(Thanh tra) - Sau khi tổ chức bộ máy chính quyền mới đi vào hoạt động, Trung ương đã ban hành Kết luận số 186-KL/TW về tình hình, kết quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương 2 cấp - cho thấy đây chính là chỉ đạo mang tầm chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm. Đặc biệt mới đây nhất, Kết luận số 185-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Chuẩn bị thật tốt đội ngũ cán bộ cho Đại hội Đảng
Có thể thấy rằng, trước ngày Đại hội Đảng bộ các cấp dự kiến diễn ra vào cuối năm 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo toàn Đảng từ rất sớm, hết sức cụ thể, chặt chẽ, thể hiện tầm nhìn, sự quyết đoán và hết sức thận trọng, để chuẩn bị thật tốt về mặt nhân sự cho Đại hội XIV, trực tiếp là Đại hội Đảng bộ các cấp.
Kết luận của Ban Bí thư ban hành ngày 22/8/2025 vừa qua một lần nữa khắc sâu những công việc toàn Đảng đã, đang và tiếp tục làm và phải làm thật tốt. Đó là một trọng sự, việc lựa chọn các nhân tố để cơ cấu vào Ban Chấp hành Đảng bộ các cấp được Ban Bí thư chỉ đạo sát sao, cụ thể, chặt chẽ và đầy tinh thần dân chủ. Việc Đảng ta phải chuẩn bị cho công tác cán bộ trước một thời gian dài như thế chính là để khắc phục tình trạng sau sát nhập “đốt đuốc” đi tìm cán bộ; để khắc chế những cán bộ làm việc cầm chừng - nín thở qua Đại hội, nhiều người không dám làm gì để thủ thế giữ mình, nhưng thực chất là né tránh, không va chạm, thủ thân để giữ chức. Phải làm kiên quyết, triệt để, bài bản để không lọt những cán bộ không xứng đáng, phẩm chất kém, năng lực yếu, làm việc cầm chừng… đứng vào trong hàng ngũ của Đảng.
Để nâng cao hiệu quả, hiệu lực của hệ thống chính trị thì việc nâng cao tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ, công chức đóng vai trò then chốt. Đặc biệt là những nhân tố mới trong những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế xã hội, cán bộ khoa học kỹ thuật công nghệ, giáo dục…Vấn đề đặt ra là công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đủ khả năng vận hành bộ máy chính quyền mới trong kỷ nguyên số phải có quyết tâm chính trị cao của cả hệ thống chính trị và người đứng đầu các cấp trong việc tiếp tục tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác cán bộ.
Bởi vì chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức sau sát nhập hiện nay còn nhiều bất cập và chưa đồng đều. Tình trạng "vừa thừa, vừa thiếu, vừa yếu" cán bộ diễn ra khá phổ biến, khi các vị trí yêu cầu chuyên môn cao lại thiếu nhân sự phù hợp, trong khi lại dư thừa một số vị trí không thật sự cần thiết dẫn đến trông chừng nhau để làm việc và làm việc cầm chừng và kết quả là hiệu suất làm việc thấp. Cho nên, việc cấp thiết nhất hiện nay là Bộ Nội vụ và các ban, ngành phải nhanh chóng xây dựng, ban hành khung năng lực cán bộ làm việc trong hệ thống chính trị hiện nay, nhất là cán bộ cấp cơ sở sau sát nhập.
Cần phải xác định rõ khung năng lực làm việc cụ thể cho từng nhóm đối tượng cán bộ từ Trung ương tới địa phương, cấp chiến lược đến cơ sở trong kỷ nguyên số hội nhập với quốc tế. Phải có những yêu cầu khác nhau về điều kiện, số lượng cán bộ đủ điều kiện và khả năng làm việc ở tất cả các ngành, các lĩnh vực hoạt động. Bên cạnh những tiêu chuẩn, điều kiện chung, cần quy định những yêu cầu riêng mang tính đặc thù đối với từng nhóm đối tượng, từng ngành, lĩnh vực, địa phương khác nhau. Trên cơ sở đó, cần nghiên cứu xây dựng, ban hành được khung năng lực làm việc ở chính quyền các cấp phù hợp với từng nhóm cán bộ theo từng ngành, lĩnh vực khác nhau.
