Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi đối thoại PCTN lần thứ 12 giữa Chính phủ Việt Nam với cộng đồng các nhà tài trợ, các đối tác phát triển quốc tế diễn ra sáng 12/11 tại Hà Nội. Ảnh: Phương Hiếu

Ngày 31/10/2003, Công ước Liên hợp quốc (LHQ) về chống tham nhũng (UNCAC) đã được thông qua tại Đại hội đồng LHQ và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 14/12/2005. Công ước được phê chuẩn bởi hơn 2/3 tổng số 192 quốc gia thành viên LHQ. Công ước được hình thành tạo khuôn khổ pháp lý quốc tế cho sự hợp tác giữa các quốc gia để ngăn chặn các hành vi tham nhũng và những tác hại của các hành vi này.

Nhận thấy nhiều quy định của Công ước có nội dung tiến bộ, tạo cơ hội tranh thủ sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế về đào tạo cán bộ, hỗ trợ kỹ thuật, hoàn thiện thể chế PCTN, Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu trình phê chuẩn UNCAC. Ngày 30/6/2009, Chủ tịch Nước đã phê chuẩn Công ước tại Quyết định số 950/2009/QĐ-CTN. Công ước chính thức có hiệu lực đối với Việt Nam từ ngày 18/9/2009.

Ngày 7/4/2010, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 445/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch thực thi Công ước nhằm nội luật hóa những quy định của Công ước mà Việt Nam đã cam kết thực hiện. 

Giai đoạn I của quá trình triển khai thực thi Công ước, Việt Nam đã chủ động xây dựng kế hoạch thực thi UNCAC bao gồm 53 hoạt động chính về tuyên truyền, phổ biến pháp luật PCTN và nội dung Công ước, nội luật hóa các quy định để đáp ứng yêu cầu của Công ước.

Đến nay, việc thực thi Công ước có những tác động tích cực, góp phần hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực PCTN. Quyền tham gia và giám sát của nhân dân đối với hoạt động quản lý Nhà nước và PCTN được phát huy tốt hơn. Môi trường kinh doanh cạnh tranh, minh bạch, phòng ngừa và loại bỏ các yếu tố phát sinh tham nhũng trong bản thân doanh nghiệp (DN) và trong mối liên hệ giữa DN với cơ quan Nhà nước; kinh nghiệm, thông tin, tài chính của quốc tế trong hợp tác PCTN cũng được tiếp thu. 

Với quyết tâm chính trị và trách nhiệm cao của Chính phủ, các cấp, các ngành, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tích cực của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự cố gắng của các cơ quan chức năng, qua nhiều năm triển khai, công tác PCTN và việc nội luật hóa các quy định của UNCAC đã có những chuyển biến tích cực cả về nhận thức và hành động, đạt được những kết quả quan trọng. Đa số cán bộ, đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, giữ vững phẩm chất, đạo đức, không tham nhũng, tiêu cực, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, ổn định và phát triển kinh tế, xã hội, củng cố vững chắc quốc phòng, an ninh. 

So với trước khi có Luật PCTN và phê chuẩn Công ước, công tác PCTN đã có bước tiến quan trọng, nhất là việc công khai, minh bạch hoạt động của bộ máy Nhà nước, cải cách hành chính, quản lý, sử dụng tài sản công. Trên nhiều lĩnh vực, tham nhũng đã từng bước được kiềm chế.

Giai đoạn 2012 - 2016 của quá trình triển khai, việc thực thi, nội luật hóa các quy định của Công ước, góp phần hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả và thúc đẩy hợp tác quốc tế trong PCTN được xác định rõ nội dung, lộ trình. Trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc thực hiện các giải pháp về PCTN cũng được xác định cụ thể. Nhiều hoạt động đề xuất về các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, bổ sung tội danh tham nhũng và thực thi pháp luật, thu hồi tài sản, hợp tác quốc tế…

Mới đây, tại hội nghị các quốc gia thành viên UNCAC lần thứ 5 diễn ra tại Panama từ ngày 25 - 29/11/2013; định hướng công việc thực thi Công ước trong thời gian tới, Phó Tổng Thanh tra Trần Đức Lượng, Trưởng đoàn Việt Nam tái khẳng định cam kết của Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục những nỗ lực thực thi Công ước với các ưu tiên là tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp luật, nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật và thúc đẩy hợp tác quốc tế trong khuôn khổ Công ước cũng như tại các diễn đàn hợp tác đa phương khác có liên quan.

Phạm Duy