(Thanh tra) - Thanh tra toàn diện quá trình đề xuất, triển khai thực hiện Dự án Nhà máy xi măng Quang Sơn và hoạt động sản xuất kinh doanh, Thanh tra Chính phủ đã tiến hành thanh tra trực tiếp đối với 9 gói thầu thuộc dự án đã phát hiện hàng loạt vi phạm. Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang Bộ Công an chỉ đạo Cơ quan điều tra, xác minh.
Thanh tra tại gói thầu số 01 (cung cấp thiết bị chính của dây chuyền sản xuất và dịch vụ kỹ thuật Dự án Nhà máy xi măng Quang Sơn), Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra, giá Gói thầu số 01 VINAINCON phê duyệt kế hoạch đầu tư không đúng thẩm quyền; giá chào thầu cao hơn kế hoạch đầu tư là 17,6487 triệu USD, tương đương 322,21 tỷ đồng, nhưng vẫn cho trúng thầu, vi phạm Luật Đấu thầu, giá gói thầu vượt so với kế hoạch đầu tư và tổng mức đầu tư đã được Thủ tướng Chính được phê duyệt, nguy cơ gây thiệt hại số tiền 322,21 tỷ đồng.
Ký hợp đồng có một số khối lượng cung cấp thấp hơn so với yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu nhưng giá hợp đồng không giảm nguy cơ làm thất thoát hơn 3,9 triệu EURO tương đương 79,009 tỷ đồng (thời điểm ngày 9/9/2005); việc xác định tổng chi phí chuyên gia giám sát phát sinh 1.321.990 EURO tương đương 34,504 tỷ đồng (thời điểm ngày 31/12/2014), thanh toán cho nhà thầu, nhưng chưa chứng minh được phần việc ngoài phạm vi hợp đồng, vi phạm Luật Đấu thầu 2005, Nghị định số 99/2007/NĐ-CP ngày 13/6/2007 về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.
Tại Gói thầu số 02 và 03, theo Thanh tra Chính phủ, VINAINCON và Công ty TNHH MTV Xi măng Quang Sơn không tự mua sắm thiết bị, xe máy để khai thác mà chuyển sang hình thức thuê Công ty cổ phần Khai thác đá vôi Quang Sơn khai thác không đúng kế hoạch đầu tư được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Năm 2008, VINAINCON đã không tổ chức đấu thầu để lựa chọn Nhà thầu khai thác, bốc xúc, vận chuyển đá vôi, đá sét cho Nhà máy xi măng Quang Sơn (từ năm 2009 - 2022). Năm 2023 tổ chức đấu thầu với kết quả trúng thầu giảm 47,529 tỷ đồng, nguy cơ gây thiệt hại số tiền này là vi phạm Điều 222 Bộ Luật hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Không những vậy, còn khai thác trái phép 806.283 tấn đá, bán ra thị trường làm đá xây dựng, thu lợi bất chính với số tiền 46,594 tỷ đồng, vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên, quy định tại khoản 2 Điều 227 Bộ Luật hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Đối với Gói KĐT 13 (đào tạo công nhân kỹ thuật và cán bộ quản lý), theo Thanh tra Chính phủ, việc Ban Quản lý dự án ký hợp đồng khi chưa được ủy quyền của VINAINCON, trong đó cho Công ty cổ phần Khai thác đá vôi Quang Sơn sử dụng toàn bộ lao động kỹ thuật đã được đào tạo mà không thanh toán cho VINAINCON là không đúng. Đến thời điểm hiện nay, Công ty cổ phần Khai thác đá vôi Quang Sơn chưa thanh toán chí phí đào tạo là 467,898 triệu đồng cho VINAINCON.
Tại Gói thầu số 32A (tư vấn giám sát thi công xây lắp, kiểm định chất lượng thiết bị, xây dựng và quản lý điều hành dự án), theo Thanh tra Chính phủ, VINAINCON điều chỉnh kế hoạch đầu tư, trong đó điều chỉnh giá trị gói thầu tăng 13,715 tỷ đồng, điều chỉnh loại hợp đồng trọn gói sang hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, tự phê duyệt điều chỉnh nội dung công việc do Chủ đầu tư tổ chức thực hiện về bản chất là tách gói thầu không đúng thẩm quyền, không đúng với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ…
Chưa kể giá trị gói thầu được Chủ đầu tư phê duyệt, đã thanh toán và đề nghị quyết toán cao hơn giá trị hợp đồng là 19,971 tỷ đồng.
