(Thanh tra) - Theo Kế hoạch số 1505/KH-TTCP ngày 22/7/2025 do Thanh tra Chính phủ ban hành, toàn ngành Thanh tra sẽ tập trung thanh tra các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí, trên cơ sở danh mục do Bộ Tài chính cung cấp.
Theo Nghị quyết số 205/NQ-CP ngày 6/7/2025 của Chính phủ, Thanh tra Chính phủ được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính tổng hợp, rà soát các dự án có khó khăn, vướng mắc; đồng thời xây dựng kế hoạch, quy trình thanh tra, kiểm tra và hướng dẫn các cơ quan, địa phương tổ chức thanh tra, kiểm tra. Trong bối cảnh nền kinh tế đang phải đối mặt với những “điểm nghẽn” lớn từ đầu tư công kém hiệu quả, quyết sách này phản ánh tư duy điều hành, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhằm giải quyết các vấn đề có sức ảnh hưởng lớn, góp phần khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Tại Hội nghị sơ kết công tác thanh tra 6 tháng đầu năm 2025, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, theo thống kê, hiện cả nước có khoảng 2.887 dự án đang chậm tiến độ, có dấu hiệu “đắp chiếu”, đội vốn hoặc hiệu quả thấp, trong số đó có nhiều công trình trọng điểm, quy mô lớn, ảnh hưởng đến phát triển hạ tầng, dân sinh và an ninh năng lượng. Tuy nhiên, Tổng Thanh tra Chính phủ cũng nêu rõ, sẽ không tiến hành thanh tra các dự án đã thanh tra, kiểm tra, điều tra, có bản án; không tiến hành thanh tra dự án mới đầu tư, thủ tục có khó khăn, vướng mắc hoặc các dự án có sai sót về trình tự thủ tục do cơ chế chính sách thay đổi và dự án có quy mô nhỏ, cũng sẽ không thanh tra.
Tư duy của người đứng đầu ngành Thanh tra là việc lựa chọn đối tượng thanh tra phải có trọng tâm, trọng điểm. Tổng Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh: Chỉ tiến hành thanh tra những dự án có khó khăn, vướng mắc, phức tạp, thời gian đầu tư kéo dài, quy mô lớn và có thể có sai phạm. Điều này nhằm tránh trùng lặp hoặc gây phiền hà cho doanh nghiệp, địa phương.
Việc lựa chọn thanh tra các dự án này cũng cho thấy sự chuyển hướng mạnh mẽ từ thanh tra hành chính sang thanh tra có định hướng chính sách, tập trung vào các vấn đề mang tính hệ thống. Đây chính là tư duy đổi mới, thể hiện sự chủ động, nhạy bén và chiến lược trong điều hành hoạt động thanh tra.
Theo Kế hoạch số 1505/KH-TTCP ngày 22/7/2025 do Thanh tra Chính phủ ban hành, toàn ngành Thanh tra sẽ tập trung thanh tra các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí, trên cơ sở danh mục do Bộ Tài chính cung cấp.
Mục tiêu của kế hoạch này nhằm phát hiện vi phạm, xử lý trách nhiệm, đồng thời hướng tới đề xuất sửa đổi chính sách, hoàn thiện pháp luật nhằm khơi thông “điểm nghẽn” về cơ chế. Trên cơ sở đó, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thanh tra làm cơ sở cho cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý, giải quyết, tránh thất thoát, lãng phí. Việc thanh tra sẽ tập trung vào các khâu then chốt như: phê duyệt chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, giao đất, sử dụng vốn, tiến độ thực hiện và hiệu quả sau đầu tư.
Tuy nhiên, có thể nhìn sâu xa hơn từ mục tiêu của kế hoạch thanh tra chuyên đề lần này chính là làm rõ căn nguyên của tình trạng chậm tiến độ, trì trệ, kéo dài, hiệu quả thấp hay có dấu hiệu thất thoát, lãng phí: Đó là do đâu? Do cơ chế chính sách còn bất cập, chồng chéo? Hay do yếu kém trong tổ chức thực hiện, thiếu trách nhiệm trong quản lý? Việc trả lời rành mạch những câu hỏi này sẽ là tiền đề quan trọng để cơ quan thanh tra đề xuất các giải pháp căn cơ, từ đó góp phần tạo dựng một môi trường đầu tư công bằng, minh bạch, hiệu quả, bền vững.
Để đảm bảo hiệu quả và tính khả thi, Kế hoạch của Thanh tra Chính phủ đã phân công rõ ràng: mỗi cấp thực hiện thanh tra các dự án trên địa bàn hoặc lĩnh vực mình quản lý, trên cơ sở danh mục đã được rà soát, loại trừ trùng lặp. Như Tổng Thanh tra Chính phủ đã thông tin trước đó, những dự án đã có kết luận thanh tra, kiểm toán, điều tra hoặc đang trong giai đoạn xét xử đều được loại khỏi danh sách, tránh chồng chéo, phiền hà.
Thanh tra Chính phủ trực tiếp thanh tra các dự án thuộc bộ, ngành quản lý có tổng mức đầu tư trên 100 tỷ đồng và các dự án lớn của địa phương có tổng mức đầu tư trên 1.500 tỷ. Các địa phương như TP Hồ Chí Minh (94 dự án), Đồng Nai (77 dự án), Khánh Hòa (68 dự án),… đây là những trọng trách lớn, thể hiện vai trò chủ động của địa phương trong kiểm soát đầu tư công.
Có một điều dễ nhận thấy, dù được chuẩn bị kỹ lưỡng, kế hoạch thanh tra chuyên đề này cũng đang đối diện với nhiều thách thức, nhất là về thời gian, nhân lực và tính phức tạp của các dự án. Thời hạn thực hiện thanh tra chỉ từ 30-45 ngày, với yêu cầu hoàn thành kết luận trước ngày 25/9/2025 (đối với Thanh tra Chính phủ) và 15/9/2025 (đối với địa phương), trong khi mỗi dự án đều tiềm ẩn nhiều tầng lớp hồ sơ, vướng mắc kéo dài qua nhiều năm.
Việc đảm bảo không làm gián đoạn hoạt động bình thường của các đơn vị bị thanh tra, đồng thời duy trì yêu cầu bảo mật thông tin và xử lý nghiêm sai phạm cũng đặt ra yêu cầu rất cao đối với năng lực của đội ngũ cán bộ thanh tra. Song từ kinh nghiệm của cuộc thanh tra “hình mẫu” ở hai dự án bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai cơ sở 2, ngành Thanh tra đã rút ra nhiều kinh nghiệm quý báu về cách tổ chức, phân công lực lượng, cách “đọc vị” điểm nghẽn hồ sơ, cũng như phối hợp đa ngành trong xử lý tình huống. Đây sẽ là hành trang thực tiễn vô cùng giá trị để cuộc thanh tra chuyên đề lần này đi đúng hướng, đạt đúng mục tiêu và thực sự mang lại chuyển biến rõ rệt trong quản lý đầu tư công.
Tin chắc rằng, với sự chỉ đạo quyết liệt, bài bản của lãnh đạo Thanh tra Chính phủ về phương pháp, cách thức triển khai, cùng với sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các bộ, ngành, địa phương, kế hoạch thanh tra chuyên đề lần này sẽ không chỉ xử lý dứt điểm hàng loạt dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả, mà quan trọng hơn, sẽ góp phần chấn chỉnh công tác quản lý đầu tư công. Đồng thời, những kiến nghị thanh tra sẽ là cơ sở quan trọng để hoàn thiện thể chế và tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững trong dài hạn.
