Đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh. Ảnh: P.Thắng

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) nói, từ đầu tháng 10 đến nay, tình trạng đứt gãy nguồn cung khan hiếm xăng dầu xảy ra trên diện rộng.

“Không hiếm hình ảnh nhiều cây xăng đóng cửa hay người dân phải xếp hàng dài để chờ mua xăng. Vậy vai trò của Quỹ bình ổn giá xăng dầu ở đâu? Liệu có nên duy trì quỹ này nữa không?”, ông Thịnh nêu.

Từ đó, đại biểu đoàn Khánh Hòa đặt vấn đề, nên chăng đã đến lúc thay đổi cơ chế Quỹ bình ổn giá xăng dầu bằng các công cụ điều tiết khác hiệu quả hơn để giá hàng hóa theo quy luật thị trường.

“Việc này cần liên bộ Tài chính, Công thương cân nhắc một cách thận trọng hơn”, ông Thịnh cho rằng, quy định lập Quỹ bình ổn giá thành 1 điều luật riêng tại dự thảo luật có thể không phù hợp.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) nhấn mạnh bình ổn giá rất quan trọng, đảm bảo hàng hoá lưu thông, lên xuống mất cân bằng gây xáo trộn trong sinh hoạt của người dân.

Tuy nhiên, theo ông, cũng cần quan tâm đến cung - cầu, hạn chế “bao cấp bù lỗ, bù giá”, mà cần linh hoạt khung giá phù hợp thị trường.

Với Quỹ bình ổn giá xăng dầu, ông Hòa đề nghị “không tiếp tục duy trì”. Bởi theo ông, quỹ này không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước, nguồn hình thành được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (hiện 300 đồng một lít), lại giao doanh nghiệp quản lý, quyết định. Điều này, khiến người tiêu dùng không tiếp cận được thông tin sử dụng, nên rất bất cập, nghi ngờ có thể gian dối.

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa. Ảnh: P.Thắng

“Giá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới, nên theo cơ chế thị trường sẽ hợp lý hơn. Trường hợp thật cần thiết, Nhà nước sẽ điều tiết giá xăng dầu bằng công cụ khác như thuế, phí và hỗ trợ khác cho đối tượng yếu thế”, ông Hòa nêu quan điểm.

Đại biểu đoàn Đồng Tháp nói thêm rằng, bình ổn giá cũng cần rõ về điều hoà sản xuất trong thời gian nhất định, tránh tuỳ tiện, không hiệu quả, thiệt hại kép với cả người dân và doanh nghiệp, thậm chí cả Nhà nước.

“Danh mục hàng hóa bình ổn giá cần đưa vào luật quy định với tiêu chí cụ thể, để tránh lạm dụng đại trà”, ông Hòa nhấn mạnh.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) lưu ý, bình ổn giá là hành động can thiệp vào thị trường, chỉ nên sử dụng trong thời điểm nhất định, một vài trường hợp nhất định, đặc biệt với mặt hàng xăng dầu.

Theo ông, biện pháp bình ổn giá, mục tiêu là đảm bảo thị trường ổn định, nhưng cũng cần đảm bảo lợi ích, quyền lợi của doanh nghiệp. “Trong câu chuyện xăng dầu hiện nay, tại sao doanh nghiệp nói càng nhập càng lỗ, càng bán càng lỗ?  Chúng ta xác định mối quan hệ này thế nào là bài toán cần giải quyết”, ông An nói.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai). Ảnh: P.Thắng

Cũng giống như nhiều đại biểu, ông An không đồng tình duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu. “Chúng ta hiện có nhiều công cụ khác để điều chỉnh, không lý do gì cần tồn tại quỹ này”, ông An nêu ý kiến.

Về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, báo cáo giải trình của Bộ Tài chính có nêu, quỹ này là “bước đệm” bình ổn giá và không để giá nhiên liệu trong nước tăng sốc. Nhưng đại biểu An băn khoăn, “tôi không hiểu bước đệm này là gì?”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc. Ảnh: P.Thắng

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, đã lấy ý kiến các bộ, ngành, trong đó có Bộ Công Thương và đề nghị giữ quỹ này. Bởi, giá xăng dầu tăng lên sẽ ảnh hưởng tới đời sống nhân dân, ảnh hưởng sản xuất kinh doanh, kinh tế vĩ mô.

“Giữ quỹ này giúp giảm sốc từ từ”, ông Phớc giải thích, hiện nay Nhà nước có 5 công cụ để điều chỉnh giá xăng dầu gồm: Thuế; chi phí định mức; nguồn cung; thông qua cấp phép để xây dựng bộ máy; và Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.

Ông Hồ Đức Phớc khẳng định, càng nhiều công cụ thì đảm bảo điều chỉnh, giảm sốc giá xăng dầu, nên giữ quỹ là điều rất cần thiết. “Người ta nói nếu kinh tế thị trường không có bàn tay của Nhà nước thì giống như buông tay, bỏ một bàn tay”, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) sẽ tiếp tục được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp 5 (tháng 5/2023).