Khung năng lực làm việc của cán bộ làm việc trong hệ thống chính trị sau sát nhập cần xác định rõ các tiêu chuẩn, tiêu chí về năng lực làm việc, có thể dựa vào một số tiêu chí sau:
Thứ nhất, về tiêu chuẩn chính trị: Cán bộ phải có lập trường, bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trước những khó khăn của đất nước của cơ sở. Chấp hành và thấm nhuần chủ chương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết. Sẵn sàng nhận nhiệm vụ và điều động đi đến bất cứ nơi đâu khi Tổ quốc cần…
Thứ hai: Về kiến thức, có kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ; kiến thức chính trị-kinh tế-pháp luật; kiến thức văn hóa, lịch sử dân tộc, lịch sử thế giới…
Thứ ba: Về kỹ năng, tác phong, phong cách làm việc; văn hóa công vụ, kỹ năng giao tiếp, quản lý thời gian, làm việc nhóm…
Thứ tư: Về khả năng, sử dụng kỹ thuật công nghệ số, sử dụng ngoại ngữ; khả năng nắm bắt dự báo tình hình địa phương, trong nước và quốc tế…
Thứ năm: Về kiến thức xây dựng bộ máy của hệ thống chính trị hiệu quả, minh bạch, và hướng tới phục vụ lợi ích của Nhân dân. Nâng cao năng lực “kỹ trị” cho đội ngũ cán bộ, năng lực thích ứng và khả năng làm việc trong môi trường số.
Khung năng lực này sẽ làm cơ sở cho việc đánh giá, lựa chọn, bố trí, sử dụng, sắp sếp cán bộ vào vị trí việc làm phù hợp, từ đó có dự nguồn để xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phù hợp với nhu cầu vận hành của bộ máy chính quyền các cấp trong kỷ nguyên số.
Xây dựng, tạo nguồn cán bộ đào tạo, bồi dưỡng để lựa chọn được những cán bộ đáp ứng yêu cầu
Đảng và Nhà nước cần phải có tầm nhìn xa trông rộng trong công tác tạo nguồn cán bộ cho đất nước phát triển. Vấn đề đặt ra ở đây là công tác đào tạo, bồi dưỡng và lựa chọn cán bộ, nhất là cán bộ trẻ, đội ngũ kế cận phải được thực thi một cách nghiêm túc, trách nhiệm để cho tất cả mọi người đều bình đẳng trước cơ hội, đóng góp cho Đảng, cho quốc gia dân tộc.
Nguồn cán bộ có thể lựa chọn từ sinh viên Việt Nam tốt nghiệp các trường đi học trong và ngoài nước, nhân lực từ khu vực tư nhân, doanh nghiệp, các chuyên gia khoa học…Thông qua các hình thức thi tuyển công khai, minh bạch, công bằng thì mới lựa chọn được cán bộ thực đức, thực tài, có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức tốt vào công tác tại các cơ quan đơn vị. Hiện nay, với hệ thống giáo dục liên kết toàn cầu, toàn diện, Đảng và Nhà nước cần phải xây dựng một hệ thống thi tuyển trong hệ thống chính trị một cách bài bản, khoa học để lựa chọn những “hạt giống đỏ” tương lai cho đất nước.
Tại sao phải công khai, minh bạch trong thi tuyển cán bộ? Bởi vì thực tiễn là một minh chứng nếu bất kỳ khâu nào trong quá trình thi tuyển thiếu minh bạch, không trung thực, bị làm sai lệch vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm, thì việc thi tuyển coi như thất bại. Đa phần những cán bộ làm việc cầm chừng, tư duy lệch lạc, bè phái, phá tổ chức, nhân cách tha hóa là cán bộ trong vòng “nhất hậu duệ, nhì quan hệ, ba tiền tệ”.
