(Thanh tra) - Trong hành trình 80 năm (1945 - 2025) xây dựng và trưởng thành của ngành Thanh tra Việt Nam, Thanh tra Hà Nội luôn là một đơn vị tiêu biểu, gắn liền với những dấu mốc quan trọng của Thủ đô và đất nước. Từ những ngày đầu gian khó đến thời kỳ chuyển đổi số, Thanh tra Hà Nội luôn kiên định, tận tụy, liêm chính, góp phần giữ vững kỷ cương, phép nước, củng cố, xây dựng lòng tin của Nhân dân Thủ đô.
Cách đây 80 năm, ngày 23/11/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 64/SL thành lập Ban Thanh tra đặc biệt - Cơ quan thanh tra đầu tiên của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Sự kiện ấy đánh dấu sự ra đời của ngành Thanh tra Việt Nam với sứ mệnh đặc biệt: Giữ nghiêm kỷ cương phép nước, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, góp phần xây dựng bộ máy Nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Trải qua 80 năm, ngành Thanh tra Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành qua từng thời kỳ cách mạng - từ những năm kháng chiến gian khổ đến giai đoạn đổi mới, hội nhập và phát triển hôm nay.
Đối với Thủ đô Hà Nội, hành trình 80 năm của ngành Thanh tra Việt Nam gắn liền với gần 70 năm phát triển và trưởng thành của Thanh tra Hà Nội.
Năm 1956 - hơn 2 năm sau ngày đoàn quân chiến thắng trở về tiếp quản Thủ đô (10/10/1954), Ban Thanh tra Thành phố Hà Nội được thành lập, đánh dấu bước ngoặt quan trọng, hình thành cơ quan thanh tra đầu tiên của chính quyền Thủ đô.
Những năm đầu đầy gian khó, công tác thanh tra tập trung vào những việc rất thiết thực, gần dân: Giải quyết các khiếu tố về cải cách ruộng đất, quản lý lương thực, tem phiếu, giám sát việc thực hiện kế hoạch Nhà nước, bảo đảm chính sách được triển khai công bằng. Đoàn thanh tra đầu tiên được thành lập vào năm 1957, có nhiệm vụ thanh tra Công ty Lâm thổ sản Hà Nội.
Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt, những cán bộ thanh tra vẫn tiếp tục bền bỉ với công việc thầm lặng của mình - kiểm tra việc chấp hành chính sách, chống quan liêu, lãng phí, tham ô, giải quyết khiếu tố, góp phần giữ vững kỷ luật hành chính và ổn định xã hội.
Trong công cuộc đổi mới (từ năm 1986) và triển khai thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (từ năm 1991), một số văn bản pháp lý quan trọng như: Pháp lệnh Thanh tra, Pháp lệnh Khiếu nại, tố cáo, Pháp lệnh Chống tham nhũng ra đời, vị trí, vai trò của ngành Thanh tra càng được nâng cao.
Năm 1998, Luật Khiếu nại, tố cáo được ban hành; 6 năm sau (năm 2004) Luật Thanh tra ra đời, đã tạo hành lang pháp lý quan trọng đưa hoạt động của ngành Thanh tra đi vào nề nếp, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.
Dấu mốc đặc biệt với ngành Thanh tra Hà Nội là vào năm 2008 khi Thủ đô mở rộng địa giới hành chính, hợp nhất toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã của huyện Lương Sơn (Hòa Bình), lúc này Thanh tra tỉnh Hà Tây (cũ) được sáp nhập vào Thanh tra Thành phố Hà Nội, hoạt động thanh tra của Thủ đô có bước phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, phạm vi và hiệu quả.
Hàng chục nghìn cuộc thanh tra đã được thực hiện, hàng trăm nghìn đơn thư khiếu nại, tố cáo được xem xét, giải quyết đúng quy định; nhiều kiến nghị sắc sảo, khách quan được đưa ra, góp phần phòng ngừa sai phạm, chống tiêu cực, củng cố niềm tin của người dân vào sự liêm chính và minh bạch của bộ máy hành chính.
Ngày 28/3/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận 134-KL/TW về Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan Thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đây được coi là bước ngoặt lịch sử với ngành Thanh tra Việt Nam nói chung và Thanh tra Thủ đô nói riêng.
Thực hiện việc sắp xếp, từ 1/7/2025, lực lượng Thanh tra Thủ đô được bổ sung lớn mạnh hơn cả về số lượng và chất lượng. Trải qua gần 70 năm xây dựng và trưởng thành, từ lúc cơ quan Thanh tra Hà Nội chỉ có 5 phòng chuyên môn với số lượng cán bộ chưa đến 50 người, đến nay Thanh tra Hà Nội đã phát triển với 11 phòng chuyên môn và 292 công chức, người lao động.
