Bức ảnh tư liệu chụp quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 của nhiếp ảnh gia người Pháp - Philippe Devillers. Quảng trường này vốn có tên là Rond Point Pugininer. Khi bác sĩ Trần Văn Lai nhậm chức Đốc lý Hà Nội (Thị trưởng) từ ngày 20/7 đến 19/8/1945, ông đã đổi tên thành Quảng trường Ba Đình nhằm tưởng nhớ tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta trong cuộc khởi nghĩa Ba Đình (1886 - 1887).

Ngày 27/8/1945, theo đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc giải phóng do Quốc dân Đại hội ở Tân Trào cử ra được cải tổ thành Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Nhiều Ủy viên Việt Minh trong Chính phủ đã tự nguyện rút ra khỏi Chính phủ để mời thêm nhiều nhân sĩ ngoài Việt Minh tham gia.

Sau khi Cách mạng tháng 8 thành công, quảng trường Ba Đình được Chính phủ lâm thời do Hồ Chủ tịch đứng đầu chọn làm nơi ra mắt toàn dân. Toàn bộ công việc xây dựng lễ đài và tổ chức chuẩn bị được thực hiện trong vòng vỏn vẹn 48 giờ đồng hồ. Đúng 2h chiều ngày 2/9/1945, trước sự chứng kiến của khoảng 500.000 người dân Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập trên lễ đài, tuyên bố khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với cả thế giới.

Khung cảnh một cuộc mít tinh ủng hộ nền độc lập mới do chính quyền cách mạng mới thiết lập của dân chúng trước Nhà thờ Lớn Hà Nội.

Chỉ một ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, Chính phủ lâm thời đã tiến hành phiên họp đầu tiên. Trong buổi họp quan trọng này, Chính phủ đã đề ra 6 vấn đề cấp bách cần giải quyết ngay: đó là chống đói; xóa mù chữ; tiến hành tổng tuyển cử, đưa ra Hiến pháp; giáo dục cho toàn dân cần - kiệm - liêm - chính; bỏ thuế thân, thuế chợ, thuế đò; cho phép tự do tín ngưỡng, lương giáo đoàn kết.

Nhằm hiện thực hóa chủ trương trên, Hồ Chủ tịch đã phát động “Tuần lễ vàng” từ 4/9/1945 nhằm khuyến khích người dân đóng góp cho ngân khố quốc gia. Phong trào này nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là giai cấp tư sản dân tộc. Tính tới thời điểm kết thúc “Tuần lễ vàng”, ngoài tiền mặt, cả nước đã quyên góp được 370 kg vàng cho Quỹ Độc lập.

Khoảnh khắc đấu giá bức tranh chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh do cố vấn Vĩnh Thụy (cựu hoàng Bảo Đại) chủ trì ngày cuối cùng của Tuần lễ vàng 30/9/1945. Kết quả người mua được bức tranh trên cỡ lớn là ông Đỗ Đình Thiện với giá một triệu đồng bạc Đông Dương (tương đương 17 triệu franc Pháp và khoảng 72,3 tỷ VNĐ theo tỷ giá năm 1999).

Không chỉ chú trọng giải quyết các vấn đề tài chính, Chính phủ lâm thời cách mạng còn luôn để ý tới việc xây dựng khối đoàn kết dân tộc vững mạnh. Ngày 2/11/1945, Hồ Chủ tịch cùng Bộ trưởng Bộ Kinh tế Quốc gia Nguyễn Mạnh Hà tham dự lễ cầu nguyện tại Nhà thờ Lớn Hà Nội để tưởng nhớ các chiến sĩ cách mạng đã tử trận vì độc lập, tự do của dân tộc.

Bên cạnh giặc đói, giặc dốt cũng được coi kẻ thù không đội trời chung của nhân dân ta những năm đầu sau độc lập. Chính phủ lâm thời triển khai một loạt các biện pháp để xóa nạn mù chữ trên toàn quốc. Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh và bộ trưởng Bộ Giáo dục lúc bấy giờ là Vũ Đình Hòe đã tới dự lễ khai giảng Đại học Việt Nam ngày 13/11/1945.

Chủ tịch Hồ Chí Minh tới Việt Nam Học Xá (ở khu vực Bạch Mai ngày nay) để cùng toàn dân kỷ niệm lễ giỗ tổ Hùng Vương nhằm tưởng nhớ công ơn của các bậc tiền nhân đã có công dựng nước.

Đầu năm 1946, người dân Hà Nội tập trung tham gia lễ tưởng nhớ chiến thắng Đống Đa năm xưa của vua Quang Trung. Không lâu sau ngày giành độc lập, cả dân tộc đang gấp rút chuẩn bị lực lượng để bước vào cuộc trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp 9 năm (1946 - 1954).

Trước sự lấn lướt của thực dân Pháp, ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi "Toàn quốc Kháng chiến". Đồng thời, Bộ trưởng Quốc phòng, Tổng chỉ huy quân đội và dân quân Việt Nam cũng ra mệnh lệnh toàn quốc kháng chiến.