Đa dạng hóa hình thức, phương thức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong quá trình làm việc của cán bộ
Vừa làm việc vừa đào tạo, bồi dưỡng giúp cán bộ cập nhật kiến thức, bổ sung kỹ năng, nâng cao trình độ chuyên môn và phương pháp công tác để cống hiến nhiều hơn cho xã hội. Về đào tạo, cần tổ chức các chương trình linh hoạt hệ tập trung và phi tập trung, tạo điều kiện cho cán bộ các cấp đủ năng lực tham gia nghiên cứu chuyên môn tại các trung tâm khoa học lớn trong nước và thế giới, để mở rông tư duy và tầm nhìn mới. Đối với công tác bồi dưỡng cán bộ, việc tổ chức lớp học nên theo hướng mở và linh hoạt về thời gian.
Hiện nay, dưới sự hỗ trợ của công nghệ số, mạng xã hội phát triển toàn cầu, phương thức đào tạo bồi dưỡng sẽ rất tiện ích để cung cấp kiến thức- kỹ năng cho cán bộ, phù hợp cho cán bộ sắp xếp công việc vừa làm vừa học mà vẫn giải quyết được công việc ở cơ quan đơn vị. Ví dụ như bồi dưỡng trực tiếp (offline), trực tuyến (online) và kết hợp trực tuyến với trực tiếp (blended). Vừa qua Chính phủ triển khai lớp học trực tuyến bình dân học vụ số cho cán bộ công chức cả nước, thiết nghĩ đây là một giải pháp bồi dưỡng hay mà hiệu quả cho cán bộ các cấp khi vừa học vừa làm, để nâng cao kiến thức mà không mất thời gian đi lại nhiều.
Gần đây nhất là ngày 16/9 Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc (trực tiếp kết hợp trực tuyến) để quán triệt và triển khai thực hiện 4 nghị quyết hết sức quan trọng của Bộ Chính trị: Nghị quyết số 59 về Hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 70 về Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 71 về Đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 72 về Một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân cho toàn thể cán bộ, đảng viên. Trong đó Nghị quyết 59 là một trong bốn Nghị quyết trụ cột đã đề cập trong buổi triển khai các Nghị quyết của Bộ Chính trị vào ngày 18/05/2025. Ba nghị quyết còn lại là 3 Nghị quyết chuyên đề. Ba nghị quyết này tiếp nối và bổ sung mạnh mẽ cho "Bộ tứ Nghị quyết" chiến lược, tạo nên một chỉnh thể thống nhất, mũi đột phá để hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm, xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, trường tồn và bền vững.
Việc tổ chức các hội nghị như thế góp phần làm cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ mang tính chất hệ thống hơn, chương trình chuyên sâu hơn để hướng tới mục tiêu giáo dục, đào tạo suốt đời. Từ đó cũng hình thành lối sống văn minh, tích cực, hình thành lớp thế hệ nhân lực, nhân tài có tầm nhìn xa, có chiến lược, bản lĩnh, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm, có khát vọng xây dựng đất nước hùng cường.
Kết hợp giữa “pháp trị” và “đức trị” trong công tác cán bộ
Đối với Việt Nam, để nhanh chóng thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng vững mạnh, tiến kịp tốc độ phát triển của nhiều nước trong khu vực và trên thế giới thì việc xây dựng đội ngũ cán bộ làm việc tâm huyết (không có tư tưởng cầm chừng), hết lòng hết sức phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích dân tộc… có ý nghĩa vô cùng quan trọng, quyết định sự thành bại của công cuộc cải cách bộ máy chính quyền các cấp, đưa đất nước tiến nhanh, tiến mạnh vào kỷ nguyên mới.