Ngay sau sắp xếp, với tinh thần đoàn kết và ý chí quyết tâm, cơ quan Thanh tra Thành phố đã nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn hệ thống, tiếp tục khẳng định vị thế của ngành Thanh tra Thủ đô - một trong những cơ quan chủ lực trong bộ máy hành chính thành phố.
Cùng với sự phát triển của Thủ đô, những năm gần đây, công tác thanh tra ngày càng được đổi mới toàn diện, bài bản hơn. Thanh tra Hà Nội đã chủ động triển khai nhiều cuộc thanh tra trọng điểm ở các lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, đầu tư công, tài chính - ngân sách, quản lý tài sản công…
Trong đó, có thể kể đến các cuộc thanh tra điển hình, tiêu biểu, được dư luận và Nhân dân quan tâm như: Thanh tra Hà Nội vào cuộc làm rõ thông tin “bôi trơn” làm sổ đỏ ở Hapulico giai đoạn 2017; hay thanh tra toàn diện việc quản lý, sử dụng đất rừng và trật tự xây dựng tại 2 xã Minh Trí và Minh Phú, huyện Sóc Sơn trong giai đoạn 2018. Qua thanh tra đã phát hiện nhiều vi phạm trong quản lý đất rừng, kiến nghị xử lý kỷ luật nhiều lãnh đạo từ huyện đến xã, một số cán bộ đã bị truy tố…
Dấu ấn của Thanh tra thành phố Hà Nội còn được in đậm trong các cuộc thanh tra các dự án lớn như: Dự án Tây Hồ Tây (năm 2017); Công viên nước Thanh Hà (năm 2020)...
Trong giai đoạn đầy thử thách của đại dịch COVID-19, Thanh tra Thành phố đã kịp thời thanh tra việc mua sắm thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế, phát hiện và kiến nghị xử lý nhiều bất cập, sai phạm, giúp ngăn ngừa thất thoát, lãng phí ngân sách Nhà nước.
Và gần đây nhất, trong năm 2025, Thanh tra Hà Nội đã tiến hành thanh tra chuyên đề 17 dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí, theo Kế hoạch 1505/KH-TTCP ngày 23/7/2025 của Thanh tra Chính phủ. Sau thời gian làm việc khẩn trương, nghiêm túc, Thanh tra thành phố đã báo cáo kết quả thanh tra gửi UBND thành phố và Thanh tra Chính phủ theo đúng kế hoạch.
Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định, tỷ lệ giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo luôn đạt trên 85%, nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài được tập trung giải quyết dứt điểm, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với chính quyền.
Đặc biệt, trong năm 2025, Thanh tra Hà Nội đã tập trung rà soát, giải quyết 36 vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp, kéo dài theo chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm. Kết quả giải quyết đã được Thanh tra Chính phủ và Tổ Công tác của Thủ tướng Chính phủ đánh giá cao.
Song song với đó, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được triển khai đồng bộ, quyết liệt, tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của đội ngũ cán bộ, công chức toàn ngành. Thành phố Hà Nội tự hào là địa phương đầu tiên trong cả nước thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống lãng phí, tiêu cực và hiện đang hoạt động hiệu quả.
Trong giai đoạn phát triển mới, Thanh tra Hà Nội đã tiên phong trong chuyển đổi số, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, hình thành mô hình “Thanh tra điện tử” minh bạch, hiệu quả, góp phần xây dựng chính quyền số và thành phố thông minh, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp.
80 năm - một chặng đường dài ghi dấu bao nỗ lực, kiên trì và cống hiến của những người làm công tác thanh tra trong đó có những cán bộ Thanh tra Thủ đô. Từ những ngày đầu đầy gian khó, qua những bước ngoặt lịch sử của đất nước, Thanh tra Hà Nội đã trưởng thành cùng Thủ đô, cùng dân tộc, lặng lẽ mà bền bỉ gìn giữ sự trong sạch của bộ máy, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
Với những thành tích và đóng góp trong hành trình 70 năm xây dựng và trưởng thành, Thanh tra Hà Nội đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng 6 Huân chương các loại, trong đó có Huân chương Độc lập hạng Nhì, Ba; 4 Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba; 8 lần được tặng Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ và Cờ thi đua luân lưu của Hội đồng Bộ trưởng; 21 lần được tặng Cờ thi đua xuất sắc của Thanh tra Chính phủ và của UBND thành phố.
Các phòng, đơn vị thuộc Thanh tra thành phố cũng nhiều lần được tặng Cờ thi đua, Bằng khen của Thanh tra Chính phủ và UBND thành phố - ghi nhận những thành tích nổi bật, bền bỉ của ngành Thanh tra Hà Nội trong suốt 8 thập kỷ qua.