Thanh tra Gói thầu số 13 (san lấp mặt bằng và xây dựng các hạng mục công trình phụ), Thanh tra Chính phủ kết luận, VINAINCON đã điều chỉnh kế hoạch đầu tư lần 2 từ hình thức hợp đồng trọn gói sang hình thức hợp đồng điều chỉnh theo đơn giá không đúng với kế hoạch đầu tư được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; không báo cáo người có thẩm quyền xem xét quyết định theo quy định. Hình thức hợp đồng điều chỉnh theo đơn giá không đúng thẩm quyền, việc điều chỉnh bù trượt giá do biến động cũng không được phép theo quy định; phê duyệt giá gói thầu vượt tổng mức đầu tư, vượt giá gói thầu đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; điều chỉnh kế hoạch đầu tư, phê duyệt dự toán tạm để ký hợp đồng kinh tế sau đó mới phê duyệt dự toán, nghiệm thu thanh toán bù trượt giá sai quy định các hạng mục trong gói thầu chậm tiến độ lỗi do nhà thầu so với hợp đồng kinh tế, so với tiến độ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch đầu tư 31,346 tỷ đồng, vi phạm khoản 2 Điều 6 Nghị định số 88/1999/NĐ-CP; giá trị nghiệm thu, thanh quyết toán A-B là 102,596 tỷ đồng (đã thanh toán là 98,854 tỷ đồng, còn lại chưa thanh toán là 3,742 tỷ đồng).
Không những vậy, VINAINCON không tự thực hiện, không là nhà thầu thi công gói thầu số 13 mà chia thành 17 hạng mục cho 8 nhà thầu và chỉ định thầu…
Gói thầu số 14 (xử lý nền móng, xây dựng trạm đập đá vôi, đập đá sét, hệ thống vận chuyển đá vôi, đá sét và kho đá vôi) có giá trị là 87,071 tỷ đồng, hình thức lựa chọn nhà thầu tự thực hiện. Chủ đầu tư không lập thiết kế kỹ thuật - dự toán chi tiết trình thẩm định để phê duyệt. Giá trị gói thầu đưa vào trình duyệt dựa trên cơ sở tham khảo giá của các gói thầu tương tự của dự án xi măng Tam Điệp và Hoàng Mai.
Theo Thanh tra Chính phủ, việc Hội đồng quản trị VINAINCON điều chỉnh kế hoạch đầu tư vượt số tiền 126,269 tỷ đồng là không đúng với kế hoạch đầu tư được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (hợp đồng trọn gói); không đúng thẩm quyền theo quy định; không tổ chức thẩm định điều chỉnh kế hoạch đầu tư.
Giá trị nghiệm thu, thanh quyết toán A-B là 220,434 tỷ đồng (trong khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch đầu tư giá trị gói thầu 87,170 tỷ đồng, hình thức hợp đồng trọn gói), vi phạm với tổng số tiền 133,264 tỷ đồng…
Gói thầu số 15 (kho đất sét, kho than + phụ gia kể cả trạm tiếp nhận than, phụ gia và nhà nghiền than), theo Thanh tra Chính phủ việc tạm phê duyệt giá trị dự toán để phục vụ cho công tác lựa chọn nhà thầu thực hiện, ký kết hợp đồng kinh tế và tạm ứng là không đúng quy định.
Do không có thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công nên giá trị dự toán phê duyệt là không có căn cứ, không được tổ chức thẩm định, vi phạm quy định tại Điều 16 Nghị định số 16/2005/NĐ-CP; việc không phê duyệt thiết kế điều chỉnh tương ứng với dự toán điều chỉnh, không tổ chức lập, không có hồ sơ thẩm tra dự toán để phê duyệt một số hạng mục, hồ sơ thiết kế không đầy đủ, vi phạm quy định tại Điều 53 Luật Xây dựng 2003, khoản 2 Điều 15 Nghị định số 16/2005/NĐ-CP…
“Tổng giá trị đã thanh toán cao hơn giá trị phê duyệt và hợp đồng hơn 1,3 tỷ đồng, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 42 Nghị định số 16/2005/NĐ-CP”, kết luận thanh tra khẳng định.
Gói thầu số 19 (đường giao thông bên ngoài và kiến thiết cơ bản mỏ đá vôi, mỏ sét), trong quá trình thực hiện hợp đồng thi công, sau nhiều lần ký phụ lục điều chỉnh, tổng giá trị khối lượng hoàn thành đề nghị quyết toán của cả 3 gói thầu là 123,028 tỷ đồng, vượt 80,128 tỷ đồng so với Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
“Các vi phạm tại gói thầu số 19 gồm giá gói thầu không được xác định trên cơ sở tổng mức đầu tư hoặc tổng dự toán, dự toán được duyệt; hình thức hợp đồng thay đổi từ trọn gói sang đơn giá điều chỉnh, không xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ; chỉ định nhà thầu tự thực hiện gói thầu không đúng quy định…”, theo Thanh tra Chính phủ.
Bài 3: Chuyển 2 hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang Bộ Công an
