Chỉ số ô nhiễm nước thải cao gấp nhiều lần cho phép

Theo đánh giá của Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), lượng chất thải lỏng trong CBTS đang là vấn đề nghiêm trọng nhất hiện nay. Bởi CBTS đông lạnh, đồ hộp thường tạo ra lượng nước thải lớn hơn so với chế biến hàng khô, nước mắm. Theo các số liệu đo đạc, nước thải từ các nhà máy CBTS có các chỉ số ô nhiễm cao hơn rất nhiều so với tiêu chuẩn nước thải công nghiệp loại B dùng cho nuôi trồng thủy sản (TCVN 5945-2005) như: BOD5 vượt từ 10 - 30 lần, COD vượt từ 9 - 19 lần, Nitơ tổng số từ xấp xỉ tiêu chuẩn đến cao hơn 9 lần, chỉ tiêu Coliform vượt xa tiêu chuẩn cho phép…

Nước thải CBTS gây ra ONMT nghiêm trọng nếu không được xử lý. Tuy nhiên, có một thực tế là, phần lớn các xí nghiệp được xây dựng trước khi Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) ra đời, điều kiện tài chính hạn hẹp, trong khi thiết bị xử lý lại đắt tiền. Chưa kể, do công tác tư vấn, quản lý môi trường làm chưa tốt, chưa nghiêm… nên hiện tại mới chỉ có hơn 100/600 cơ sở CBTS có hệ thống xử lý nước thải. Trong đó, chỉ có khoảng 60% hệ thống xử lý nước thải đạt yêu cầu BVMT.

Thêm nữa, do chi phí xử lý nước thải lớn và không mang lại lợi nhuận trực tiếp, nên nhiều cơ sở CBTS chưa thực sự tuân thủ các quy định về xử lý nước thải, gây ONMT cục bộ khi thiếu sự kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan chức năng.

Mặt khác, do chưa có hệ thống khử mùi triệt để, các xí nghiệp có chế biến bột cá cũng đang thải ra mùi hôi tanh ở công đoạn nấu và sấy, đặc biệt tập trung nhiều ở khu vực xử lý thủy sản, chứa đựng phế thải… gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường xung quanh.

100% làng nghề CBTS chưa có hệ thống xử lý nước thải

Điều đáng lo ngại đối với ngành Thủy sản hiện nay là tình trạng ONMT tại các cơ sở CBTS quy mô nhỏ, đặc biệt là ở các cơ sở chế biến hàng khô, sứa, đồ đông lạnh. Sự ô nhiễm của những cơ sở này do các loại chất thải rắn, lỏng và khí (bao gồm mùi tanh của thủy sản bị phân hủy, mùi do quá trình gia nhiệt sản phẩm, khói lò, than củi…) sinh ra trong quá trình chế biến.

Theo kết quả khảo sát (tính đến tháng 11/2010), 100% làng nghề CBTS trên cả nước chưa có hệ thống xử lý nước thải mà trực tiếp xả xuống các kênh, mương, sông ngòi hoặc vùng biển liền kề. Thậm chí, nhiều cơ sở nằm trên vùng cát ven biển còn để nước thải sản xuất chảy và ngấm vào trong cát có thể gây ô nhiễm nguồn nước ngầm. Một số tỉnh đã có quy hoạch cụm công nghiệp - làng nghề (có xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung) nhưng chưa có vốn để triển khai, hoặc đã đầu tư nhưng do thói quen, tập quán sản xuất nhỏ lẻ làm ngay tại gia đình và các chính sách hỗ trợ di dời cơ sở chưa thật hấp dẫn nên chưa thu hút được người dân.

Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối cho biết, theo thống kê chưa đầy đủ, hiện nay nước ta có khoảng 600 cơ sở CBTS quy mô công nghiệp và hàng ngàn cơ sở quy mô vừa và nhỏ. Tuy nhiên, vấn đề phát triển các cơ sở CBTS không theo quy hoạch hoặc có nhưng lại thiếu quan tâm đến các yếu tố BVMT đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển bền vững của ngành.

 Hữu Oanh