĩ mô và công bằng xã hội.
"Do đó, việc ổn định thị trường đất đai không chỉ là mục tiêu kinh tế, mà còn là yêu cầu về an sinh và phát triển tổng thể", ông Huy nhấn mạnh.
Tại buổi tiếp xúc cử tri 9 xã phía Bắc sông Hồng trước kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Tổng bí thư Tô Lâm nêu thực trạng hàng nghìn dự án "đắp chiếu", gây lãng phí lớn khi nhiều hecta đất không được đưa vào sử dụng. Qua rà soát, cả nước có gần 3.000 dự án dạng này, mới tháo gỡ được hơn 1.000 dự án, với tổng giá trị gần 1 triệu tỉ đồng.
Tổng Bí thư cho biết các cơ quan Trung ương đang nghiên cứu sửa Luật Đất đai và Luật Quy hoạch, nhấn mạnh việc sửa luật "không thể làm vội, đại khái" mà phải bám sát thực tế, phục vụ phát triển.
Ông khẳng định quan điểm nhất quán đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý, không được tư nhân hóa, đồng thời đặt câu hỏi: "Tại sao đất của Nhà nước lại thành tư nhân hết rồi?".
Tổng Bí thư yêu cầu Nhà nước phải bảo đảm quyền sử dụng đất công bằng, hiệu quả, phát huy tối đa nguồn lực đất đai cho phát triển đất nước.
Ông cũng cho rằng cần xử lý nghiêm tình trạng bỏ hoang đất vàng, để lãng phí tài nguyên quốc gia: "Người dân có quyền giám sát, tại sao đất bỏ hoang 10 năm, 20 năm mà không ai chịu trách nhiệm? Đấy là lãng phí nguồn lực của đất nước".
