Giá muối quá thấp, nhiều diêm dân xã Cát Khánh (huyện Phù Cát) trữ muối để chờ giá lên - ảnh: Lợi Nguyễn

Muối… “đắng”

Dưới cái nắng chói chang ở Bình Định những ngày cuối niên vụ muối 2011, các cánh đồng muối càng thêm trắng lấp lánh. Để làm nên hạt muối, diêm dân phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”. Trực tiếp đến các cánh đồng muối Diêm Vân (xã Phước Thuận, Tuy Phước); Cát Khánh, Cát Minh (huyện Phù Cát); Mỹ Cát, Mỹ Chánh (Phù Mỹ), chúng tôi mới thấy hết được cái khổ, cái khó mà diêm dân nơi đây đang gặp. Khó khăn làm ra hạt muối mặn mòi, nhưng rồi lại đắng lòng khi hạt muối “ế ẩm” không ai mua, cái nghèo lại dai dẳng...

Ông Nguyễn Văn Thành, diêm dân thôn Đức Phổ 1 (xã Cát Minh, huyện Phù Cát) trò chuyện với chúng tôi, trong khi vẫn cắm cúi phơi lưng lia chang cào muối: “Khoảng 2 năm trở lại đây, giá muối xuống thấp. Lại thêm thời tiết mưa, nắng diễn biến thất thường, khiến hàng trăm sào muối của bà con diêm dân nơi đây chết lặng”.

Không giấu được nỗi buồn về niên vụ muối 2011, bà Nguyễn Thị Nga, diêm dân ở xã Cát Khánh (Phù Cát), người có thâm niên hơn 15 năm làm nghề sản xuất muối nói: “Trần lưng làm nên hạt muối, đến khi bán thì giá muối chỉ được 350 - 400 đồng/kg. Vất vả gánh 50kg muối bán được 24 ngàn đồng, đổi ra được 2kg gạo. Với 300m2 muối từ đầu vụ đến đầu tháng 9/2011, gia đình tui cũng chỉ vỏn vẹn bán được 4 triệu đồng tiền muối; tằn tiện, dè xẻn lắm chỉ đủ trả tiền điện bơm nước mặn vào ruộng”.

Tại Bình Định, không khó bắt gặp hình ảnh những đống muối chất dọc theo lối các tuyến tỉnh lộ - ảnh: Lợi Nguyễn

Ông Đinh Thành Tiến, Phó Chủ tịch UBND xã Cát Khánh (huyện Phù Cát) cho biết: “Diêm dân trên địa bàn xã Cát Khánh nói riêng và toàn huyện Phù Cát đang bước vào niên vụ cuối mùa sản xuất. Giá muối được các thương lái thu mua tại ruộng ở mức từ 350 - 400 ngàn đồng/tấn, chưa bằng một nửa so với giá muối cùng kỳ các năm trước. Do giá muối thấp nên nhiều diêm dân bị thua lỗ nặng đã bỏ ruộng muối chuyển sang làm các nghề khác”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ người dân làm muối ở khu vực huyện Phù Cát, mà diêm dân tại các đồng muối Diêm Vân, xã Phước Thuận (Tuy Phước); Mỹ Cát, Mỹ Chánh (Phù Mỹ) cũng đang kêu cứu vì lượng muối tồn kho quá lớn, mà đầu ra tiêu thụ lại nhỏ giọt. Bên cạnh đó, nhiều đồng muối ở các địa phương bị bỏ hoang, không đưa vào tái sản xuất vì sợ thua lỗ.

Gỡ khó cho diêm dân

Anh Ngô Tùng Dân là một trong những diêm dân ở thôn An Xuyên 1, xã Mỹ Chánh (huyện Phù Mỹ) vẫn quyết trụ lại với nghề muối: “Gia đình tôi có 7 miệng ăn, bữa đói bữa no chỉ trông cậy vào hơn 400m2 muối này. Bỏ ruộng thì lấy gì mà gắp cơm, tiền đâu mà các con đến trường”.

Lâu nay, việc thu mua muối phụ thuộc rất nhiều từ phía nhà máy và thương lái. Họ thường liên kết để “ép” giá muối. Ông Nguyễn Xuân Nam, Trưởng phòng Chế biến nông lâm sản và nghề muối thuộc Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Bình Định) cho biết: “Giá muối xuống thấp thời gian qua khiến đời sống diêm dân vốn đã cơ cực nay lại vất vả hơn. Để giúp diêm dân tháo gỡ khó khăn, vừa qua, ngành Nông nghiệp tỉnh đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đề xuất Chính phủ chỉ đạo Tổng Cty Lương thực miền Bắc định hướng các doanh nghiệp kinh doanh muối thành viên trên địa bàn thực hiện chính sách thu mua tạm trữ muối cho diêm dân. Bên cạnh đó, thực hiện chủ trương hỗ trợ vay vốn cho diêm dân phát triển sản xuất với lãi suất ưu đãi; phối hợp với các, bộ ngành chức năng nghiên cứu hỗ trợ đầu tư nâng cấp, cải tạo các cơ sở hạ tầng muối. Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện các chương trình khuyến khích diêm dân chuyển giao công nghệ sản xuất muối bằng phương pháp trải bạt cho các hộ nghèo, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng muối…”.

Giữa cái nắng rát da, đỏ mắt, những người phụ nữ xã Mỹ Chánh (huyện Phù Mỹ) oằn lưng bốc vác hàng trăm bao muối đưa lên xe tiêu thụ - ảnh: Lợi Nguyễn

Hàng trăm diêm dân sản xuất muối ở Bình Định mong muốn Nhà nước có các chính sách khuyến khích doanh nghiệp mua muối cho dân để giữ mặt bằng giá muối không “rớt” như lúc này. Trong khi, Bộ Công thương vẫn chủ trương nhập khẩu muối bởi cho rằng, tình trạng giá muối rẻ, lượng muối tồn kho nhiều là muối ăn, còn muối công nghiệp phục vụ cho sản xuất hóa chất vẫn đang thiếu. Bởi vậy, người dân cũng đang rất mong chờ những chương trình phát triển sản xuất muối sạch, nâng cao giá trị hạt muối cho diêm dân, để phát triển sản xuất, giúp diêm dân thoát khỏi đói nghèo.

Bình Định tồn đọng 10.000 tấn muối

Theo ông Nguyễn Xuân Nam, Trưởng phòng Chế biến nông lâm sản và nghề muối thuộc Chi cục Phát triển nông thôn, thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Bình Định: “Toàn tỉnh có 1.841 hộ diêm dân, với 4.197 lao động chính và 6.674 lao động ăn theo. Diện tích sản xuất muối của tỉnh là 215,4ha, sản lượng muối năm nay đạt xấp xỉ 22.348 tấn. Tuy nhiên, do giá muối xuống thấp, đầu ra không thuận lợi nên chỉ tiêu thụ được 12.000 tấn, còn tồn đọng trên 10.000 tấn muối.

Bài và ảnh: Lợi Nguyễn