Tổng Thanh tra Phan Văn Sáu. Ảnh: TN

Cần thiết sửa luật

Trình bày Tờ trình, Tổng Thanh tra Phan Văn Sáu cho biết, qua hơn 4 năm triển khai thực hiện, Luật Tố cáo đã bộc lộ những hạn chế, bất cập.

“Nguyên tắc xác định thẩm quyền giải quyết trong nhiều trường hợp còn gặp vướng mắc nhất định như khi người bị tố cáo đã chuyển công tác, bị mất chức, cho thôi việc, bị thôi việc, về hưu nhưng bị tố cáo lúc đương nhiệm hoặc tố cáo hành vi vi phạm pháp luật tại thời điểm họ giữ chức vụ thấp nhưng hiện tại giữ chức vụ cao hơn; tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; tố cáo mà nội dung thuộc thẩm quyền giải quyết của nhiều cơ quan, tổ chức; tố cáo cơ quan, tổ chức…”, Tổng Thanh tra cho biết. 

Thêm nguyên tắc giải quyết người bị tố cáo đã về hưu

Tiếp tục kế thừa nguyên tắc xác định thẩm quyền trong Luật hiện hành, Dự thảo Luật còn bổ sung thêm một số nguyên tắc: Giải quyết tố cáo trong các trường hợp nội dung tố cáo liên quan đến nhiều cơ quan; người bị tố cáo đã về hưu, chuyển công tác, bị cho thôi việc, buộc thôi việc, tự ý thôi việc hoặc không còn là cán bộ, công chức, viên chức...

Đa số ý kiến của Ủy ban Pháp luật nhất trí với điều này.

Cũng có ý kiến đề nghị, không bổ sung vì Luật này quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ nên chỉ áp dụng đối với những người đang là cán bộ, công chức, viên chức.

Trình tự, thủ tục giải quyết tố cáo còn thiếu chặt chẽ hoặc chưa cụ thể; các quy định về bảo vệ người tố cáo khó thực hiện, chưa tạo nên cơ chế pháp lý cần thiết để bảo vệ người tố cáo một cách hiệu quả, thực chất.

Luật hiện hành chưa quy định thẩm quyền giải quyết tố cáo của thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của người có chức danh, chức vụ trong doanh nghiệp Nhà nước…

Theo Tổng Thanh tra, để cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về quyền tố cáo của công dân là quyền con người, tiếp tục quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng về tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, giải quyết khiếu nại, tố cáo cần thiết phải sửa đổi Luật Tố cáo.

“Ủy ban Pháp luật nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật Tố cáo nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập như Tờ trình của Chính phủ đã nêu”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết quan điểm của cơ quan thẩm tra.

Không để tố cáo tràn lan, sai sự thật

Theo Tổng Thanh tra, Dự thảo Luật chưa quy định về việc giải quyết tố cáo nặc danh.

Quy định của Đảng và Luật Tố cáo hiện hành chưa chấp nhận xem xét, giải quyết đơn tố cáo không rõ, họ tên địa người tố cáo.

Trong những năm qua các cơ quan Nhà nước mới chỉ giải quyết được 87,4% tổng số đơn tố cáo có danh, trong đó có đến 59,3% là tố cáo sai và 28,3% tố cáo có đúng, có sai.

“Nếu Luật quy định việc giải quyết tố cáo nặc danh sẽ gây khó khăn cho các cơ quan Nhà nước trong quá trình xem xét, giải quyết. Hơn nữa, trường hợp người tố cáo lợi dụng quyền tố cáo để tố cáo nặc danh sai sự thật thì không có căn cứ để xem xét, xử lý trách nhiệm đối với người tố cáo”, Tổng Thanh tra nói.

Đa số thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành với Dự thảo Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu, tố cáo là quyền của công dân, để thực hiện quyền thì công dân phải nhân danh chính mình tham gia vào quan hệ pháp luật và phải chịu trách nhiệm nếu cố tình tố cáo sai sự thật.

“Nếu quy định tiếp nhận và giải quyết đối với đơn tố cáo nặc danh sẽ gây khó khăn cho cơ quan, người có thẩm quyền trong việc xác minh, xử lý thông tin giải quyết tố cáo, gây tốn kém chi phí của Nhà nước, dễ xảy ra tình trạng lợi dụng quy định để tố cáo tràn lan, sai sự thật...”, ông Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.

Nhất trí về nguyên tắc là không xử lý đơn tố cáo nặc danh, một số thành viên Ủy ban Pháp luật đề nghị, dự luật cần quy định, trường hợp đơn tố cáo nặc danh nhưng có gửi kèm theo chứng cứ, nội dung rõ ràng (như các tài liệu, vật chứng, ảnh, đoạn băng ghi hình, ghi âm…) thì cơ quan, người có thẩm quyền phải có trách nhiệm tổ chức việc xác minh, xử lý nhằm tránh bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật.

Chưa quy định tố cáo bằng bản fax, email, điện thoại...

Liên quan đến hình thức tố cáo, hiện có 2 loại ý kiến khác nhau.

Theo đó, có ý kiến cho rằng, ngoài hai hình thức tố cáo là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp, Dự thảo Luật cần quy định bổ sung các hình thức tố cáo khác như tố cáo bằng bản fax, email, điện thoại…để tạo điều kiện cho người tố cáo thực hiện quyền tố cáo, qua đó kịp thời phát hiện và xử lý đối với các hành vi vi phạm.

Nhưng, Chính phủ đề nghị, chỉ quy định hai hình thức tố cáo như quy định hiện hành: Tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp.

“Điều này, để xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng các hình thức tố cáo để tố cáo tràn lan, cố ý tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người bị tố cáo”, Tổng Thanh tra nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Khắc Định cho biết, có ý kiến tán thành với quan điểm của Chính phủ. Đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung thêm các hình thức tố cáo khác như tố cáo qua bản fax, email, điện thoại, qua mạng thông tin điện tử… vì đây là các hình thức thông tin tiện lợi, phổ biến hiện nay.

Hơn nữa, trong một số văn bản Luật hiện hành cũng ghi nhận các hình thức này, chẳng hạn Luật Phòng, chống tham nhũng. Nhiều cơ quan, tổ chức cũng đã thiết lập đường dây nóng, hộp thư bạn đọc… để tiếp nhận thông tin phản ánh, tố cáo, qua đó đã thanh tra, kiểm tra và kịp thời phát hiện, xử lý nhiều hành vi vi phạm pháp luật.

“Việc bổ sung các hình thức tố cáo này sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền tố cáo theo quy định của pháp luật”, báo cáo thẩm tra nêu.

Thảo Nguyên