Để xây dựng được đội ngũ cán bộ “hạt giống đỏ”, đòi hỏi sự tích cực vào cuộc của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân, cùng sự tích cực vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương cũng như sự nỗ lực tự giác rèn luyện phấn đấu của chính đội ngũ cán bộ. Trong đó rất cần thiết phải thực hiện một giải pháp đặc biệt đó là kết hợp “pháp trị” và “đức trị” trong rèn luyện, giáo dục, xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ. Đây là nguyên tắc bất di bất dịch đã được Đảng ta khẳng định từ Văn kiện Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương khóa VII: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam quản lý xã hội bằng pháp luật, đồng thời coi trọng giáo dục, nâng cao đạo đức xã hội chủ nghĩa”. Để từ đó, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực, thực sự chuyên nghiệp, liêm chính, thực hiện nghiêm trách nhiệm và đạo đức công vụ.
Kết hợp “pháp trị’ và “đức trị” chính là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất để nâng cao hiệu quả tổ chức quản lý xã hội và xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp. Pháp trị được sử dụng để thiết lập trật tự kỷ cương, nền nếp, buộc cán bộ phải tuân thủ các quy định về yêu cầu nhiệm vụ, phẩm chất, lối sống, tác phong, không được làm những việc bất chính, vi phạm pháp luật, tổn hại đến lợi ích của xã hội và Nhân dân; đức trị là nhằm giáo dục cán bộ theo những giá trị, chuẩn mực đạo đức tốt đẹp, tự giác rèn luyện, giữ vững bản linh chính trị, phấn đầu, nỗ lực hết mình trong công việc, không vì lợi riêng mà quên đi nhiệm vụ, chức trách của mình, bán rẻ nhân phẩm, đạo đức.
Vì vậy, trong thời gian tới, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước cùng với sự phối hợp tích cực của các cấp bộ, ngành, địa phương trong việc nâng cao nhận thức về sự cần thiết kết hợp giữa pháp trị và đức trị trong xây dựng đội ngũ cán bộ sẵn sàng làm việc vì nước vì dân trong kỷ nguyên mới.
Một trong những việc cần phải làm ngay là phải bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như các quy định, tiêu chuẩn, yêu cầu đạo đức đối với cán bộ. Tăng cường giáo dục nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật và rèn luyện tu dưỡng phẩm chất đạo đức của cán bộ theo mẫu hình người cán bộ: “năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung”.
Bên cạnh đó, cũng phải kiên quyết xử lý nghiêm minh, kịp thời và công bằng những sai phạm của cán bộ theo nguyên tắc “thượng tôn pháp luật”. Kiên quyết không để tình trạng “quan thì xử theo lễ, dân thì xử theo luật”, “đặc quyền”, “ngoại lệ” trong xét xử cán bộ vi phạm. Quá trình xét xử cán bộ vi phạm pháp luật và đạo đức không được nể nang, bao che khuyết điểm, xử lý lấy lệ… chưa đúng với mức độ sai phạm của cán bộ vi phạm. Chỉ có như vậy mới giữ gìn được kỷ cương phép nước, các quy tắc văn hóa đạo đức, góp phần làm trong sạch đội ngũ cán bộ các cấp, xây dựng được lòng tin yêu, quý trọng trong nhân dân.
Do đó, chấn chỉnh biểu hiện làm việc cầm chừng trong đội ngũ cán bộ các cấp hiện nay là việc cần phải làm ngay. Đây chính là đột phá về tư duy trong cải cách tổ chức bộ máy chính quyền các cấp, để lựa chọn được những cán bộ “hạt giống đỏ” trong kỷ nguyên mới, có nền tảng tri thức sâu rộng, thành thạo về nghề nghiệp, vững vàng về chuyên môn, có năng lực cập nhật kiến thức và kỹ năng chuyên môn, nghề nghiệp theo xu hướng hiện đại. Góp một phần không nhỏ vào thực hiện giải pháp cách mạng để tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của tổ chức bộ máy từ Trung ương tới cơ sở, đưa Việt Nam vươn mình trở thành quốc gia phát triển vào giữa thế kỷ XXI.
