Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương Phạm Trọng Nhân

Ngày 13/6, Quốc hội (QH) thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (PCTN) sửa đổi.

Lách kê khai tài sản kiểu “hồn Trương Ba, da hàng thịt”

Theo Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương Phạm Trọng Nhân, để chống tham nhũng, cần phải giải được 4 ẩn số: Không dám, không thể, không cần và không được tham nhũng.

“4 ẩn số này đã được Singapore tìm ra, tạo nên một trong những Chính phủ trong sạch nhất thế giới”, ông Nhân nói, đây là mô hình Việt Nam nên hướng tới.

ĐB cho rằng, phải coi việc không dám tham nhũng là chế định quan trọng nhất trong dự thảo luật, thể hiện tính nghiêm minh, răn đe của pháp luật làm cho người có ý định tham nhũng biết run sợ khi nhen nhóm ý định nhúng chàm.

“Khi cuộc chiến chống tham nhũng bước vào giai đoạn cao trào thì 5 cán bộ hải quan TP Hải Phòng nhận mức kỷ luật khiển trách cho hành vi nhận hối lộ. Đây như cái tát vào cuộc chiến chống tham nhũng. Mức kỷ luật đầy tình người và nhiều ẩn ý đó chẳng khác nào dung dưỡng cho cái ác, cái xấu tiếp tục lộng hành và gặm nhấm niềm tin của người dân”, ông Nhân nêu.

Để không thể tham nhũng, ĐB đồng tình phải minh bạch và kiểm soát tài sản thu nhập. Tuy nhiên nếu chỉ kiểm soát tài sản của các đối tượng như dự thảo hiện hành mà bỏ qua kiểm soát tài sản của những người thân thích, họ hàng và rộng hơn là trong toàn xã hội thì sẽ còn nhiều lỗ hổng chưa thể bịt hết được.

“Thực tế, không ít hiện tượng có tài sản nhưng nhờ người khác đứng tên với "hồn Trương Ba da hàng thịt". Vậy cơ chế kiểm soát và xử lý ở đâu trong dự luật này”, ĐB nêu và đề nghị đẩy mạnh ứng dụng kê khai điện tử, xử lý theo dõi biến động tài sản bằng phần mềm, nếu không câu chuyện kê khai hình thức sẽ chắc chắn tái diễn.

Với ẩn số không cần tham nhũng, ông Nhân cho rằng, cần cho chính sách cho cán bộ, công chức để họ sống được bằng lương. Hiện tại, nếu làm được 10 đồng đã dùng hơn 7 đồng để trả lương bộ máy, 2 đồng còn lại không thấm vào đâu so với cơ thể kinh tế quốc gia đang sức ăn, sức lớn.

Còn ẩn số không được tham nhũng, theo ĐBQH đoàn Bình Dương, không hiếm chuyện doanh nghiệp tặng nhà, xe sang tiền tỷ, gây bức xúc.

“Đáng suy nghĩ là những vụ việc này chỉ phát hiện từ báo giới và thông tin từ người dân mà không phải bằng cơ chế của luật hiện hành”, ông băn khoăn, khi dự thảo luật lần này chưa thay đổi gì mấy so với quy định trước đây.

Theo ĐB, “dường như không quốc gia phát triển nào lại không đi qua thời kỳ bị tham nhũng hoành hành, sự kiên định về chống tham nhũng trong thời gian qua âu cũng là việc sửa sang lại lòng dân cho vận mệnh đất nước”.

Nghi bố tham nhũng, con thành niên cũng phải kê khai

Cũng quan tâm đến việc kê khai tài sản thu nhập, ĐB Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) bày tỏ băn khoăn, khi vẫn có nhóm đối tượng chưa được đưa vào dự thảo luật.

ĐB Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội)

“Có những cô gái mới chỉ 19 tuổi đã có biệt phủ xây trên đất hàng ngàn mét vuông, có những người mới chỉ là trưởng, phó phòng nhưng đã có những biệt phủ trên khuôn viên vài ngàn mét vuông. Người dân bình thường cũng biết rằng tài sản đó từ đâu mà có”, ĐB Trí nêu.

Thực tế, nhiều trường hợp báo chí phản ánh nhưng không làm được gì vì con trong độ tuổi thành niên thì không phải kê khai tài sản thu nhập.

ĐB đoàn Hà Nội cho rằng, do không có luật nên thua về lý. Vì vậy, theo ông, Ban Soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung để khắc phục. Ví dụ, khi thấy dư luận, báo chí vào cuộc về khối tài sản khủng nghi tham nhũng thì có thể yêu cầu con thành niên cũng phải kê khai tài sản.

Thiếu tướng Nguyễn Minh Đức, Ủy ban Quốc phòng An ninh thì đề nghị Ban Soạn thảo xem lại phần đối tượng kê khai tài sản. Trong dự thảo hiện mới quy định cán bộ công chức, không có viên chức.

“Giờ sửa luật thế nào để cho cán bộ công chức, viên chức coi kê khai tài sản là nghĩa vụ thường xuyên và làm sao người ta phải phấn khởi, thích thú khi kê khai tài sản”, ĐB Đức nêu.

Bố di chúc 500 cây vàng “ảo” để phòng kê khai tài sản cho con

Dẫn lại đánh giá của Chính phủ sau hơn 10 năm thực hiện Luật PCTN, ông Tạ Văn Hạ (ĐBQH đoàn Bạc Liêu) cho rằng, tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp, hiệu quả PCTN chưa cao, phát hiện tham nhũng còn nhiều hạn chế.

Ông Tạ Văn Hạ (ĐBQH đoàn Bạc Liêu)

Để khắc phục những kẽ hở của luật, ĐB tỉnh Bạc Liêu đề xuất 3 giải pháp, trong đó tập trung vào kê khai tài sản.

Riêng đối tượng kê khai, ông Hạ đề xuất bổ sung thêm những người từng giữ các vị trí có nguy cơ tham nhũng cao đã nghỉ hưu và những người ruột thịt cũng phải chứng minh nguồn gốc tài sản.

“Thực tế hiện nay, hầu hết các tài sản tham nhũng được cất giấu, gửi ngân hàng hoặc do người thân như bố mẹ, anh chị em, con cháu ruột thịt đứng tên. Đến khi về hưu được gom lại, hợp thức hoá”, ĐB dẫn chứng.

Để dễ hình dung, ĐB Hạ nêu tình huống, có ông bố nghèo ở quê nhưng có 2 con làm quan lớn. Trước khi từ trần, ông bố mời luật sư và gọi 2 con đến, thông báo để cho mỗi con 500 cây vàng.

“Các con rất ngạc nhiên hỏi bố tại sao nghèo thế mà lại có khoản tiền to như vậy. Ông bố nói, làm gì có cây vàng nào, chỉ để phòng các con phát sinh tài sản thì khi kê khai có nguồn gốc rõ ràng”, ĐB ví dụ dí dỏm.

Theo ông Hạ, để giám sát tài sản kê khai nên niêm yết tài sản lên các trang điện tử, để dân giám sát là hiệu quả nhất, vì không cơ quan có thẩm quyền kiểm soát nào có đủ người, đủ chuyên môn, đủ khả năng để theo dõi, xác minh được hết tất cả.

Hương Giang